Nowe kadry młodego polskiego dramatu
- W 25 zrealizowanych dotychczas spektaklach, które zostaną zaprezentowane na festiwalu, uderza przede wszystkim ich różnorodność tematyczna i formalna - mówi Krzysztof Domagalik, dyrektor programowy festiwalu TEATROTEKA FEST, redaktor prowadzący cykl Teatroteka, w rozmowie z Dorotą Wyżyńską w Co Jest Grane 24.
Młoda polska dramaturgia sfilmowana przez nowe pokolenie reżyserów teatralnych i filmowych z udziałem znakomitych aktorów. W środę rozpoczyna się przegląd Teatroteka Fest. Pod hasłem "Nowe kadry teatru" zobaczymy 25 spektakli, które powstały przez ostatnie kilka lat w ramach projektu Teatroteka.
W programie sztuki m.in. Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk, Magdy Fertacz, Marka Modzelewskiego, Artura Pałygi i Weroniki Murek, spektakle zrealizowane przez utalentowanych reżyserów, m.in. Agnieszkę Smoczyńską czy Anetę Groszyńską. A w obsadzie znakomici aktorzy rożnych pokoleń, m.in.: Katarzyna Herman, Dorota Kolak, Dorota Segda, Katarzyna Figura, Dawid Ogrodnik, Łukasz Simlat i Krzysztof Stroiński. Projekcje odbywać się będą od 8 do 12 lutego w Teatrze Collegium Nobilium. Przedstawienia oceni jury, w którym zasiadają: Agnieszka Glińska, Robert Gliński, Włodek Pawlik, Wojciech Majcherek, Marcin Hycnar, Grzegorz Kędzierski i Janusz Sosnowski.
Dorota Wyżyńska: W ramach Teatroteki powstają ekranizacje polskiej dramaturgii najnowszej. Jakie było kryterium wyboru sztuk? Krzysztof
Domagalik: To wyglądało różnie w kolejnych latach. Przypomnijmy, że pierwsze nagrania spektakli do Teatroteki, projektu realizowanego w Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, rozpoczęły sie już w 2013 roku. Od początku stałe było kryterium podstawowe: "młoda" dramaturgia, a więc utwory powstałe nie wcześniej niż w ciągu ostatnich 10-12 lat. Braliśmy pod uwagę też wiek autorów. Na początku stworzyliśmy listę polskich dramatopisarzy, których teksty pojawiły się w tym okresie w teatrach, były drukowane w "Dialogu". Tych, którzy zaistnieli w prestiżowych konkursach (choćby Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna czy "Metafory rzeczywistości"), a których utwory nie były dotąd zrealizowane w Teatrze Telewizji. I tak, w pierwszych latach Teatroteki zrealizowaliśmy np. sztuki Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk, Zyty Rudzkiej, Magdy Fertacz, Marka Modzelewskiego, Piotra Rowickiego, Radosława Paczochy, Artura Pałygi, Szymona Bogacza, Mateusza Pakuły, Anny Wakulik, Ewy Madeyskiej.
Potem skupiliśmy się na nowszych lub całkiem nowych tekstach, np. Weroniki Murek, Andrzeja Bartnikowskiego, Jarosława Jakubowskiego. Aż wreszcie postanowiliśmy sami zainicjować powstanie nowych sztuk. W zeszłym roku Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych wraz ze Stowarzyszeniem Autorów ZAiKS rozpisała konkurs zamknięty na utwór dramatyczny dla Teatroteki. Jeden z tekstów konkursowych "Odkrycie Europy" Beniamina Bukowskiego zdążyliśmy zrealizować jeszcze w zeszłym roku, kilka następnych mamy nadzieję wyprodukować w 2017 roku.
A tematy? Czy można znaleźć punkty wspólne tych utworów?
- W 25 zrealizowanych dotychczas spektaklach, które zostaną zaprezentowane na festiwalu, uderza przede wszystkim ich różnorodność tematyczna i formalna. A jednak, układając program, zadałem sobie pytanie, czy można dostrzec w nich jakieś powtarzające się cechy, np. wątki tematyczne lub jakieś inne "punkty wspólne". Układ prezentacji i nadanie "tytułów" poszczególnym dniom projekcji, może być odpowiedzią na to pytanie.
Okazuje się np. że powtarzającym się w kilku realizacjach wątkiem fabularnym jest, rzeczywisty lub wyobrażony, powrót bohatera do rodzinnego domu. Relacje rodzinne, najczęściej nacechowane negatywnie, stosunek młodego zazwyczaj bohatera do ojca, do matki, do obojga rodziców - to krąg tematów w dramatach, które zaprezentujemy pod ironicznym hasłem: NIE MA JAK W DOMU! Jest kilka sztuk, w których pojawi się tematyka historyczna. Nie są to jednak sztuki historyczne, raczej konfrontujące widzów z teraźniejszością, w której wciąż obecna jest przeszłość, np. II wojna światowa, Holocaust, ale także PRL... Cechą łączącą spektakle prezentowane pod hasłem PRAWDA - NIEPRAWDA, mogą być zadane w nich pytania z pogranicza etyki i filozofii. Czym jest i jaką rolę w codziennym życiu odgrywa kłamstwo? Innym zagadnieniem obecnym w kilku prezentowanych tekstach, jest próba podważenia przez ich autorów obowiązujących społecznie, narzuconych mitów czy symboli lub choćby ukazanie mechanizmów ich narzucania przez media, tradycję, propagandę, wychowanie. Te spektakle anonsujemy pod hasłem ROZBIJANIE MITÓW. Jest wreszcie kilka spektakli, których nie łączy kryterium tematyczne, ale formalne. POSTDRAMAT - KRYZYS CZY SZANSA?
