Artykuły

Już w najbliższy piątek, 15 maja, w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim startuje Weekend Japoński, w ramach którego odbędzie się blisko 15 różnych wydarzeń, wśród nich spektakle, wykłady performatywne, spotkania literackie i pokazy filmów.

W trakcie zaledwie trzech dni (15-17 maja) odbędzie się aż 15 różnych wydarzeń, w tym spektakle, wykłady performatywne, spotkanie z japońską animacją, prezentacje filmów oraz promocje książek i spotkania literackie.

O uniwersalności dramatów Szekspira zaświadczą m.in. dwa niezwykłe spektakle w wykonaniu japońskiej aktorki Aki Isoda, która od 1971 roku wystawia "Sztuki Jednej Aktorki" z udziałem najważniejszych postaci Szekspirowskich. Na scenie GTS będziemy ją podziwiać w dwóch odsłonach - jako Lady Makbet i Ofelię (na zdjęciu).

Oba spektakle zakorzenione są w tradycyjnej formie teatralnej Noh, gdzie całe przedstawienie może skupiać się na jednej postaci. Stanowią mistrzowskie połączenie teatru zachodniego, w zakresie języka i historii oraz tradycyjnego teatru japońskiego w jego stylu aktorskim i prezentacji scenicznej. W "Ofelii" artystka zawarła tradycyjną muzykę japońską Shamisen oraz elementy tradycji teatru Kabuki.

Aki Isoda jest uznaną na świecie artystką. Na swoim koncie ma m.in. występy w programie telewizyjnym BBC oraz na Edynburskim Festiwalu Fringe. Swoje sztuki wystawiła również na otwarciu Globe Theatre w Londynie (1996). W 1991 roku organizacja Shakespeare Globe Trust przyznała aktorce nagrodę "Shakespeare in Japan". Weekend Japoński to również spektakl "Desert Rose" TO-EN Butoh Company (PL) oraz wykłady wybitnych znawców sztuki teatru i kultury japońskiej, m.in.: Patricka Spottiswooda (The Shakespeare's Globe), prof. Estery Żeromskiej, dr Katarzyny Pastuszak czy dr Yoko Fujii Karpoluk i dr Jakuba Karpoluka z Ryokurankai Polskiej Grupy N.

15 maja

16:30 - 19:00 Teatr japoński / wykłady

Kobieta w teatrze japońskim - prof. Estera Żeromska,

Między powieścią i teatralną awangardą. O dwóch gigantach z dalekiej Północy: Osamu Dazai i Shuji Terayama (spotkanie oraz promocja książki "Zatracenie" Osamu Dazai) - Henryk Lipszyc, Nikodem Karolak

19:30 Desert Rose, TO-EN Butoh Company (Polska) / spektakl

Po spektaklu spotkanie z TO-EN poprowadzi prof. Estera Żeromska

--

16 maja

15:00 - 18:00 Teatr japoński / wykłady

Shinoda Masahiro kręci teatr, czyli po co wracać do klasyków - Marek Bochniarz

N czyli drganie cięciwy - dr Jadwiga Rodowicz-Czechowska

Ankoku but Hijikaty Tatsumiego (wykład i promocja książki) - dr Katarzyna Pastuszak

19:00 Lady Makbet i Ofelia, reż. Tadashi Azuma, wyk. Aki Isoda / spektakle

Po spektaklach spotkanie z Aki Isoda poprowadzi prof. Estera Żeromska

--

17 maja

11:00 - 12:45 Wykład performatywny

N, żywa klasyka - Ryokurankai Polska Grupa N, dr Jakub Karpoluk, dr Yoko Fujii Karpoluk

13:00 - 15:00 Wykład performatywny

Tradycja teatru japońskiego a Szekspirowska Ofelia - Aki Isoda i Patrick Spottiswoode z londyńskiego Shakespeare`s Globe

15:00 Animacje japońskie - pokazy filmów studentów Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi oraz spotkanie z Izumi Yoshida

17:00 - 20:00 Kino japońskie

Ogród Słów, reż. Makoto Shinkai (46 min)

Podróż z Haru, reż. Masahiro Kobayashi (2h 14min)

***

OPIS WYDARZEŃ

Desert Rose (Róża Pustyni) to spektakl o pragnieniu powabu i pokusie uwodzenia. Budowany w sugestywnym języku tańca butoh, mówi o rejonach elektryzującej słodyczy - nieskrępowanej i kuszącej, istniejącej tylko ze względu na swój urok. Desert Rose narodził się z inspiracji pozornie odległymi obrazami - szczególną odmianą rośliny, jaką jest Róża Pustyni oraz zjawiskiem glamour. Oszałamiająco piękne kwiaty kuszą swym soczystym kolorem, ale na tle nagiego krajobrazu pustyni, wydawałoby się, istnieją tylko dla siebie i tylko na chwilę. Nabrzmiałe trującym sokiem, przyciągają wzrok, nierzeczywiste i dzikie. Obraz ten symbolicznie łączy się z czymś przesyconym, iluzorycznym, przesłodzonym, różowym, tandetnie powabnym. Rozszerza się i pulsuje. Krzykliwie przeplata się ze zmysłowością i infantylnością, przerysowanym pragnieniem oczarowania i blasku.

