Artykuły

Grand Prix 24. Opolskich Konfrontacji Teatralnych Klasyka Polska '99 -za­kończonych w sobotni wie­czór w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu -jury festiwalowe przy­znało twórcom i wykonaw­com spektaklu "Ferdydur­ke" wg Witolda Gombrowi­cza z Teatru Provisorium - Kompanii Teatr z Lubli­na. Ten sam spektakl otrzymał także nagrodę dziennikarzy. Jeśli o mnie chodzi, zgłaszam wobec tych decyzji swoje votum separatum. Nie byłbym w porządku z własnym sumieniem, gdybym nie wyraził dezapro­baty dla tak wysokiego uhonorowania najcenniejszymi trofeami prostackiej zgrywy, w której zasadniczym źródłem wesołości uczyniono radosną młodzień­czą masturbację pod pulpitem szkolnej ławki oraz koncert na puszczanie wia­trów. Moje gratulacje. W tym kontekście następne w ko­lejności awanse twórców i wykonaw­ców czystych jak łza, perfekcyjnych w zamyśle i wykonaniu "Sędziów" oraz muzyki do "Powrotu Odysa", po­zostają jedynie nagrodami pociesze­nia, jeśli nie policzkiem dla ich talen­tu, smaku i wrażliwości. Nie bez racji jednak poziom arty­styczny festiwalu jury oceniło jako zróżnicowany. Przez tydzień jego trwania widzowie mieli okazję zoba­czyć dziesięć spektakli w konkurencji konkursowej i sześć w cyklu imprez towarzyszących. Odbyła się także se­sja naukowa "Słowacki - inspiracje te­atralne", projekcje przedstawień Te­atru Telewizji wg dramatów poety oraz przegląd filmów prezentujących syl­wetkę aktorską Gustawa Holoubka, który podjął się przewodniczenia festi­walowemu jury. W odczytanym przez Holoubka werdykcie jury podkreśla, że "obok pozycji wyraźnie wartościowych, nacechowanych dojrzałym, odpowie­dzialnym stosunkiem do wielkich po­etów polskiej sceny, byliśmy świadka­mi daleko idących eksperymentów, które muszą budzić wątpliwości za­równo co do sensu tych propozycji, jak i granicy ich akceptowania". Opol­ski festiwal polskiej klasyki jury uznało za godny kontynuowania.

Klonowanie postaci

Po obejrzeniu przedstawień kon­kursowych tegorocznych konfronta­cji można podjąć próbę stworzenia wizerunku typowego spektaklu festi­walowego. Nie powinien być grany na scenie, gdzie sadza się, a raczej ściska widzów w specjalnie ustawio­nych rzędach krzeseł lub ław ("Sę­dziowie", "Szewcy"). Wygodne fotele na widowni teatru świecą pustkami, jako tło dla aktorskich działań. Odby­wają się one często na rusztowa­niach ("Balladyna", legnicki "Kor­dian", "Szewcy"). Sugestię, że skłon­ność do takiego budowania przestrzeni widowisk jest prostą kon­sekwencją przyznania w minionym roku Grand Prix spektaklowi "Dzia­dy, albo Młodzi Czarodzieje" Adama Sroki - granemu częściowo na rusz­towaniach - odrzucamy jako mało przekonującą. Teatr powinien nadążać za życiem. Stąd też, w dobie klonowania, cudowne rozmnożenie postaci scenicznych, oso­bliwie w dramatach Słowackiego, gdzie występuje po pięcioro Kordianów obu płci i takichże Laur (legnicki "Kordian") oraz po pięć Hrabin: Respektowych i Idalii ("Fantazy"). Profesją(?) najczę­ściej reprezentowaną na festiwalowej scenie był ksiądz ("Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska", "Kordian", "Fantazy", "Sędziowie", "Ferdydurke", "Kosmos") lub pustelnik ("Balladyna").

Ścisłe trzymanie się treści dramatu - nie myślę tu o niezbędnych, drob­nych reżyserskich skreśleniach - jest niezmiernie rzadkie, jeśli nie wyjątko­we. Odwrotnie niż dekomponowanie, a nawet dopisywanie tekstu. Zmiana kontekstu historycznego - stare teksty we współczesnej oprawie - stało się normą.

Słowacki na tarczy

Opolskie Konfrontacje Teatralne Kla­syka Polska są niezmiernie potrzebne jako forum ścierania się rozmaitych sposobów przenoszenia na współcze­sną scenę tekstów uznanych za kanon literatury dramatycznej i adaptacje pro­zy czy poezji. Często są to próby kontro­wersyjne, ale bez ich podjęcia byliby­śmy o wiele doznań ubożsi. Stąd też chciałbym wziąć w obronę zamysł nie­których konsekwentnych poszukiwań inscenizacyjnych. Reżyser Jarosław Tochowicz wystawił na opolskiej scenie "Fantazego" wg Słowackiego, którego akcja rozgrywa się we współczesnym supermarkecie. Paweł Kamza w swoim "Kordianie" wpisał dzieje bohatera w zbiorowy los polskiego narodu cza­sów zniewolenia. Były też "wypadki przy pracy", pozo­stawiające widza dziwnie obojętnym wobec tego, co się dzieje na scenie, jak szczecińska "Balladyna" Anny Augusty­nowicz w rytmach techno czy rozwlekły, eklektyczny "Kordian" z Sosnowca, w którym zmarły niedawno reżyser Zbi­gniew Zasadny pomieścił obrazy za­czerpnięte z wielu znaczących estetyk polskiego teatru lat 60. i 70. Znamienne, że w roku Słowackiego, żadna z czte­rech festiwalowych inscenizacji jego dramatów nie znalazła uznania jury.

