Artykuły

Rozmowa z reżyserem Mikołajem Grabowskim, który wraca do Krakowa adaptacją Wychowanki Aleksandra Fredry. Premiera 22 maja na Dużej Scenie Teatru Ludowego.

Fredrę cenimy za błyskotliwe komedie, ale Wychowanka to utwór całkiem serio. Skąd taki wybór?

Był świetnym dramatopisarzem. Jest wart więcej, niż łatki „pierwszego komediopisarza narodu”. Ta komediowość przysłoniła charakter jego bohaterów. Bywali chciwi i głupi, lecz Fredro czynił ich zabawnymi, oszczędzając tym samym polskiego szlachcica przed ostatecznym osądem. Kiedy jednak w 1885 r. pisał Wychowankę, skończyła się jego cierpliwość. Nazywa się ją komedią serio, ale nie ma w niej nic z komedii. Brak tu pozytywnych postaci, a analiza świata jest okrutna. Polska rodzina daleka jest od ostoi cnót. Tu mamona i chęć władzy decydują o wszystkim.

Uważa Pan, te ta ponura diagnoza jest dziś aktualna?

Jest boleśnie aktualna. Instynkt Fredry nie zawiódł. Rodzinę z Wychowanki łączy patologiczna relacja. Nie potrzeba fizycznej przemocy i nałogów, by taki model się ziścił.

Scenografią i kostiumami uwspółcześnił Pan tekst Fredry. Jak wyglądała praca nad adaptacją samego języka?

Wychowankę napisano trzynastozgłoskowcem. Mimo archaizmów można nim mówić współcześnie i przejmująco. Rezygnacja z otoczki epoki to świadomy zabieg. Chcę myśl Fredry przybliżyć, a jego tekst udrapieżnić. Aktor nie oddali się od tematu, a widz od problemu.

Wraca Pan po długiej nieobecności do Krakowa. Refleksje?

Ostatnią moją premierą był Pan Tadeusz w Starym Teatrze w 2011 r. Pracowałem w Warszawie, Toruniu, Radomiu. Kraków daje mi dobrą energię. Dziś widzę, jak aktorzy z zapałem rozpracowują tekst Fredry. Zespół rośnie w siłę.

Czy Wychowanka to sygnał, że zwraca się Pan ku trudniejszym tematom na dłużej?

Coraz głębiej wchodzę we współczesność. Wkrótce będę pracował nad adaptacją Mokradełka, głośnego reportażu autorstwa Katarzyny Surmiak-Domańskiej. To spojrzenie bliskich na molestowaną w dzieciństwie kobietę.