Artykuły

Od 20 stycznia podczas pięciu spotkań w siedzibie Narodowego Instytutu Audiowizualnego (NInA) pokazane zostaną rejestracje oper wystawianych w Polsce w ostatnich latach. Każdemu z nich towarzyszyć będzie rozmowa z artystą odpowiadającym jeden z elementów dzieła: libretto, muzykę, scenografię, reżyserię i wykonawstwo. Cykl zainauguruje "Madame Curie" Elżbiety Sikory i dyskusja z udziałem kompozytorki.

Od połowy stycznia do połowy marca w co drugą środę na warszawskim Służewie nadarza się wyjątkowa okazja by przypomnieć sobie rodzime produkcje operowe ostatnich lat i spotkać się z twórcami, także tymi, którzy pracują za kulisami. W jednej z najnowocześniejszych sal audiowizualnych w Polsce pokazane zostaną rejestracje pięciu spektakli operowych, zarejestrowanych przy udziale Narodowego Instytutu Audiowizualnego. Każdemu z pokazów towarzyszyć będzie rozmowa z artystą odpowiadającym za: libretto, muzykę, scenografię, reżyserię i wykonawstwo.

Pośród prezentowanych realizacji znajdą się kompozycje z niemal wszystkich epok: od baroku, przez klasycyzm i początek XX wieku, po wiek XXI, co potwierdzi ciągłość gatunku, mimo powierzchownych różnic. Kluczem wyboru oper jest mit - czy to w wydaniu greckim ("Orfeusz i Eurydyka" Glucka ), zaczerpnięty z historii starożytnej lub z literatury ("Agrippina" i "Orlando" Händla ), wykreowany od podstaw ("Król Roger" Szymanowskiego) czy podważany ("Madame Curie" Sikory).

Jak odnajdują się współcześni twórcy wobec mitu i wobec kanonu, tak reżyserskiego, jak muzycznego? Jak dziś rejestrować operę, zamykając to wszechstronne i bogate doświadczenie na srebrnym ekranie? Na te pytania postarają się wspólnie z publicznością odpowiedzieć zaproszeni artyści, m.in. Elżbieta Sikora - kompozytor, Natalia Kozłowska - reżyser, Boris Kudlicka - scenograf.

***

Narodowy Instytut Audiowizualny, ul. Wałbrzyska 3/5, stacja Metro Służew, środy (20 stycznia, 3 i 17 lutego, 2 i 16 marca), godz. 18:00

20 stycznia cykl zainauguruje projekcja rejestracji "Madame Curie" (na zdjęciu), opery skomponowanej przez Elżbietę Sikorę według libretta Agaty Miklaszewskiej, którą zrealizował Marek Weiss w Operze Bałtyckiej w Gdańsku w 2011 roku. Po projekcji odbędzie się spotkanie z kompozytorką.

Weissa motywowała chęć, by "odbrązowić pomnik" Skłodowskiej-Curie i "przywrócić pamięci o niej bardziej ludzki wymiar". Postanowił "na swój, operowy sposób opowiedzieć o tej niezwykłej kobiecie, która podbiła świat, pokonując niebywałe trudności, niechęć, wrogość i własne słabości". Kompozytorka, Elżbieta Sikora tak mówiła o swoim dziele: "Chciałam intensywność postaci Marii przenieść na całość opery. Intensywność, która kryje się często w pianissimo spokoju, w zatrzymanych nutach, w szmerach, by wybuchnąć gdzie indziej ostrą barwą. Dźwięki orkiestry, a także fragmenty elektroniczne, otaczają solistów-śpiewaków, tworząc dodaną czasoprzestrzeń muzyczną".

3 lutego zaprezentowana zostanie inscenizacja "Orfeusza i Eurydyki" Christopha Willibalda Glucka w reżyserii Mariusza Trelińskiego z Teatru Wielkiego Opery Narodowej pod muzycznym kierownictwem Łukasza Borowicza. Tu historia Orfeusza i Eurydyki przeniesiona zostaje we współczesne mury blokowiska; reżysera nie interesuje wieloznaczność mitu, lecz osobisty wątek, który mógłby dotyczyć każdego. Narracja bliższa jest "Scenom z życia małżeńskiego" Bergmana niż antycznej wersji historii. Wyprawa Orfeusza po ukochaną Eurydykę, mężczyzny niewiele wiedzącego o życiu i miłości, nieprzygotowanego na utratę bliskiej osoby, staje się drogą w głąb siebie; jest próbą pogodzenia z bezradnością wobec śmierci. W micie Eurydyka umiera od ukąszenia węża, w spektaklu Trelińskiego miota się po mieszkaniu i ostatecznie popełnia samobójstwo. Pokazowi towarzyszyć będzie spotkanie z Borisem Kudlicką - autorem scenografii w niemal wszystkich spektaklach Trelińskiego.

