Artykuły

Tego nie znajdziecie na żadnej płycie ani w internecie. Unikatowe wykonania muzycznych kolektywów z udziałem gwiazd z Polski i z zagranicy można usłyszeć tylko w Rzeszowie podczas Koncertu Głównego festiwalu Wschód Kultury - Europejski Stadion Kultury.

Ten koncert jest wizytówką jednego z najbardziej oryginalnych interdyscyplinarnych festiwali w Polsce. Sprawdź go, zarezerwuj czerwcowy weekend na Rzeszów.

Mało która cykliczna impreza potrafi budzić taką ciekawość i zainteresowanie tym, co się wydarzy, bo mało która jest równie nieprzewidywalna. Można jedynie próbować sobie wyobrażać, jak zabrzmią specjalnie stworzone na ten koncert muzyczne kolektywy, które nie miały okazji zaistnieć nigdy wcześniej. Tylko na ten jeden wieczór duety wykonawców polskich i zagranicznych stają na scenie Stadionu Miejskiego w Rzeszowie, by zestroić ze sobą różne style i różne wrażliwości i stworzyć nową, nieprzewidywalną dla słuchacza artystyczną jakość.

Aby wysłuchać tych artystycznych konfrontacji, co roku przybywają tysiące ludzi. Bo ten koncert wybrzmi tylko raz i nie powtórzy się już nigdy. Można go doświadczyć tylko tu, w Rzeszowie. Koncert Główny odbędzie się na Stadionie Miejskim w Rzeszowie 21 czerwca. To najważniejsze wydarzenie Europejskiego Stadionu Kultury, ale na ten rzeszowski festiwal warto zarezerwować całe trzy dni, żeby zanurzyć się w tyglu artystycznych wydarzeń, które odbywać się będą w mieście od rana do wieczora, od piątku, 21 czerwca do niedzieli, 23 czerwca.

Na ten czas zaplanowano kilkadziesiąt wydarzeń, w tym siedem koncertów - a to wszystko w wykonaniu 200 artystów z 10 państw.

Otwarcie na Wschód

Europejski Stadion Kultury to największy na Podkarpaciu i jeden z ciekawszych festiwali interdyscyplinarnych w Polsce. W tym roku odbędzie się już po raz dziewiąty. Pierwsza edycja odbyła się przed mistrzostwami piłkarskimi Euro 2012, które odbywały się wtedy w Polsce i na Ukrainie. Mistrzostwa minęły, nazwa i formuła festiwalu utrzymały się.

Co go wyróżnia? Otwarcie na Wschód i mniej znaną w Polsce kulturę naszych wschodnich sąsiadów. Festiwal jest elementem większego projektu pod nazwą Wschód Kultury, w który zaangażowane są także dwa inne miasta wschodniej Polski: Lublin i Białystok. Projekt skupia się na fundamentach, na których zbudowany został program Partnerstwa Wschodniego, zainaugurowanego w 2009 roku, m.in. na zacieśnianiu stosunków UE z partnerami na Wschodzie, kultywowaniu tradycji, wspólnym odkrywaniu tego, co niepowtarzalne w każdej z kultur, i wymianie artystycznych doświadczeń i osiągnięć. Festiwal Wschód Kultury jest realizowany przez Narodowe Centrum Kultury i trzy polskie miasta: Rzeszów, Lublin i Białystok.

Projekt Wschód Kultury wyróżnia również to, że oprócz wsparcia samorządów miast oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego bardzo mocno angażuje lokalne środowiska twórcze, dając pole do działania miejscowym artystom i animatorom kultury.

Co ważne - udział we wszystkich wydarzeniach pod szyldem Wschód Kultury jest bezpłatny, bo impreza objęta jest patronatem programu Kultura Dostępna.