Koncept, choreografia, taniec: TO-EN

Realizacja świateł: Przemysław Kalemba

Kostium: Pani Ella, Maciej Głowacki

Video: Agencja Vizualna

Dźwięk: Krzysztof Pajka, Taavi Tulev (Estonia), Timo Viialainen (Finlandia)

Czas trwania: ok. 50 min.

www.toenbutoh.com

Bilety: 20 i 30 zł

***

Aki Isoda w roli Lady Makbet (Lady Macbeth) i Ofelii (Visions of Ofelia)

Uniwersalność dramatów Szekspira oraz jego pojmowanie ludzkiej natury jest zagadnieniem dobrze rozumianym przez japońską aktorkę, Aki Isoda, która od 1971 roku wystawia 'Sztuki Jednej Aktorki' z udziałem najważniejszych postaci Szekspirowskich.

W tym roku, dzięki współpracy w ramach Europejskiej Sieci Festiwali Szekspirowskich założonej w Gdańsku, Aki będzie można podziwiać w jej dwóch najbardziej znanych odsłonach - jako Lady Makbet i Ofelia - w Wielkiej Brytanii, Czechach i Polsce. "Sztuki Jednej Aktorki" zostały stworzone w oparciu o teksty Szekspira i skupiają się na życiu głównych postaci kobiecych w sztuce, jednocześnie podkreślając kobiece doświadczenie w dramacie.

Oba spektakle zakorzenione są w japońskiej tradycji dramatycznej, jednak różnica w kostiumach odzwierciedla postrzeganie postaci przez Aki. W Lady Makbet aktorka występuje w stroju w stylu zachodnim. Jej ruchy są swobodne, zaś ona sama, pełna mocy, ucieleśnia siłę tej kobiecej postaci. Natomiast w Ofelii Aki pojawia się w kimono - tradycyjnym stroju japońskim, ukazując kobietę kontrolowaną i ograniczoną przez czynniki zewnętrzne. Aki wprowadza również elementy japońskiej inscenizacji do obu sztuk - przede wszystkim do Ofelii, gdzie, oprócz tradycyjnej muzyki japońskiej Shamisen, obecne są także elementy tradycji teatru Kabuki.

Bilety: 30 i 45 zł

***

FILMY

"Ogród Słów", reż. Makoto Shinkai (46 min)

Makoto Shinkai z każdym kolejnym filmem potwierdza swoją niekwestionowaną pozycję bacznego i czułego obserwatora relacji i uczuć między ludźmi, opowiadając o nich pełnymi subtelnej symboliki, pięknymi obrazami.

Reżyser nigdzie się nie spieszy, doskonale wiedząc, z jaką ostrożnością - zwłaszcza dziś - buduje się relacje międzyludzkie. Shinkai rysuje klasyczną, romantyczną historię miłosną, nie siląc się na oryginalność narracyjną, a przenosząc akcent na stronę wizualną.

(Źródło: http://5kilokultury.pl/granice-wyobrazni)

Wstęp wolny.

--

"Podróż z Haru", reż. Masahiro Kobayashi (2h 14min)

Występują: Tatsuya Nakadai, Eri Tokunaga, Hideharu Otaki, Kin Sugai i inni

Film opowiada historię starego rybaka Tadao i jego wnuczki Haru, mieszkających we dwójkę na Hokkaido. Ze względu na stan zdrowia Tadao, wyruszają w długą pieszą podróż do dawno nie odwiedzanych krewnych, z nadzieją, że uda im się znaleźć nowy dom. Film porusza kwestie ważnych problemów społecznych i rozpadu związków międzyludzkich.

Wstęp wolny.

***

WYKŁADY

15.05, godz. 16:30

"Kobieta w teatrze japońskim" - prof. Estera Żeromska

Wykład poświęcony będzie miejscu kobiety na scenie teatru japońskiego - klasycznego oraz na przełomie XIX i XX wieku, kiedy powstawał nowoczesny teatr wzorowany na tradycji Zachodu. Omówione zostaną historyczne i społeczno-obyczajowe aspekty kobiecego aktorstwa w Japonii, a także różne konwencje osiągania efektu kobiecości przez aktorów odtwarzających postaci kobiece. Zostaną też przedstawieni różni artyści i artystki, którzy, wbrew licznym przeciwnościom, w istotny sposób przyczynili się do rozwoju kobiecego aktorstwa w Japonii. Wykład zostanie wzbogacony o materiał ilustracyjny i filmowy.

