Artykuły

W Wielkiej Brytanii, Niemczech czy Francji plany teatrów są ogłaszane przynajmniej z rocznym wyprzedzeniem. Widzowie znają dokładne daty premier (nie są rzadkością plany kilkuletnie). U nas niemal nic nie jest pewne.

"I żadnym wytłumaczeniem nie jest twierdzenie, że plany zależą od pieniędzy. Owszem, zależą, ale przede wszystkim są robione z szacunku dla widzów. A to, że w Polsce nie ma pieniędzy dla wielu scen, wynika z przeniesienia teatralnej PRL w czasy III RP. Utopijny peerelowski pomysł, by każde miasto średniej wielkości miało swój stacjonarny teatr, splajtował ekonomicznie i ośmieszył się artystycznie. Dotacje miałyby jeszcze jakiś sens, gdyby - jak w Niemczech - zależały od liczby sprzedanych biletów, a nie od wielkości widowni czy tzw. prestiżu sceny, zależnego od opinii środowiskowych koterii. Tylko kto by je wówczas otrzymał?

Fety kontra hibernacja

Codzienne życie teatralne na tzw. prowincji rzadko jest godne uwagi i raczej nie zaprząta głów mieszkańców. Grając lepsze czy gorsze przedstawienia, liczy się czas do święta, kiedy to przez kilka dni miejscowy teatr przypomina o swoim istnieniu, organizując przegląd, festiwal czy inną fetę, na którą zjeżdżają goście. Do wiosny będzie czekać na swoje pięć minut Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu, świętujący w tym sezonie podwójne trzydziestolecie: działalności w obecnym gmachu i istnienia Opolskich Konfrontacji Teatralnych. Z tej okazji odbędzie się specjalny przegląd najlepszych przedstawień, a miasto odwiedzą m.in. Andrzej Wajda (przygotowujący właśnie w Krakowie Makbeta) i Adam Hanuszkiewicz, by jeszcze raz poodcinać kupony od dawnej świetności.

Swoje festiwale mają też m.in. Zabrze, Gliwice, Kalisz, Olsztyn i wiele innych ośrodków, nie mówiąc o większych miastach, takich jak na przykład Łódź (Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych) i Bydgoszcz (Festiwal Prapremier). Najciekawsze, poświęcone twórczości Gombrowicza (z okazji roku pisarza), odbędą się w Radomiu i Lublinie, gdzie w amerykańskim przedstawieniu pojawi się niegdysiejsza wielka gwiazda - Barbara Krafftówna.

Papież na nartach

W przeciwieństwie do większości polskich scen stołeczny Teatr Narodowy jest miejscem, w którym wszystko wiadomo z wyprzedzeniem. Poza jednym: czy propozycja w ogóle będzie oglądalna, czy też trzeba będzie uciekać z teatru - jak w wypadku 2 maja Andrzeja Saramonowicza. A nie jest to wykluczone, bo niebawem odbędzie się prapremiera dramatu Jerzego Pilcha Narty Ojca Świętego. Pomysł spektaklu został wysnuty z powieści Pilcha Miasto utrapienia, więc byłoby nie lada sztuką zrobić z tego nienudne przedstawienie. Widzowie pewnie dopiszą, bo pomyślą, że zobaczą papieża na nartach. Twórcy zapewne sądzą, że w tej sytuacji reszta nie ma znaczenia. Podobnie ma się rzecz z Szekspirowskim Ryszardem II, reżyserowanym przez Andrzeja Seweryna, z Michałem Żebrowskim w roli tytułowej. Te nazwiska mówią same za siebie, choć dość bezbarwny dyżurny amant naszego kina może tej poprzeczki nie przeskoczyć.

Jest prawdopodobne, że największym wydarzeniem w Teatrze Narodowym będzie wrześniowy festiwal o długiej nazwie Przegląd Laureatów X Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej. Podczas tego festiwalu zobaczymy m.in. Do piachu Tadeusza Różewicza (w wykonaniu teatru z Lublina) - jedno z najlepszych przedstawień ubiegłego sezonu. Nie zawiodą się też widzowie Teatru Dramatycznego - w październiku będzie się tam odbywać międzynarodowy Festiwal Festiwali Teatralnych Spotkania. W programie występy m.in. Opery Pekińskiej, zespołów z USA, Wielkiej Brytanii i... Kuwejtu!

Pewniaki z Warszawy, Gdańska i Poznania

Niewiele mamy teatrów, do których można iść na pewniaka. W warszawskim Teatrze Współczesnym, od lat prezentującym wysoki, wyrównany poziom, w najbliższym czasie zobaczymy nieco zapomnianą Nieznajomą z Sekwany Odona von Horvatha i tragikomiczny Transfer Maksyma Kuroczkina - jednego z najciekawszych współczesnych rosyjskich dramaturgów. W gdańskim Teatrze Wybrzeże, w którym na co dzień gra się przedstawienia, jakie gdzie indziej można zobaczyć od święta, wśród najbliższych premier są m. m. Przed odejściem w stan spoczynku Thomasa Bernharda i Bash Neila La Bute'a. Na osobne uznanie zasługuje pomysłowa, prawdziwie światowa strona internetowa gdańskiego teatru -kilka klas powyżej siermiężnego polskiego standardu!

Warto odwiedzić poznański Teatr Nowy - w tym sezonie pod znakiem Krystyny Jandy (wyreżyseruje współczesne angielskie Gry namiętności), Izabelli Cywińskiej (Nasi najdrożsi) i Petera Brooka, który przybędzie do Poznania w listopadzie z okazji przyznania mu doktoratu honoris causa. Wszyscy koneserzy i pseudokoneserzy teatru pojadą zapewne do Krakowa, gdzie Krystian Lupa pokaże sceniczną wersję słynnego dzieła Fryderyka Nietzschego Tako rzecze Zaratustra. I nic nie przeszkadza fakt, ze na pewno będzie to propozycja dla garstki wybranych. Reszcie teatromanów, czyli większości, pozostaje odliczać dni do jakiegoś festiwalu w swojej miejscowości albo wybrać się do większego miasta, najlepiej do stolicy, gdzie zawsze znajdzie się jakiś przegląd."

Na zdjęciu: "Wyspa" Teatru im. Bogusławskiego w Kaliszu.