Artykuły

Publikacja przedstawia wydatki budżetu państwa i budżetów jednostek samorządów terytorialnych na finansowanie kultury i dziedzictwa narodowego oraz wybrane wydatki na kulturę, poniesione przez gospodarstwa domowe w Polsce w 2013 r.

Wydatki publiczne, tj. wydatki budżetu państwa i jednostek samorządów terytorialnych (po odjęciu transferów) na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego w 2013 r. zmniejszyły się o 0,8% i wyniosły 8212,7 mln zł, w tym wydatki budżetów jednostek samorządów terytorialnych stanowiły 81,6% wydatków publicznych ogółem (80,5% w 2012 r.). W 2013 r. udział wydatków na kulturę na 1 osobę w łącznych wydatkach gospodarstw domowych wyniósł 2,8%. Przeciętne wydatki na 1 osobę rocznie na zakup artykułów i usług kulturalnych wyniosły 359,16 zł.

W 2013 r., z ogółu wydatków z budżetu państwa, na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (łącznie z transferami do jednostek samorządu terytorialnego) przekazano kwotę 1632,8 mln zł, czyli o 4,9% mniej w porównaniu z rokiem poprzednim. Wydatki budżetów jednostek samorządów terytorialnych na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego zwiększyły się o 0,6% i wyniosły 6887,8 mln zł.

W 2013 R. UDZIAŁ WYDATKÓW POSZCZEGÓLNYCH SZCZEBLI SAMORZĄDU

TERYTORIALNEGO NA KULTURĘ I OCHRONĘ DZIEDZICTWA NARODOWEGO

NIE ULEGŁ ZMIANIE W PORÓWNANIU Z ROKIEM POPRZEDNIM.

Największą część w strukturze wydatków budżetów samorządów terytorialnych na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego stanowiły wydatki z budżetów gmin oraz wydatki miast na prawach powiatu. Udział wydatków z budżetów gmin obniżył się z 44,8% w 2012 r. do 44,0% w 2013 r., podobnie jak wydatki województw (z 19,9% do 19,1%) oraz powiatów (z 1,6% do 1,3%). Wzrósł natomiast udział wydatków miast na prawach powiatu w łącznych wydatkach budżetów samorządów terytorialnych z 33,8% w 2012 r. do 35,6% w 2013 r.

Budżet państwa przeznaczył na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego 0,5% ogółu swoich wydatków. Wydatki budżetu państwa na dotacje i subwencje związane z kulturą i ochroną dziedzictwa narodowego kształtowały się na tym samym poziomie co rok wcześniej i wyniosły 1214,6 mln zł (1219,9 mln zł w 2012 r.), natomiast znacznie zmniejszyły się wydatki na współfinansowanie projektów z udziałem środków Unii Europejskiej - 17,0 mln zł w 2013 r. wobec 51,1 mln zł w 2012 r. zł

W 2013 r. wydatki budżetu państwa na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosły 42,41 zł (44,56 zł przed rokiem).

Na wydatki bieżące związane z kulturą i ochroną dziedzictwa narodowego budżet państwa przekazał w 2013 r. 1441,0 mln (1453,4 mln zł w 2012 r.), natomiast budżety jednostek samorządów terytorialnych wydatkowały 4940,1 mln zł (4925,7 mln zł w 2012 r.).

W 2013 r. wydatki budżetów jednostek samorządów terytorialnych na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (łącznie z transferami pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego) stanowiły 3,7% wszystkich wydatków budżetów samorządów terytorialnych. Najwięcej na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego przeznaczyły gminy 2979,3 mln zł (spadek o 1,1% w stosunku do ubiegłego roku) oraz miasta na prawach powiatu, których wydatki wzrosły wobec roku poprzedniego o 5,7% i wynosiły 2495,4 mln zł. Wydatki województw obniżyły się o 3,6% w porównaniu z 2012 r. i wyniosły 1301,7 mln zł. Wydatki powiatów w stosunku do ubiegłego roku obniżyły się o 9,2% i wyniosły 111,3 mln zł.