Wydarzenia tegorocznego ESK w Rzeszowie są rozsiane w wielu punktach miasta i odbywać się będą niemal od rana do nocy. Niejednokrotnie nie da się uniknąć dokonywania trudnych wyborów. Najważniejszymi wydarzeniami są oczywiście koncerty, na czele z Koncertem Głównym na Stadionie Miejskim, ale to wciąż tylko część godnych polecenia propozycji tego gorącego czerwcowego weekendu w Rzeszowie.

Koncert Główny, czyli w duetach siła

Oryginalna formuła Koncertu Głównego, która zdecydowanie wyróżnia go od innych festiwalowych koncertów w Polsce, polega na łączeniu międzynarodowych kolektywów. Para wykonawców - z Polski i z zagranicy - ma naprawdę niewiele czasu na przygotowanie wspólnej aranżacji, ale to czyni ten koncert tym bardziej intrygującym. Bo przecież to utalentowani, wyjątkowi, starannie wyselekcjonowani artyści, których wyobraźnia muzyczna nie zna ograniczeń i często zdarza się, że podczas koncertu odkrywają przed publicznością nieznane wcześniej zakątki swoich muzycznych światów.

Nic więc dziwnego, że Koncert Główny to jednocześnie najbardziej oczekiwany przez publiczność punkt festiwalu.

- Duety stały się marką tego festiwalu, są doceniane przez naszych międzynarodowych partnerów. Dlatego wszystkie siły kierujemy na projekt, który zyskał uznanie - mówi Rafał Wiśniewski, dyrektor Narodowego Centrum Kultury, które organizuje Koncert Główny ESK.

Tegoroczny koncert otworzy występ zespołu Tulia, zjawiskowej grupy wokalnej, wykonującej nowoczesną muzykę folkową. Cztery młode dziewczyny, śpiewające białymi głosami, zwracają uwagę spektakularnymi kreacjami, które inspirowane są strojami ludowymi. Mają już na koncie sukcesy: są laureatkami konkursu "Premier" podczas 55. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu (2018) oraz nagrody Akademii Fonograficznej "Fryderyk" za fonograficzny debiut roku (2019). Choć bez sukcesu reprezentowały Polskę w 64. Konkursie Piosenki Eurowizji, to na pewno nie pozostały niezauważone.

A teraz czas na kolektywy

- Grzegorz Hyży, wokalista, kompozytor i autor tekstów, dwukrotnie nominowany do nagrody Fryderyk, wystąpi razem z zespołem NaviBand z Białorusi, który wykonuje muzykę z gatunków indie, pop, folk. W 2017 roku reprezentowali Białoruś w konkursie Eurowizji z piosenką "Historyja Majho Zyccia", pierwszą w historii konkursu piosenką wykonaną w języku białoruskim.

- Natalia Kukulska, wokalistka obdarzona charakterystycznym głosem i sceniczną charyzmą, a także autorka tekstów, muzyki i producentka muzyczna, zaśpiewa u boku białoruskiego zespołu Shuma, uznawanego obecnie za największe objawienie białoruskiej sceny muzyki elektronicznej. Miksują elektroniczne i klubowe brzmienia z tradycyjnym śpiewem i muzyką ludową.

- Elektronika, alternatywa i pop to gatunki, w których The Dumplings poruszają się najswobodniej. Polski zespół tworzą: wokalistka i instrumentalistka Justyna Święs oraz muzyk i producent Kuba Karaś. Ich popularność narodziła się po internetowej publikacji ich twórczości na kanale YouTube, ale The Dumplings grało już na najważniejszych polskich festiwalach, takich jak Open'er Festival. Razem z nimi na scenie pojawi się Luna, czyli Kristina Bardash, 25-latka z Ukrainy, wokalistka, autorka tekstów i muzyki, wreszcie modelka, o której media piszą, że jest obliczem ukraińskiej rewolucji muzycznej, choć wykonuje delikatną muzykę elektroniczną.

