Artykuły

To opowieść o dzieciach, które w wyniku zawirowań historii dwukrotnie musiały zmieniać swą narodową tożsamość, język oraz matki. O ludziach, którzy mimo wojennych traum nauczyli się żyć z tym, czego doświadczyli. A doświadczyli wiele dobrego i złego. To także ponadczasowa opowieść o człowieczeństwie triumfującym nad międzynarodowymi podziałami.

Od piątku w Teatrze Nowym będzie można obejrzeć spektakl "Obwód głowy" na podstawie tekstu Włodzimierza Nowaka, reportera "Gazety Wyborczej". Nowak opisał losy rodziny Franciszka Witaszka - lekarza zamordowanego w czasie II wojny w Forcie VII w odwecie za działalność w podziemnej organizacji bojowej. Piątkę dzieci Witaszka hitlerowcy uznali za "materiał czysty rasowo" i planowali przeznaczyć do adopcji na terenie Rzeszy. Troje dzieci udało się ukryć rodzinie, dwie kilkuletnie córeczki przepadły na kilka lat bez wieści. Do Polski wróciły dopiero po wojnie. Prawdziwą matkę i rodzeństwo musiały poznawać od nowa - w obcej rzeczywistości.

W przedstawieniu "Obwód głowy" oprócz reportażu Włodzimierza Nowaka wykorzystano też fragmenty książki "Szkoła janczarów. Listy do niemieckiego przyjaciela" Alojzego Twardeckiego. Autor (urodzony w 1938 r. w Rogoźnie) był jednym z 200 tys. polskich dzieci wywiezionych do Niemiec i poddanych germanizacji w jednym z ośrodków organizacji Lebensborn. Alojzy Twardecki, podobnie jak córki Franciszka Witaszka i kilkaset innych dzieci, został odnaleziony już po wojnie. W dużej mierze dzięki matce, która o pomoc zwróciła się min. do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. Nastoletni Alojzy, czując się stu procentach Niemcem, całą sprawę uważał za nieporozumienie. Żeby ją ostatecznie wyjaśnić, wyjechał w 1954 r. do Polski. Został na zawsze.

- W tym przedstawieniu bardziej niż motyw porywania dzieci rodzinom polskim interesuje nas proces odwrotny - wydzieranie ich rodzinom niemieckim, w których zostały obdarzone miłością - opowiada reżyser Zbigniew Brzoza. - Dzieci, które w Niemczech były często kochanymi, spełnionymi jedynakami - bo trafiły do rodziców, którzy własnych dzieci mieć nie mogli - po powrocie do Polski żyły często w bardzo trudnych warunkach, np. w domach dziecka - przypomina.

W spektaklu zagrają min.: Dorota Abbe, Małgorzata Łodej-Stachowiak, Daniela Popławska, Julia Rybakowska, Janusz Grenda. A także dzieci: Maja Nadarzyńska, Zuzanna Kuźmińska, Franciszek Stryszyński i Franciszek Rafał Czekała. Zobaczymy też filmowe nagrania. Dramaturgia: Wojtek Zrałek-Kossakowski.