Do realizacji tych sztuk zostali zaproszeni również twórcy filmowi, np. reżyserka wielokrotnie nagradzanych "Córek dancingu" Agnieszka Smoczyńska.
- Agnieszka Smoczyńska realizowała swój spektakl "Wasza wysokość" niemal w tym samym czasie, gdy kończyła postprodukcję "Córek dancingu", filmu produkowanego przez WFDiF. Była więc już znana w wytwórni i wiedziała, na czym polega język filmu. Wykorzystała jednak zupełnie inaczej swoje umiejętności, tworząc dzieło w gatunku teatru telewizji, który posługuje się własnym, oryginalnym i autonomicznym językiem. Z kolei np. Adam Sajnuk, który pracował dotąd tylko w teatrze, zrealizował "Zakład Doświadczalny Solidarność" w konwencji filmu dokumentalnego. Na początku Maciej Wojtyszko, opiekun artystyczny Teatroteki, odpowiedzialny m.in. za dobór reżyserów, wskazywał osoby, które znal z Wydziału Reżyserii Akademii Teatralnej . Z czasem w gronie reżyserów Teatroteki znalazły się osoby z wykształceniem filmowym, po szkole katowickiej czy po łódzkiej Filmówce. W WFDiF spotykali się m.in. z najlepszymi autorami zdjęć oraz innymi specjalistami planu filmowego, którzy ich wspierali. Na tym zresztą polega jedno z głównych założeń Teatroteki.
Spektakle Teatroteki zostały pominięte podczas ostatniej edycji festiwalu "Dwa Teatry" w Sopocie. Czy Teatroteka Fest jest po części odpowiedzią na to, co się wtedy stało?
- Z całą pewnością nasz festiwal nie powstał dlatego, że w zeszłym roku w sposób arbitralny i niezrozumiały wykluczono z Dwóch Teatrów w Sopocie spektakle Teatroteki, wyemitowane zresztą wcześniej w TVP w paśmie "Studio Teatralne Dwójki" i w zgodzie z regulaminem zgłoszone do konkursu przez Program 2 TVP. Z drugiej strony, uczestnictwo w naszym festiwalu i w towarzyszącym mu konkursie z licznymi i wysokimi nagrodami, będzie z pewnością dla twórców tych wykluczonych spektakli jakąś formą zadośćuczynienia i satysfakcji. Doprawdy, nie tylko im trudno było pojąć, dlaczego ta sama telewizja zapowiadała, reklamowała i emitowała ich spektakle jako Teatr TV, a gdy przyszło do podsumowania sezonu, jakim jest festiwal "Dwa Teatry" w Sopocie, stwierdziła, że te produkcje nie są "teatrem telewizji".
Mniejsza już z tym, co się stało, choć podjęto decyzję, moim zdaniem, szkodzącą przede wszystkim samemu festiwalowi Dwa Teatry. Najważniejsze, że Program 2 TVP nadal emituje kolejne spektakle Teatroteki w swoim paśmie teatralnym. Wydaje się także, że mogłyby one być pokazane z powodzeniem w TVP Kultura. Liczymy też na to, że w tym roku dyrekcja festiwalu "Dwa Teatry" wycofa się ze swej niefortunnej decyzji i dopuści spektakle Teatroteki do konkursu w Sopocie.
Na festiwalu odbędą się też spotkania z twórcami.
- Każdy dzień pokazów festiwalowych (poza niedzielą, ze względu na wręczenie nagród odbywające się w tej samej sali Teatru Collegium Nobilium) zwieńczy rozmowa z wybranymi twórcami prezentowanych tego dnia spektakli. Rozmowa będzie się ogniskowała wokół "hasła dnia" towarzyszącego projekcjom w każdym dniu. Spotkania i rozmowy przygotowują organizacyjnie i merytorycznie studenci Wydziału Wiedzy o Teatrze AT pod kierunkiem dziekana Tomasza Platy.
W czterech planowanych spotkaniach wezmą udział wybrani twórcy spektakli, publicyści i krytycy, m.in. prof. Marcin Napiórkowski, Waldemar Raźniak - reżyser spektaklu "Kobieta w lustrze", Mariusz Bieliński - reżyser i autor sztuki "Nad", aktorka Katarzyna Herman, Artur Pałyga - autor "Żyda", Małgorzata Sikorska-Miszczuk - autorka "Walizki" oraz krytyk i dramaturg Piotr Gruszczyński.
