Artykuły

"Dziady" Adama Mickiewicza w reż. Radosława Rychcika z Teatru Nowego w Poznaniu na XXI Międzynarodowym Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Łodzi. Pisze Izabella Adamczewska w Gazecie Wyborczej - Łódź.

Minął drugi weekend XXI Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych. W klubie Wytwórnia Radosław Rychcik pokazał "Dziady", a aktorki wiedeńskiego Burgtheater wystąpiły w "Śmiesznej ciemności". Janusz Wiśniewski zrealizował dla Teatru Powszechnego "Szkołę żon".

Spektakl Rychcika wzbudza skrajne emocje. Szalony pomysł - potraktować "Dziady" jako uniwersalną opowieść o wolności i buncie, przełożyć Mickiewicza na język amerykańskiej popkultury! Guślarz jest Jokerem, Zosia cheerleaderką, a Józio i Rózia to bliźniaczki z "Lśnienia" Kubricka. Hotelowy boy powieszony zostaje nie na szubienicy, tylko na stojaku do koszykówki, a w scenie z Salonu Warszawskiego i Balu u Senatora pojawiają się członkowie Ku Klux Klanu.

Jednym pomysł tak radykalnej rekontekstualizacji dzieła z samego centrum kanonu literatury polskiej wyda się odważny i bezkompromisowy (jak jurorom Paszportów "Polityki"). Inni odrzucą go jako bezczelny i bezsensowny, zarzucając Rychcikowi odarcie "Dziadów" z duchowości. Można wytykać reżyserowi, że nie wszystko się klei ("bardzo wielka improwizacja" - pisano), że poszatkował tekst, a postaci nie budzą emocji. To ta część publiczności klaskała po wysłuchaniu fragmentu Wielkiej Improwizacji w interpretacji Holoubka.

Nie podchodziłabym do spektaklu Rychcika śmiertelnie poważnie. To postmodernistyczna gra z odbiorcą. Przywołane przez reżysera znaki są symulakrami, pozbawionymi oryginału kopiami. Czy perspektywa lokalna rzeczywiście została zastąpiona przez globalną? Chyba tylko dla Polaków, bo to na styku dwóch kontekstów uwalnia się energia. Żarliwe dyskusje po festiwalowej prezentacji pokazują, że Rychcik osiągnął cel.

W sobotę w foyer Teatru Powszechnego otwarto przygotowaną we współpracy z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego wystawę "Konrad Swinarski. Kondycja artysty, którego nie ma". Autorską interpretację "Szkoły żon" Moliera zaprezentował Janusz Wiśniewski. To pierwsza z dwóch festiwalowych premier gospodarza.

W niedzielę w Wytwórni wystąpili aktorzy wiedeńskiego Burgtheater. "Śmieszną ciemność" według tekstu Wolframa Lotza wyreżyserował Dušan David Pa ~zek. Podejmujący niełatwy temat obcowania z Innym, inspirowany "Jądrem ciemności" Conrada i "Czasem apokalipsy" Coppoli tekst pełen jest absurdalnych sytuacji i politycznej niepoprawności. To bezkompromisowa krytyka konsumpcjonizmu, globalizacji i medialnie zapośredniczonej obecności w świecie (nie wiadomo, co dzieje się na wojnie, bo w dżungli nie ma internetu i telewizji). Świetna decyzja dramaturga Klausa Missbacha - kobiety grają mężczyzn, a Stefanie Reinsperger dodatkowo "czarnego Murzyna" (to cytat z tekstu). Już początek "Śmiesznej ciemności" jest mocnym uderzeniem - blondynka w dresie wygłasza na tle dekoracji skleconej niedbale z desek monolog Tofdaua, który staje przed sądem oskarżony o zabójstwo. Somalijczyk był rybakiem, ale Amerykanie, Austriacy i Niemcy wyłowili mu wszystkie ryby. Islamiści ufundowali mu stypendium na uniwersytecie w Mogadiszu, dzięki czemu został dyplomowanym piratem... Historia Tofdaua jest ramą, a wyprawa do tropikalnych lasów Afganistanu (tak, to jest świat ignorantów) sierżanta Pellnera i szeregowca Dorscha dla każdego z nich skończy się inaczej...

Teatr tworzy świetna gra aktorska. Catrin Striebeck, Stefanie Reinsperger, Dorothee Hartinger i Frida-Lovisa Hamann tworzą też efekty dźwiękowe i plastyczne, przeorganizowując scenografię m.in. z wykorzystaniem reflektorów i rzutnika. "Śmieszne ciemności" napisane zostały dla radia i nastawienie na słowo jest w inscenizacji Parizka zachowane. Aktorki są wulkanem energii - i kiedy przerabiają na scenie deski na trociny, i w brawurowym wykonaniu "The Lion Sleeps Tonight" (utwór afrykańskiego muzyka znany jest na Zachodzie z "Króla Lwa" Disneya).