Artykuły

W "Pustych nocach" autentyczna potrzeba wyrażenia myśli wspólnoty ludzi zaangażowanych w sztukę, miesza się z świadomością stworzenia zdarzenia teatralnego, które będzie na tyle kreatywne i zauważalne, żeby zainteresować potencjalnego odbiorcę - o kolejnym pokazie w ramach "Projektu Kwarantanna" w STUDIO teatrgalerii w Warszawie pisze Katarzyna Bolec na blogu Ona recenzuje.

Lista twórców performansu "Puste noce" zrealizowanego w ramach "Projektu Kwarantanna" - wspólnej inicjatywy Teatru Studio i Komuny Warszawa jest wyjątkowo długa - 94 osoby wymienione z imienia i nazwiska plus jedna babcia. Ich wizerunki nie pojawiają się w performansie - twarzą tego wydarzenia jest Robert Wasiewicz - aktor i performer związany z warszawskim Studio Teatr Galerią. Zasady "Projektu Kwarantanna" są ściśle określone. Performans, sfilmowany w jednym nieruchomym ujęciu, musi w całości rozgrywać się na powierzchni stołu-sceny. W filmiku można wykorzystać wyłącznie przedmioty z długiej listy. To nie przypadek, że znajdują się na niej głównie produkty spożywcze i przemysłowe, które powinniśmy mieć w domu na wypadek kryzysu. Już sama nazwa projektu nawiązuje do przymusowej izolacji, w której znaleźliśmy się z powodu pandemii Covid-19.

Akcja "Pustych nocy" rozgrywa się w niewielkiej mieszkalnej przestrzeni. Na początku performansu widzimy w przyspieszonym tempie proces powstawania minimalistycznej scenografii techniką wydzieranki z opakowań po ryżu, płatków owsianych i proszku do prania. Efekt pracy Wasiewicza - błękitny prostokątny kształt umieszczony na środku stołu - pełni funkcję swoistego komunikatora, przez który performer wygłasza swój monolog. Pomimo zastosowania efektu hipnotyzującej spirali wywołującego skojarzenia z amatorskimi produkcjami science fiction, słowa Wasiewicza dotyczą realnych problemów. Wypowiedź aktora przybiera formę manifestu grupy ludzi - artystów, dramaturgów, którzy przysłali swoje przemyślenia na temat życia w pandemii. Aktor wymienia przyczyny rozpoczęcia projektu, jego cele i uczestników. Wasiewicz podając powody powstania tego wydarzenia rozpoczyna każdorazowo swoją wypowiedź od: "to powstało, bo...". Ta powtarzalność upodabnia go do kapitana na statku, nadającego wiadomość alfabetem Morsa. Można uznać go za lidera - skoro jak sam na początku filmiku przyznaje - to on jako jedyna osoba mająca stały dochód, zaprosił pozostałych do uczestnictwa w tym projekcie. Z każdą minutą Wasiewicz przekonuje potencjalnych odbiorców performansu, aby zostali do końca. W swoich wypowiedziach wywołuje skojarzenia z youtuberami walczącymi o zasięgi. Nie łudźmy się, mimo chwilowego poczucia wspólnoty wywołanego stanem zagrożenia, w świecie dalej trwa rywalizacja - nawet jeżeli ten świat przeniósł się chwilowo do online'u.

