Artykuły

W wigilię świąt Bożego Narodzenia w wieku 79 lat zmarł Ryszard Marek Groński. Człowiek wielu talentów i wielu zawodów. Pisarz, satyryk, dziennikarz, kierownik literacki teatrów, znawca dziejów polskiej sceny kabaretowej i autor książek na ten temat, felietonista, scenarzysta filmowy, autor tekstów kabaretowych, poeta.

"Jako historyk lekkiej Muzy w Polsce XX wieku nie miał sobie równych, był w tej dziedzinie niekwestionowanym autorytetem. Jako autor kabaretowy był niezwykle wszechstronny - monolog, piosenka, skecz, blackout - wszystko to miał w małym palcu" - napisał o nim zaraz po jego śmierci Daniel Passent. Rzeczywiście - Ryszard Marek Groński był w dziedzinie kabaretu niekwestionowanym autorytetem. Każda rozmowa z nim na ten temat była prawdziwą przyjemnością. Właściwie zawsze znał odpowiedź na zadawane mu pytania, a gdy nie znał - wiedział, gdzie warto poszukać, albo kogo należałoby zapytać. W związku z tym można było do niego zwrócić z każdym pytaniem na tematy związane z kabaretem, estradą, piosenką. To, co odpowiedział zawsze było pomocne. Kilka razy miałem okazję osobiście się o tym przekonać.

Współpracował z wieloma scenami, ale najsilniej związał się z dwoma teatrami warszawskimi: Syreną i Żydowskim, gdzie pełnił funkcję kierownika literackiego. W Syrenie współtworzył (jako autor scenariusza lub autor adaptacji i tekstów piosenek) takie przedstawienia, jak "Dobry wojak Szwejk" (1981), "Wizyta młodszej pani" (1981), "Biedny BB" (1998), "Polaków życie seksualne" (2000). W Żydowskim - "Balladę o brunatnym teatrze" (1997), "Cud purymowy" (2002), "Publiczność to lubi" (2005), "Żyć, nie umierać!" (2005), "Dla mnie bomba" (2006), "Oberżę pod Złotym Rogiem" (2011), a także prawdziwy hit tego teatru - "Kamienicę na Nalewkach", która grana jest do dziś, choć jej premiera miała miejsce w grudniu 2000 roku.

Był także scenarzystą filmowym. Wraz z Michałem Komarem napisał scenariusze do udanych musicali Janusza Rzeszewskiego: "Lata dwudzieste Lata trzydzieste" i "Misja specjalna". Oraz do (znacznie mniej udanego) filmu szpiegowskiego "Kim jest ten człowiek" Ewy i Czesława Petelskich. Pisał także wiersze i felietony, ostatnio dla tygodnika "Polityka". Jego ostatni tekst ukazał się w "Polityce" 12 grudnia.

Teatr Żydowski stracił w drugiej połowie 2018 roku obydwu swoich kierowników literackich. 20 września zmarł Kobi Weitzner, kierownik literacki jidysz. Teraz zaś odszedł Ryszard Marek Groński. Polska rozrywka straciła natomiast swojego znawcę, miłośnika, kronikarza i historyka. Ryszarda Marka Grońskiego trudno będzie zastąpić. Być może nawet okaże się to niemożliwe.