Artykuły

W Teatrze Powszechnym publiczność obejrzała premierowo Onego według tekstu Marty Guśniowskiej. Spektakl wyreżyserowali Ewa Pilawska i Andrzej Jakubas. Młodzi aktorzy udawadniają, że kurz i niechcianą korespondencję mogą zagrać bez problemu. Szacun!

Dzieci często fantazjują, żeby zaczarować rzeczywistość. Tak robi również Ony, którego ojciec przepadł jak kamień w wodę, ale nie do kochanki, tylko do papugi — został piratem nadziewającym na hak kiełbaski na grilla. Mama ciężko choruje (choć nie jest to powiedziane wprost, można się domyślać, że umiera) — w szpitalu ma komnatę i służbę jak sułtan, dostaje nawet garściami kolorowe cukierki. . Wujek, do którego zabiera chłopca antypatyczna ciotka, jest pijakiem, a Ony widzi w nim czarnoksiężnika, który ma w piwnicy laboratorium alchemiczne. Na tym chycie opiera się tekst Marty Guśniowskiej, którego inscenizację  włączono właśnie do repertuaru Powszechnego.

Spektakl zrealizowano wcześniej w ramach projektu „Teatr dla niewidomych i słabo widzących". Na pierwszy rzut oka niewiele się zmieniło, bo Ony Pilawskiej i Jakubasa to niemal słuchowisko. Inicjacyjna podróż głównego bohatera (już nie „Ono" — dziecko, w końcu stanie się „Nim" — mężczyzną) opowiadana jest w minimalistycznej scenografii — aktorzy siedzą pod ścianą na składanych krzesełkach, czekając na swoją kolej. Nad ich głowami wiszą symbolizujące nieubłagany upływ czasu zegary — i to jedyny element scenografii autorstwa Wojciecha Stefaniaka. Równie oszczędne są kostiumy, które mają nie skupiać na sobie uwagi — młodzieżowe trampki, czerne ubrania, kraciasta koszula. Cały ciężar położony został na zadania aktorskie, realizowane głównie w głosowej interpretacji postaci i zróżnicowanym ruchu scenicznym opracowanym przezIwonę i Jarosława Stańków. Każda postać — a jest ich naprawdę wiele — jest scharakteryzowana ruchem, od pełzającego robaka po wlokący sięz powodu nadwagi czas (w tej roli — komediowo niezawodny Arkadiusz Wójcik).

Wyróżniają się wyrazista Marta Jarczewska i jadący po bandzie Jakub Firewicz (m.in. jako kwiat wieku, wujek-czarnoksiężnik i kurz) oraz Michał Lacheta (pająk drapiący się urwaną nogą po plecach czy niechciana korespondencja). Całość trzyma na barkach Damian Kulec jako tytułowa postać i narrator — naturalny, zniuansowany w pokazywaniu emocji i zachowujący zimną krew, gdy na widowni natrętnie dzwoni telefon (w adresownym do nastolatków spektaklu może się to, niestety, zdarzać często. Teater Powszechy ma świetny zespół młodych aktorów. Tylko Katarzyna Grabowska każe swojej bohaterce „osiąść na laurach", bo ona „już się naszukała".

Spektakl włączono w cykl edukacyjny „Dziecko w sytuacji", jak Niezwykły do pana A., czyli skradzione dźwięki według Alana Ayckbourna i inscenizacje opowieści Davida Almonda — Mój tata chce latać jak ptak i Oczy nieba. Moim zdanie niesłusznie, bo Ony to propozycja dla starszego odbiorcy. Nawet nie dlatego, że jest opowieścią o inicjacji w dorosłość. Tekst Marty Guśniowskiej obfituje w gry słowne, do których autorka ma wyjątkową słabość. Kogut nie chce być rozebrany do rosołu, chatka wiedźmy spoczywa na kaczej łapce, bo kurza najlepiej sprawdza się pod oczami. Cukierek z nadzieniem imputuje landrynce, że jest beznadziejna, a mucha w depresji nie może zrobić zdjęcia, bo ma wyłącznie aparat ssąco-liżący. Większość tych dwuznaczności jest całkiem zabawna, choć bywają momenty, gdy odbiorca ma wrażenie przesytu. Im dłużej oglądałam spektakl, tym bardziej nasuwało mi się skojarzenie z z Alicją w krainie czarów. Jak sądzę, zamierzone przez autorkę („Nonsens!  — mówi jedna z postaci). Kapitan czytający gazetę, z której złożony był jego statek, ostrygi rozmawiające o szukaniu i znajdowaniu oraz władający swoją wyspą bezlud to naprawdę fajne pomysły, które młodzież powinna kupić. W otoczce absurdalnego humoru przemycono oczywiście pożyteczne życiowe wskazówki, nawet tak odważne, jak ta, że „miłość nie zna granic, nieważna jest orientacja". Może zakończenie jest trochę zbyt łopatologiczne, ale i tak warto Onego obejrzeć.