W "Pustych nocach" autentyczna potrzeba wyrażenia myśli wspólnoty ludzi zaangażowanych w sztukę, miesza się z świadomością stworzenia zdarzenia teatralnego, które będzie na tyle kreatywne i zauważalne, żeby zainteresować potencjalnego odbiorcę. Nieważne, czy tym odbiorcą jest krytyk sztuki obeznany z performatywnymi sztuczkami, czy widz, który w tym teatralnym zdarzeniu doszukuje się swoich emocji. W rezultacie dostajemy mieszankę opinii, przeczuć i faktów, nie jest ona jednak bezwartościową kolorową papką, mimo tego, ze składa się w dużej mierze ze z utartych klisz językowych. Przypomina masę papierową stworzoną z strzępków gazet moczonych w wodzie, z której potem można zrobić różne kolorowe figurki, biżuterię itp., w zależności od naszej inwencji. W "Pustych nocach" zbitki słów są jak hiperłącza - przenoszą nas w konkretne obszary przeżywania naszych doświadczeń. Po raz pierwszy od wielu lat te doświadczenia dotyczą dużej grupy ludzi. Od nas zależy czy to zbiorowe przechodzenie przez podobne trudności przyczyni się do zbudowania wspólnot, czy stanie się kolejną okazją do tworzenia pustych haseł o współpracy. Pusta noc, jak podaje Wikipedia, to ostatnia noc przed pogrzebem zmarłej osoby. Może performans stworzony wspólnie przez grupę artystów jest próbą opowiedzenia o utracie świata jaki znaliśmy i związanym z tym obawach. Trudno powiedzieć, w jakim stopniu autentyczną. W końcu sztuka jest sztuczna, a w Internecie, ponoć wszystko można zmonetyzować. W tym trudnym momencie przypominają mi się słowa, które Cho Un, artysta konceptualny, wypowiada na wstępie piosenki "Miłość" Krzysztofa Zalewskiego: "Budowanie relacji jest wielkim wysiłkiem. Ludzie przerzucają między sobą mosty, żeby móc się porozumieć, ale żeby taki most był stabilny, wymaga to zaangażowania obu stron. W mojej sztuce pokazuję, jakie to trudne, jak łatwo zachwiać relacją. (...) Relacje są obciążone przez tysiące drobnych spraw, przedmiotów, przez spojrzenia innych. Im więcej, tym trudniej wytrzymać" - "Puste noce" - pytania w próżnię, czy początek interakcji?

Projekt KWARANTANNA / Puste noce | odcinek #11

Teatr STUDIO i Komuna Warszawa. Kurator: Tomasz Plata.

Inicjatywa: Magda Fejdasz, Anka Herbut, Henryka Myszkowska, Michał Bunio Skrok, Robert Wasiewicz

Udział wzięli:

Beata Bartecka, Dominika Biernat, Weronika Błaszczyk, Filip Bochenek, Magda Celmer, Joanna Chułek, Kasia Ciećwierz, Patryk Czaplicki, Magda Czarny, Adrian Cognac, Marina Dashuk, Patrycja Dąbrowska, Natalia Dinges, Rafał Domagała, Ewa Dyszlewicz, Daszka Gacek, Helena Ganjalyan, Maciej Gośniowski, Anna Gradkowska, Bartek Gradkowski, Ula Hajdukiewicz, Anka Herbut, Viera Hres, Aneta Jankowska, Przemko Janiszko, Agata Jędrzejczak, Katarzyna Kania, Wojtek Kaniewski, Sylwia Karwowska, Klaudia Kasperska, Aleksandra Komarnicka, Magda Komornicka, Ania Kończal, Kosa, Patrycja Kowańska, Małgorzata Krauze, Wera Krówka, Zofia Krzyrzycha, Julia Kudriavceva, Ania Lipiec, Iga Lipiec, Aleksandra Nowakowska, Oskar Malinowski, Aleksandra Matlingiewicz, Karolina Micuła, Marcin Miętus, Maciek Miszczak, Kacper Mucha, Monika Obara, Ola Osowicz, Judyta Pakulska, Filip Pawlak, Weronika Pelczyńska, Piotr Piotrowicz, Misia Pitry, Natalia Pitry, Ania Płonka, Aleksandr Prowaliński, Hanna Raszewska-Kursa, Sabina Romańczak, Sonia Roszczuk, Klaudia Rybak, Paweł Sakowicz, Jacek Schmidt, Piotr Sędkowski, Kamil Skroński, Agata Skrzypek, Anna Smolar, Joanna Sokołowska, Aneta Spirydowicz, Anna Stela, Błażej Stencel, Oskar Strzyżys, Iza Szostak, Monika Szpunar, Zuzia Szymańska, Dominika Śniegocka, Oliwia Świątek, Sylwia Świerczek, Agata Tragarz, Kornelia Trawkowska, Sonia Tulczyńska-Starnawska, Anna Waligórska, Nicol Wesołowska, Małgorzata Witkowska, Joanna Woźnicka, Łukasz Wójcik, Marta Wrzeszcz, Adam Zuber, Ewelina Żak, Magdalena Żak.