"Agrippina" Georga Friedricha Händla w reżyserii Natalii Kozłowskiej zrealizowana w 2014 roku na deskach Teatru Stanisławskiego to propozycja organizatorów cyklu na 17 lutego. Czarna komedia pełna intryg, niespodziewanych zwrotów akcji i zapadających w pamięć wirtuozerskich arii - to jedno z najsłynniejszych dzieł kompozytora, które po prawykonaniu zagrano 26 razy z rzędu! Tytułowa bohaterka otrzymuje wiadomość o tragicznej śmierci męża. Natychmiast postanawia, że następcą władcy Rzymu zostanie Neron, jej syn z pierwszego małżeństwa, i rozpoczyna misternie utkaną intrygę, w którą wplątuje swoich kochanków. Już trwają przygotowania do koronacji, gdy niespodziewanie okazuje się, że Klaudiusz jednak żyje... "Agrippina" Kozłowskiej była bardzo entuzjastycznie przyjęta przez publiczność i krytykę, która chwaliła pomysłowość, humor i precyzję inscenizacji. Po projekcji odbędzie się rozmowa z Natalią Kozłowską.

2 marca będzie można obejrzeć "Króla Rogera" Karola Szymanowskiego w reżyserii Mariusza Trelińskiego z Opery Wrocławskiej z 2007 roku. To jedyne sceniczne dzieło Szymanowskiego łączy w sobie wątki orientalne i antyczne. W sycylijskim królestwie pojawia się tajemniczy Pasterz, założyciel nowej religii, który po doprowadzeniu na dwór rzuca na wszystkich urok. Królowa Roksana ze świtą odchodzą, a za nią podąża Król Roger. Gdy w końcu ją odnajduje, odkrywa także prawdziwe oblicze Pasterza jako Dionizosa. We wrocławskiej inscenizacji opery, Treliński i Kudlicka odchodzą od monumentalizmu i historyzmu warszawskiej, pierwszej wersji spektaklu. Reżyser stara się wydobyć realistyczny wymiar dzieła, pokazując świat władzy, której atrybutami u Rogera stają się garnitur i ciemne okulary, i która sprawia, że Roksana skłania się ku życiu wystawnemu i pustemu. W roli tytułowej wystąpił Andrzej Dobber (baryton). Pokazowi rejestracji będzie towarzyszyła rozmowa z Bartoszem Dąbrowskim, literaturoznawcą, autorem monografii Karola Szymanowskiego.

16 marca, cykl operowy zakończy pokaz rejestracji pierwszej polskiej inscenizacji "Orlanda" G. F. Händla, zrealizowanej przez Natalię Kozłowską w ubiegłym roku podczas I Festiwalu Oper Barokowych "Dramma per musica" z tytułową rolą w wykonaniu Jana Jakuba Monowida (kontratenor). Główny wątek fabularny opery zaczerpnięty został z jednego z najważniejszych dla kultury europejskiej eposów - "Orlanda Szalonego" Ludovica Ariosta. Opowieść ta była inspiracją dla takich artystów jak Tasso, Cervantes, Szekspir, Lope de Vega, Borges, Mandelstam, Vivaldi, Haydn, Tiepolo, Ingres, Redon, Dürer. "Orlando" stylistycznie plasuje się pomiędzy komedią, tragedią i opowieścią fantastyczną. Historia rycerza, który w imię ideałów - w imię miłości, gotowy jest na każdą próbę, ale nie na próbę bezsilności. To opowieść o ludziach zabłąkanych w świecie uczuć jak w gęstwinie leśnej, opowieść o miłości odrzuconej, zranionej, zawiedzionej, szalonej, ale również - paradoksalnie - szczęśliwej. Po projekcji odbędzie się rozmowa z Lilianną Stawarz, klawesynistką i dyrygentką.