Zmiana koni w środku rzeki

Jury przekazało "wyrazy prawdzi­wego uznania organizatorom, z dyrek­torem Adamem Sroką na czele, za in­teresującą propozycję repertuarową, za świetne przygotowanie organizacyj­ne, za atmosferę życzliwości i koleżeń­stwa towarzyszącą przebiegowi festi­walu". Te słowa opolska publiczność przyjęła owacjami, wyraźnie dając do zrozumienia obecnym na sali przedstawicielom miejscowych władz, jak wysoko ceni dorobek swojego teatru i jego obecnego szefa. Tymczasem lo­kalna prasa przyniosła wywiad z wice­marszałkiem województwa Ryszar­dem Galią, który został przewodniczą­cym komisji konkursu na nowego dyrektora teatru. Wicemarszałek naj­wyraźniej stwierdza, że oczekuje na tym stanowisku szefa, który poprowa­dzi teatr impresaryjny. Warto przypomnieć, że pod dyrek­cją Adama Sroki Teatr im. Jana Kocha­nowskiego w Opolu stał się jedną z najbardziej prężnych placówek arty­stycznych w kraju, odzyskując widza ambitnie kształtowanym repertuarem. Jest takie mądre powiedzenie, że nie zmienia się koni w trakcie przeprawy przez rzekę. Jeśli władze samorządo­we swój zamiar przeprowadzą i wyło­nią dyrektora spełniającego ich wa­runki, to - nie łudźmy się - z kultural­nej mapy Polski zniknie wartościowy zespół aktorski, a przy okazji, jeden z najważniejszych festiwali teatral­nych. Taką imprezą jak "Klasyka Pol­ska" impresaryjny teatr nigdy nie bę­dzie zainteresowany.

Nagrody regulaminowe

Jury 24. Opolskich Konfrontacji Teatralnych Klasyka Polska '99 w składzie: Gu­staw Holoubek (przewodniczący), Zygmunt Konieczny, Jan Polewka i Maciej Prus przyznało nagrody:

Grand Prix w wysokości 7 tys. zł oraz nagrodę Przewodniczącego Rady Miasta Opola w wys. 1 tys. zł - za realizację i wykonanie spektaklu "Ferdydur­ke" Witolda Gombrowicza z Teatru Provisorium - Kompanii Teatr w Lublinie

przyznano:

reżyserom - Januszowi Opryńskiemu i Witoldowi Mazurkiewiczowi,

aktorom - Jackowi Brzezińskiemu, Jarosławowi Tomicy, Michałowi Zgietowi i Witoldowi Mazurkiewiczowi,

scenografowi - Jerzemu Rudzkiemu,

autorowi oprawy muzycznej - Borysowi Somerschafowi.

Nagrodę w wys. 2 tys. zł otrzymali: Jerzy Grzegorzewski-za reżyserię spektaklu "Sędziowie" Stanisława Wyspiańskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie Krystian Lupa - za reżyserię i scenografię spektaklu "Powrót Odysa" Stanisława Wyspiańskiego w Teatrze Dramatycznym w Warszawie

Nagrodę w wys. 1 tys. zł otrzymali: Waldemar Śmigasiewicz - za reżyserię spektaklu "Kosmos" Witolda Gombrowicza w Teatrze Bagatela w Krakowie Barbara Hanicka - za scenografię spektaklu "Sędziowie" Jacek Ostaszewski - za muzykę do spektaklu "Powrót Odysa"

Nagrodę w wys. 1,5 tys. zł otrzymali:

Andrzej Witkowski i Dorota Morawetz- za dekoracje i kostiumy spektaklu "Kordian" Juliusza Słowackiego w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu

Nagrody dla aktorów:

Jerzy "Dela (w wys. 2 tys. zł) - za rolę Samuela w spektaklu "Sędziowie" Krzysztof Globisz (w wys. 1,5 tys. zł) - za rolę Natana w spektaklu "Sędziowie" Piotr Różański (w wys. 1 tys. zł) - za rolę Leona w spektaklu "Kosmos"

Nagroda Prezydenta Miasta Opola (w wys. 1 tys. zł):

Zespół Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu oraz reżyser Krzysztof Galos

za spektakl "Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska"

Nagrody pozaregulaminowe

Nagroda Dziennikarzy akredytowanych przy festiwalu: spektakl "Ferdydurke"

Nagroda Publiczności dla najlepszego aktora festiwalu:

Joanna Jędrejek - za osiem ról w "Pamiętnikach Jana Chryzostoma Paska"