- O.S.T.R., jeden z najbardziej rozpoznawalnych i utalentowanych artystów hiphopowych w Polsce, tym razem podzieli scenę z wokalistą i kompozytorem z Mołdawii - Vali Bogheanem.

Na scenie Koncertu Głównego regularnie pojawiać się będzie również Bovska, jedno z największych muzycznych objawień 2016 roku. Tym razem jednak artystka wystąpi w roli prowadzącej koncert.

Giganci jazzu na Art Celebration i Electro East

Art Celebration to już marka, od kilku lat stały punkt programu ESK. To autorski projekt rzeszowskich muzyków: jazzowego pianisty Zbigniewa Jakubka i rapera Bartłomieja "Eskaubei" Skubisza. Projekt, który stawia na eksplorowanie różnych gatunków muzycznych i twórcze ich miksowanie. Tegoroczna edycja zapowiada się na najlepszą w historii tego projektu.

Ideą wiodącą w tej edycji projektu Art Celebration jest motyw ludzkiej migracji w kontekście muzyki i sztuki. Koncert podzielony będzie na trzy części. W pierwszej zabrzmi muzyka Victora Younga, Henryka Warsa i Bronisława Kapera w autorskiej interpretacji znakomitego pianisty Kuby Stankiewicza i jego trio. Kuba Stankiewicz należy do czołówki polskich muzyków jazzowych, jest kompozytorem, absolwentem Berkley College of Music w Bostonie, wykładowcą Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Razem z Kubą Stankiewiczem na scenie zagrają Wojciech Pulcyn - kontrabas oraz Sebastian Frankiewicz - perkusja.

Druga część koncertu to East West Migrations - program przygotowany przez zespół AC Band, składający się w większości z twórców związanych z Podkarpaciem. Muzycy zaprezentują własne aranżacje utworów Zbigniewa Seiferta, Krzysztofa Komedy czy Michała Urbaniaka, a także utwór inspirowany życiem Sławomira Mrożka i jego emigracyjną korespondencją z Leopoldem Tyrmandem. Gościem specjalnym tej części koncertu będzie wybitny skrzypek jazzowy młodego pokolenia Bartosz Dworak.

Trzecia część to prawdziwa petarda: wyjątkowy koncert legendarnego skrzypka i saksofonisty Michała Urbaniaka z legendą polskiego jazzu Wojciechem Karolakiem. Obaj muzycy przez wiele lat grali razem na emigracji. Podczas koncertu wykonawcy opowiedzą również o swoich emigracyjnych wspomnieniach. Ten fantastycznie zapowiadający się wieczór odbędzie się w auli Politechniki Rzeszowskiej w niedzielę, 23 czerwca, początek o godz. 19.

Po raz kolejny w ramach ESK odbędzie się też koncert muzyki elektronicznej Electro East. Podczas koncertu na scenie na Bulwarach w sobotę, 22 czerwca o godz. 19.30, wystąpią Cape Cod i Alina Pash. Cape Cod, czyli Maksym Sikalenko, jest producentem i jednym z najbardziej znanych muzyków elektronicznych na Ukrainie. Maksym z sukcesem współpracuje z zachodnimi muzykami, wielu z nich brało udział w nagrywaniu jego utworów. Jesienią tego roku Maks otrzymał nagrodę Jagermeister Music Awards w kategorii "Najlepszy elektroniczny wykonawca roku". Alina Pash to ukraińska artystka, która miesza w swojej muzyce pop, hip-hop i motywy etniczne. Pochodzi z części górskiej Ukrainy (Zakarpatia) i koloryt tego regionu jest odczuwalny w jej utworach.

Projekty interdyscyplinarne

Jedną z idei festiwalu jest synteza różnorodnych gatunków sztuki. Podczas Europejskiego Stadionu Kultury zaprezentowane zostaną projekty nietypowe, wielowymiarowe, łączące w sobie różne elementy: muzykę, taniec, teatr czy sztuki wizualne. Łącznik jest jeden: to wysoki poziom artystyczny.

