Artykuły

Katedra w Canterbury należy do najpiękniejszych świątyń, jakie po­wstały w czasach, gdy Anglia była katolicka. Jej harmonijny gotyk, wspaniały portal i piękne kruż­ganki poklasztorne, stanowi znako­mite miejsce dla przeżyć zbioro­wych. W roku 1935 w tym natural­nym tle wystawiono tragedię, która zyskała sławę światową. Był to "Mord w katedrze" Thomasa S. Eliota, wielkiego poety i eseisty, późniejszego laureata Nagrody No­bla.

Przedstawienie męczeństwa św. Tomasza Becketa, prymasa Anglii, w tym samym niemal miejscu, gdzie został zamordowany, uczyni­ło z dramatu rodzaj misterium. "Mord w katedrze" był w Anglii wielkim wydarzeniem artystycznym. Wprowadzał na scenę dramat poetycki, przekonywał do te­matu religijnego, ściągał tłumy. Przetrwał zarówno abdykację Edwarda VIII, jak i pierwsze trium­fy Hitlera. Potem przeszedł do Ameryki. Tuż po wojnie ukazuje się przekład francuski. Jean Vilar wystawia "Mord w katedrze" najpierw w Paryżu, by potem dać in­scenizację w naturalnej scenerii "miasta papieży" - Awinionu.

Polska prapremiera pełnego teks­tu (fragmenty były grywane) od­była się trzy tygodnie temu w Ba­zylice Archikatedralnej w Warsza­wie. Zespołem aktorskim, opartym o trzon twórczy warszawskiego Te­atru Dramatycznego, kierowali: JERZY JAROCKI (reżyseria), STANISŁAW RADWAN (muzyka) i JERZY JUK-KOWARSKI (opra­wa plastyczna). W roli Tomasza Becketa wystąpił Gustaw Holou­bek. "Mord w katedrze" nie jest tyl­ko sztuką historyczną. Przekład Jerzego S. Sito przywraca wszystkie zawarte w nim znaczenia nie koń­czących się sporów między zwolen­nikami racji stanu i racji Kościo­ła, zawarte w tej tragedii moral­nej. Co więcej, przedmiotem dra­matu T. S. Eliota jest sprawa ana­logiczna do sprawy św. Stanisława Szczepanowskiego.

Warto było o tym przypomnieć przed udaniem się w pierwszych dniach kwietnia (1, 2, 3. IV) na spektakl "Morderstwa w katedrze", przygotowany przez tych samych realizatorów i aktorów Starego Te­atru, w Katedrze na Wawelu. Tru­mna św. Stanisława i przepiękny witraż z podobizną św. Tomasza w XIV-wiecznej kaplicy biskupa To­mickiego przypominają wydarzenia składające się na uniwersalne prze­życia człowieka, postawionego w sytuacji niemożliwego wyboru.