Moniuszko na pogodnie i Moniuszko na smutno
Problematyka niezwykłej wagi, prowokująca do przemyśleń i sporów, a na scenie — wielki koncert aktorski, taki, jaki dziś już rzadko się ogląda. W reżyserii Andrzeja Łapickiego grają m.in.: Gustaw Holoubek, Piotr Fronczewski (bodaj najlepsza rola przedstawienia!), Janusz Gajos, sam Łapicki, Halina Łabonarska. Zawiódł trochę główny bohater, Andrzej Blumenfeld jako Waszkowski, lecz nie na tyle, by obniżyć najwyższy poziom przedstawienia.
Klęskę Powstania Styczniowego przypomniał także Adam Hanuszkiewicz w swym ostatnim spektaklu (już bez jego udziału) w Teatrze Narodowym. Druga część Śpiewnika domowego Stanisława Moniuszki wprowadza w nastrój polskiego dworku, gdy rozpamiętuje się tam upadek Powstania i tragedie najbliższych, a odpowiednio dobrane Moniuszkowskie dumki i pieśni przeplata Hanuszkiewicz (autor przedstawienia) utworami Krasińskiego i Norwida, a także autentykami: grypsem jednego z filomatów, listem Jeziorańskiego — członka ówczesnego Rządu Narodowego, straconego na stokach cytadeli w 1864… Ta druga część, bardzo pięknie utrzymana w klimacie zadumy i żalu, kontrastuje z pierwszą — sielską, pogodną, nasłonecznioną, rozgrywaną wśród snopów zboża i kołowrotków prząśniczek…
Ładny to spektakl, choć — jak sądzę — trochę niedopracowany. Zapewne zaważyło na tym znaczne przyspieszenie premiery; odbyła się w Sylwestra, w ostatnich pięciu godzinach dyrekcji Hanuszkiewicza. Zważywszy, że wszystko opiera się tu na śpiewach i tańcach, można zrozumieć trudności, jakie stawiało to przed aktorami teatru dramatycznego (choć u Hanuszkiewicza zawsze było dużo muzyki), niemniej — dla tych, co mając w pamięci ostatnie rewelacyjne osiągnięcia (także wokalne właśnie) w teatrze Współczesnym i w Ateneum, trochę to Moniuszkowskie śpiewanie wydaje się bezbarwne, nużące i — z małymi wyjątkami — niezbyt pomysłowo zaaranżowane i muzycznie, i aktorsko.