Estera Żeromska - profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (kierownik Katedry Orientalistyki i Zakładu Japonistyki), japonistka specjalizująca się w badaniu teatru, literatury i kultury Japonii. Studia ukończyła na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie uzyskała również stopień doktora (1994) i doktora habilitowanego (2004). Kilka razy przebywała w Japonii jako stypendystka japońskiego Ministerstwa Edukacji, Fundacji Japońskiej oraz jako visiting professor na Uniwersytecie Osaka. Jest autorką książek: "Teatr japoński. Powrót do przeszłości" (1996), "Maska na japońskiej scenie. Od pradziejów do powstania teatru n" (2003, Nagroda im. Wojciecha Bogusławskiego), "Japoński teatr klasyczny: korzenie i metamorfozy - tom 1: n, kygen; tom 2: kabuki, bunraku" (2010, Nagroda "Książka Miesiąca Grudnia 2010 roku" przyznana przez "Magazyn Literacki KSIĄŻKI").

--

Między powieścią i teatralną awangardą. O dwóch gigantach z dalekiej Północy: Osamu Dazai i Shuji Terayama (spotkanie oraz promocja książki "Zatracenie" Osamu Dazai) - Henryk Lipszyc, Nikodem Karolak

Henryk Lipszyc - japonista, tłumacz, nauczyciel akademicki. Urodzony w maju 1941 we Lwowie. Przez wiele lat nauczał języka japońskiego i prowadził zajęcia z dziedziny literatury i sztuk widowiskowych Japonii w Zakładzie Japonistyki i Koreanistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie wykładowca Collegium Civitas. Autor publikacji na temat piśmiennictwa i teatru japońskiego, a także przekładów japońskiej prozy i dramatów. W latach 1991-1996 ambasador RP w Japonii.

Nikodem Karolak - doktorant japonistyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Obecnie prowadzi badania nad awangardowym teatrem oraz kinem japońskim, ze szczególnym uwzględnieniem twórczości Shjiego Terayamy. W 2011/2012 roku odbył roczne stypendium rządu japońskiego na Uniwersytecie Utsunomiya (Utsunomiya Daigaku). Prywatnie miłośnik X Muzy, kultury azjatyckiej, literatury i językoznawstwa.

--

16.05, godz. 15:00

Shinoda Masahiro kręci teatr, czyli po co wracać do klasyków - Marek Bochniarz

Marek Bochniarz - absolwent filmoznawstwa i kultury mediów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, student japonistyki. Doktorant w Katedrze Filmu, Telewizji i Nowych Mediów UAM. Do jego zainteresowań badawczych należą kraje Dalekiego Wschodu, kino nordyckie, film animowany, underground, a także kino satanistyczne i pornografia w kontekście społecznym i kulturowym. Publikuje m.in. w "Gazecie Wyborczej", "Czasie Kultury", "Masce", "Torii" i portalach o tematyce japonistycznej. Działa w Dyskusyjnym Klubie Filmowym "Kamera" w poznańskim kinie Muza.

N czyli drganie cięciwy - dr Jadwiga Rodowicz-Czechowska

Jadwiga Maria Rodowicz-Czechowska - polska japonistka specjalizująca się w historii dramatu japońskiego i myśli teatrologicznej, dyplomata, od 2008 ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Japonii. Ukończyła japonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Studia doktoranckie odbyła na Uniwersytecie Tokijskim. Autorka opracowań z dziedziny historii teatru n, przekładów dramatu i traktatów teoretycznych Zeami Motokiyo na język polski, także artykułów na temat japońskiej estetyki, obyczajowości. W latach 1979-1989 członek zespołu teatru "Gardzienice", brała udział w przedstawieniach Spektakl Wieczorny, Gusła, Żywot Protopopa Awwakuma. Jest również autorką pierwszej, zrealizowanej według klasycznych reguł japońskiego teatru n, sztuki Stroiciel fortepianu (Chritsushi) wystawionej w 2011 w Polsce i w Japonii.

Ankoku but Hijikaty Tatsumiego (wykład i promocja książki) - dr Katarzyna Pastuszak

dr Katarzyna Pastuszak - tancerka, teatrolog, tłumacz, doktor nauk humanistycznych, wykładowca akademicki (UG), prezes Stowarzyszenia Amareya Art, Kurator Gdańskiego Festiwalu Tańca (2009-2014). Od 2003 współtworzy Teatr Amareya. Prezentowała spektakle i prowadziła warsztaty m.in. w Polsce, Norwegii, Rosji, Japonii, Szwecji, Gruzji, Francji, Izraelu, na Grenlandii. W 2014 roku nakładem wydawnictwa Universitas ukazała się jej książka pt. "Ankoku butô Hijikaty Tatsumiego - teatr ciała-w-kryzysie".