Jednym z takich przedsięwzięć jest Hotel Meduza - performance/instalacja artystyczna (dla widzów od 18 lat) łączącą sztukę wizualną z widowiskiem teatralnym. Projekt ma charakter site-specific, czyli został stworzony z myślą o funkcjonowaniu w specjalnie wykreowanej do tego celu przestrzeni - w pomieszczeniach piwnicznych rzeszowskiego Teatru Maska. Tam powstanie instalacja przestrzenna wyobrażająca hotel na dnie oceanu. Oryginalnym elementem scenografii ma być m.in. kostium i kapelusz inspirowany kształtem meduzy, zaprojektowany i wykonany przez Ewelinę Czaplicką-Ruduchę. Znaczącą rolę w tworzeniu tajemniczego, podwodnego świata będzie miała muzyka, skomponowana i wykonywana na żywo przez Kristiana Tangvika. Performance w języku angielskim będzie zagrany trzykrotnie, każdej nocy podczas festiwalu (21 i 22 czerwca o północy, a 23 o godz. 22).

Inne propozycje tego rodzaju to "UWAGA!" - spektakl taneczny rzeszowskiego Teatru O.de.la z muzyką na żywo, instalacja land-artowa Pawła Chlebka oraz projekt "Ucho - dźwiękowy wehikuł" - w ramach tegorocznej edycji powstanie słuchowisko kryminalne "Pitawal" (kryminał, dla odbiorców powyżej 16 lat) autorstwa Michała Chołki, aktora Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie oraz polsko-ukraińskie melodyjne słuchowisko "Jaworowi ludzie", zainicjowane i wykonywane przez wokalistkę Darię Kosiek przy wsparciu Weroniki Pankiewicz.

Taniec

"Bitwa o Wschód" co roku przyciąga widzów jak magnes. To pełna żywych emocji rywalizacja tancerzy, która odbywa się na placu pod mostem Zamkowym. Tym razem w niedzielę, 23 czerwca w godz. 13-23. To kultowe już zawody taneczne, turniej tańca street dance, na który zjeżdżają tancerze z Polski, Ukrainy, Słowacji i Białorusi, by skonfrontować swoje umiejętności.

Na scenie na rynku w niedzielę, 23 czerwca, zobaczymy "Hulanki", muzyczny spektakl zespołu Art Color Ballet, autorski projekt choreograf i artystki sztuk wizualnych Agnieszki Glińskiej, inspirowany folklorem sztuki Polski i pogranicza. Oryginalność tego występu tkwi w złączeniu ludowych motywów malarskich, surowych brzmień śpiewu białym głosem oraz nowoczesnej choreografii. Spektakl rozpocznie się o godz. 21.30.

- "PotańCYMBAŁY" to potańcówka do muzyki na żywo pod chmurką, na rzeszowskich Bulwarach nad Wisłokiem, połączona z nauką tańców i edukacją muzyczną. Imprezie towarzyszyć będą: warsztaty o budowie cymbałów oraz warsztaty tańca. Tańczących będzie można spotkać w sobotę, 22 czerwca w godz. 16-19.

Teatr

W ramach festiwalu Europejski Stadion Kultury zostaną zaprezentowane dwie sztuki teatralne: spektakl "Hamlet" [na zdjęciu] - współczesna i oryginalna interpretacja słynnej sztuki Szekspira w wykonaniu The Telavi Theatre z Tbilisi, najstarszego teatru nie tylko w Gruzji, ale na całym Kaukazie (Teatr Maska w sobotę 22 czerwca o godz. 19) oraz spektakl "Calineczka" w reż. Daniela Arbaczewskiego z muzyką Huberta Pyrgiesa na żywo wykonywaną przez wokalistów i beatboxerów z krajów Partnerstwa Wschodniego (Fontanna Multimedialna w sobotę, 22 czerwca o godz. 20.30).

