Artykuły

27 lutego o g. 18.00 w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego, Aleje Ujazdowskie 6 wykładem "Historia? teatru? polskiego? - pewne pytania, niepewne odpowiedzi" dr Dariusz Kosiński zainauguruje cykl swoich wykładów "Teatra polskie - historie".

Jak opowiedzieć historię teatru polskiego, by ukazać ją jako wciąż żywą glebę, z której wyrastają zjawiska współczesne, by nie zamykać jej w grobach pamięci odwiedzanych przez nielicznych? Jak wyzwolić ją ze stereotypów i uproszczeń? Czy na pewno wiemy, czym jest teatr? Takie pytania stawia przed sobą Dariusz Kosiński, historyk teatru, autor zainicjowanego przez Instytut Teatralny cyklu wykładów Teatra polskie - historie.

Odpowiedź, jakiej Kosiński udziela okazuje się najprostsza, ale też najbardziej prowokacyjna: trzeba przestać opowiadać wciąż tę samą opowieść w ten sam sposób. Poszukać innego, może bliższego współczesnej wrażliwości i dzisiejszym zainteresowaniom sposobu przedstawienia przeszłości. Spojrzeć na historię bez założenia, że wiemy, co w niej znajdziemy i bez wchodzenia na utarte szlaki oczywistych oczywistości.

W cyklu ośmiu wykładów Dariusz Kosiński podejmie próbę wskazania na niezbieżność zachodniej formy teatralnej z tradycją polską i zaproponuje rezygnację z milczącego przyjęcia aksjomatu definicji teatru jako zespołu znanych i uznanych przez tradycję zachodnią form działalności społecznej i artystycznej, której początek wyznaczają gatunki średniowieczne. Zada pytanie o polską tradycję performatywną, o "przedstawienia polskie".

W dotychczasowych opracowaniach historii teatru polskiego przeważały narracje "strumieniowe", reprezentujące ciąg czasowy i opisujące ważne zjawiska zachodzące w wyróżnianych okresach z uwzględnieniem czynników geograficznych (podział na ośrodki lub regiony) oraz etnicznych (teatry mniejszości). W odróżnieniu od nich propozycja Kosińskiego zakłada przyjęcie zasady podziału i kompozycji materiału według funkcji społeczno-kulturowych stawianych przed przedstawieniami lub przez nie pełnionych. Decyzja ta wynika z przekonania, że przedstawienia i teatr nie tylko pełniły ważkie funkcje społeczne, ale były obarczane szczególną odpowiedzialnością jako narzędzia porządkowania i nadawania znaczenia życiu zbiorowemu i indywidualnemu.

Projekt Teatra polskie zrodził się z przekonania o konieczności podjęcia próby stworzenia nowej syntezy historii teatru, której patronować będą powyższe założenia. Zainicjuje go debata, w której z podstawowymi tezami Dariusza Kosińskiego dyskutować będą najwybitniejsi badacze polskiego teatru: Anna Kuligowska-Korzeniewska, Dobrochna Ratajczakowa, Jan Michalik i Leszek Kolankiewicz.

Kalendarz wykładów

Teatr Polskie - historie. Wykłady Dariusza Kosińskiego

27 lutego godz. 18.00

Historia? teatru? polskiego? - pewne pytania, niepewne odpowiedzi

Wykład inauguracyjny przedstawiający podstawowe założenia projektu oraz debata z udziałem badaczy polskiego teatru: Anny Kuligowskiej-Korzeniewskiej, Dobrochny Ratajczakowej, Jana Michalika, Leszka Kolankiewicza

Jak opowiedzieć historię teatru polskiego na początku XXI wieku?

Czy tradycyjne rozumienie teatru jest odpowiednie do badań nad przeszłością przedstawień polskich (kwestie terminologiczne: teatr - performans - przedstawienie)?

Czy i jak szukać specyfiki polskiej tradycji performatywnej?

13 marca godz. 17.00

Rok polski i jego misteria

Polska tradycja rytualna ujęta w cykl "roku polskiego".

Związek tradycyjnych przedstawień obrzędowych z przedstawieniami artystycznymi: od misteriów średniowiecznych po współczesne "teatry wiejskie".

Przedstawienia cyklu egzystencji - chrzciny, wesela, pogrzeby i ich obecność w tradycji przedstawień polskich.

27 marca godz. 17.00

Życie ceremonialne

Ceremonialność życia codziennego na przykładzie kultury sarmackiej.

Ceremonie świeckie - od koronacji i wjazdów królewskich po pochody 1-majowe; IV RP - w poszukiwaniu przedstawienia.

Przedstawienia okolicznościowe związane z ceremoniami i świętami od "Odprawy posłów greckich" po inscenizację walk powstania warszawskiego.

17 kwietnia godz. 17.00

Teatr narodowy. Naród jako teatr.

Powołanie zawodowego teatru polskiego jako akt polityczny.

Teatr narodowy w okresie zaborów: trwałość idei (Wojciech Bogusławski, Adam Mickiewicz, Hilary Meciszewski, Cyprian Norwid, Stanisław Wyspiański) - klęska realizacji (francuski teatr warszawski).

Performanse narodowe poza teatrem - Polska jako performans 1795-1939.

Teatr narodowy w Polsce niepodległej - między wznoszeniem a ożywianiem pomników (Leon Schiller, Konrad Swinarski, Kazimierz Dejmek, Jerzy Grzegorzewski).

24 kwietnia godz. 17.00

Polski teatr przemiany

Adam Mickiewicz - od Dziadów do czynienia poezji.

Juliusz Słowacki i Stanisław Wyspiański - w labiryncie niepewności.

Reduta - pierwsze laboratorium teatru polskiego.

Jerzy Grotowski - Akcja spełniona.

8 maja godz. 17.00

Teatr spotkania (z żywymi i zmarłymi)

Teatr Śmierci - od Mickiewicza do Kantora.

Teatr kultura na przykładzie OPT "Gardzienice".

Muzyczność jako przestrzeń wspólnoty - polski teatr etnomuzyczny ("Gardzienice", Pieśń Kozła, ZAR).

22 maja godz. 17.00

Przedstawienia krytyczne i buntownicze

Performanse buntu politycznego: od "czarnej procesji" (1789) po Paradę Równości.

Śmiech przeciwko władzy - przedstawienia rebelii śmiechu od rybałtów po Pomarańczową Alternatywę.

Teatr krytyki społecznej od "Powrotu posła" po "Pokolenie porno".

5 czerwca godz. 17.00

Teatr kulturalnego miasta

Salon jako wzorcowe przedstawienie elity miejskiej.

Wiek pary, elektryczności i teatru - teatr mieszczański XIX wieku jako przedstawienie kulturowe.

Teatr mieszczański bez mieszczaństwa - czyli dokąd chadza kulturalna elita.