--

17.05, godz. 11:00

WYKŁAD PERFORMATYWNY

N, żywa klasyka - Ryokurankai Polska Grupa N, dr Jakub Karpoluk, dr Yoko Fujii Karpoluk

dr Jakub Karpoluk - kulturoznawca i japonista, adiunkt na Wydziale Kultury Japonii Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych. W centrum jego zainteresowań badawczych znajdują się teatr i kino japońskie. Stypendysta Japan Foundation i IS PAN, studiował na Uniwersytecie Waseda w Tokio. Studiuje praktycznie teatr n w szkołach Kanze, Kita i Shimogakari Hsh, uczy się gry na bębnie kotsuzumi w szkole Kanze. Produkował, współreżyserował i występował w spektaklach n w Japonii, Polsce i Niemczech, kieruje Polską Grupą N Ryokurankai.

Yoko Fujii Karpoluk - absolwentka Wydziału Literatury Uniwersytetu Waseda w Tokio, absolwentka Uniwersytetu Sorbona w Paryżu, lektorka języka japońskiego i doktorantka w Zakładzie Japonistyki i Koreanistyki WO Uniwersytetu Warszawskiego. Studiuje praktycznie klasyczny teatr n, kieruje Polską Grupą N Ryokurankai.

17.05, godz. 13:00

WYKŁAD PERFORMATYWNY

Tradycja teatru japońskiego a Szekspirowska Ofelia Aki Isoda i Patrick Spottiswoode

(wstęp na ten wykład jest biletowany, w cenie 5 zł)

Patrick Spottiswoode - Dyrektor Działu Edukacji w Szekspirowskim Teatrze Globe w Londynie. Odznaczony nagrodą President's Medal podczas Konferencji Szkół Dramy (obecnie Drama UK) w roku 2007. Był prezesem Klubu Szekspirowskiego Wielkiej Brytanii w 2009 roku. W roku 2011 otrzymał tytuł doktora honorowego Uniwersytetu Warwick i został Członkiem Honorowym londyńskiego Kings's College. Był prezesem Szekspirowskiego Stowarzyszenia Teatralnego w roku 2011 i 2012. Jest także laureatem nagród: Al Mahabba a w roku 2011 otrzymał nagrodę Burbage od Amerykańskiego Centrum Szekspira. Zasiada w zarządach: the Mountview Academy of Theatre Arts, the School of Historical Dress oraz Shakespeare Foundation of Argentina.

"Aki Isoda poznałem podczas jej natchnionego występu w Londynie w 1987 roku, kiedy to hojnie przekazała dochód ze sprzedaży biletów Samowi Wanamakerowi na jego projekt odbudowy teatru Globe Theatre. Jej przedstawienie, będące interpretacją Szekspira opartą o style teatralne Kabuki i Noh, wystawione zostało na małej scenie, stanowiącej replikę sceny z 1616 roku w ówczesnym Shakespeare Globe Museum, znajdującym się za rogiem dzisiejszego Globe Theatre.

W 1996 roku Aki wróciła do Londynu by wystąpić na znacznie większej scenie w zrekonstruowanym budynku Globe Theatre, w ramach międzynarodowych warsztatów Workshop Season - rok przed oficjalnym otwarciem teatru. Niestety, Sam Wanamaker nie dożył tego przedstawienia. Z tej okazji artystka przekazała dochód ze sprzedaży biletów na wsparcie budowy krytego, inspirowanego XVII-wiecznymi wzorcami, oświetlonego blaskiem świec teatru, który ostatecznie został otwarty w styczniu 2014 roku jako Sam Wanamaker Playhouse.

Hojności aktorki dorównuje jej kunszt artystyczny. Cieszę się niezmiernie, że wróciła do Europy, by zaprezentować swoje niezwykłe interpretacje Lady Makbet i Ofelii podczas Festiwali Szekspirowskich w Yorku, Gdańsku i Ostrawie. Jednym ze znaczeń słowa "kabuki" jest "niezwykły". Występ Aki Isody z pewnością taki jest."

Patrick Spottiswoode FKC, D. Litt (dr h.c),

Dyrektor, Globe Education,

Shakespeare's Globe

17.05 15:00

ANIMACJE JAPOŃSKIE

pokazy filmów studentów Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi oraz spotkanie z Izumi Yoshida

Izumi Yoshida - reżyserka filmów animowanych, absolwentka PWSFTVIT w Łodzi - obecnie na studiach doktoranckich. Jej filmy są pokazywane i nagradzane na międzynarodowych festiwalach filmowych. W trakcie studiów została dwukrotną laureatką Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla studentów uczelni artystycznych za wybitne osiągnięcia w twórczości artystycznej (2012 i 2013).

Wstęp wolny.