Film

"Ukrainer" to pokaz filmów dokumentalnych stworzony przez ukraińskich dokumentalistów, którzy podróżując po Ukrainie, zbierają interesujące historie i nagrywają filmy dokumentalne o najbardziej odległych miejscach, o ludziach Wschodu, sztuce i jedzeniu. Podczas ESK 2019 w Klubie Festiwalowym na Bulwarach będzie okazja nie tylko obejrzeć projekcje filmowe, ale także spotkać się i porozmawiać z twórcami projektu - w piątek, 21 czerwca o godz. 17.

Wystawy

Wyjątkowo interesujące w tym roku wystawy, przygotowane specjalnie na ESK, będzie można oglądać jeszcze długo po jego zakończeniu. Na uwagę zasługuje "FasionEAST - Modna w swoim czasie" - wystawa unikatowej zabytkowej kolekcji kobiecej garderoby z XIX i XX w., połączona z wystawą zdjęć ze szklanych negatywów Edwarda Janusza z przełomu tych wieków. Wystawa potrwa aż do końca września w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie.

Kolejna wystawa, "Świat, który przeminął Życie codzienne łemkowskiej rodziny na fotografiach Zdzisława Postępskiego i Romana Reinfussa" - w Galerii Fotografii Miasta Rzeszowa (ul. 3 Maja 9) - to prezentacja unikatowych fotografii z lat 40. XX w., przedstawiających rodziny łemkowskie w tradycyjnych strojach oraz ich życie codzienne. Wreszcie "Jutro będzie lepiej. Lwów 1989-1991" - to cykl fotografii Tadeusza Rolkego, dokumentacja epoki przejściowej - w Biurze Wystaw Artystycznych (ul. Jana III Sobieskiego 18) - od soboty (22 czerwca) aż do 30 czerwca.

- "Portale" to przestrzenny projekt artystyczny, skoncentrowany wokół motywu "portalu" jako przejścia-powrotu do źródła, którym jest tożsamość człowieka. Jego twórcy to Grupa Twórcza ArtLander, wykorzystują farby UV, by tworzyć portale widziane tylko w świetle UV i udokumentowane fotografią. Najpierw jednak powstaną instalacje artystyczne, które staną na rzeszowskich Bulwarach, tworząc galerię plenerową.

- "FasionEAST - YESTERDAY" tak zatytułowana jest wystawa fotografii Pawła Olearki w Muzeum Okręgowym. Autentyczne negatywy, pochodzące z Paryża, z 1905 r., zostaną połączone z nowoczesnymi zdjęciami modowymi, pozostającymi w stylistyce i koncepcji zdjęć paryskich. Wernisaż w sobotę, 22 czerwca o godz. 17.30.

Performance z artystycznym graffiti

Ivan Sadouski, artysta, grafficiarz pochodzenia białoruskiego, specjalizujący się w muralach literniczych i kaligraficznych, wykona artystyczny mural w formie performance'u. Hasło "Biada temu, kto nie ma ojczyzny, bowiem jest jak drzewo bez korzeni" w jego wykonaniu pojawi się na podłużnym murze przy ul. Kreczmera w Rzeszowie. Artysta stworzy je w sobotę, 22 czerwca w godz. 9-20.

Moda

Moda jako jedna ze sztuk na festiwalu ESK to nowość tej edycji. Pokaz najnowszej kolekcji mody rzeszowskiej projektantki Basi Olearki, zatytułowany FashionEast, odbędzie się w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie. Zapowiada się na wydarzenie nietuzinkowe dzięki aranżacji pośród zabytkowych strojów kobiecych z bogatej kolekcji rzeszowskiego muzeum i zestawieniu ich z nowoczesną, ale inspirowaną duchem epoki kolekcją Basi Olearki. To wszystko w nocy, w muzeum. Początek pokazu w sobotę, 22 czerwca o godz. 22.