W 2013 r., podobnie jak przed rokiem, z budżetu państwa najwięcej środków zostało przeznaczone na działalność muzeów; wydatki te stanowiły 24,2% (25,7% w 2012 r.) wszystkich wydatków na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego. Na ochronę zabytków i opiekę nad zabytkami oraz inną działalność na rzecz ochrony zabytków przekazano 16,9% (16,3% w 2012r.) ogółu wydatków.

PONADTO ZNACZĄCĄ POZYQĄ W WYDATKACH BUDŻETU PAŃSTWA BYŁY WYDATKI ZWIĄZANE Z FUNKQONOWANIEM CENTRÓW KULTURY I SZTUKI - 12,9% (10,7% W 2012 R.) ORAZ Z DZIAŁALNOŚCIĄ TEATRÓW - 10,6% (9,8% W 2012 R.).

Na funkcjonowanie archiwów z budżetu państwa przekazano 8,7% (8,0% w 2012 r.) ogółu wydatków, a na działalność filharmonii, orkiestr, chórów i kapel - 3,5% (3,3% w 2012 r.).

Wśród wszystkich wydatków na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego, najwięcej środków z budżetów samorządów terytorialnych przekazano na funkcjonowanie domów i ośrodków kultury, klubów i świetlic - 29,0% (29,2% w 2012 r.) oraz na działalność bibliotek- 17,8% (17,3% w 2012 r.). Wydatki na działalność teatrów stanowiły 10,8% (10,6% w 2012 r.) ogółu wydatków, a na funkcjonowanie muzeów 10,4% (10,2% w 2012 r.). Z budżetów samorządów terytorialnych na działalność filharmonii, orkiestr, chórów i kapel przekazano 6,0% ogółu wydatków (5,3% w 2012 r.), a na funkcjonowanie centrów kultury i sztuki - 3,5% (przed rokiem 3,9%).

W 2013 r. w Polsce wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosły 178,89 zł (177,69 zł w 2012 r.). Najwięcej środków na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego w przeliczeniu na 1 mieszkańca przeznaczyły samorządy terytorialne w województwach: dolnośląskim 260,44 zł (240,23 zł w 2012 r.), zachodniopomorskim 215,09 zł (201,02 zł) i pomorskim 207,46 zł (218,67 zł), natomiast najmniej w województwach: kujawsko-pomorskim 143,94 zł (151,77 zł w 2012 r.), warmińsko-mazurskim 140,81 zł (153,71 zł) i świętokrzyskim 137,82 zł (135,00 zł).

WYDATKI NA KULTURĘ W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH

W 2013 r. przeciętne roczne wydatki na kulturę na 1 osobę w gospodarstwach domowych wyniosły 359,16 zł. Największy odsetek wydatków na zakup artykułów i usług kulturalnych odnotowano w gospodarstwach pracowników na stanowiskach nierobotniczych 3,2% oraz w gospodarstwach osób pracujących na własny rachunek 3,0%.

GOSPODARSTWA DOMOWE, Z OGÓŁU WYDATKÓW NA KULTURĘ, NAJWIĘKSZE WYDATKI PONIOSŁY NA OPŁATY ZA ABONAMENT RADIOWY I TELEWIZYJNY I TELEWIZJĘ KABLOWĄ (BEZ OPŁAT ZA USŁUGI W PAKIECIE TELEKOMUNIKACYJNYM) - PRZECIĘTNIE NA 1 OSOBĘ ROCZNIE 122,88 ZŁ.

Na zakup sprzętu do odbioru, rejestracji i odtwarzania dźwięku i obrazu gospodarstwa domowe wydały 48,36 zł, na zakup gazet i czasopism 33,36 zł na 1 osobę. Na opłaty za wstęp do teatrów, instytucji muzycznych i kina wydano 25,20 zł a na zakup książek i innych wydawnictw 21,36 zł (bez podręczników szkolnych oraz innych książek i czasopism do nauki). Znacznie mniej wyniosły wydatki na zakup sprzętu i usług foto-filmowych 11,52 zł oraz na zakup nośników dźwięku i obrazu - 8,16 zł.

W omawianym roku wszystkie grupy gospodarstw domowych najwięcej wydatków poniosły na opłaty za abonament radiowy i telewizyjny i telewizję kablową (bez opłat za usługi w pakiecie telekomunikacyjnym). Na zakup sprzętu do odbioru, rejestracji i odtwarzania dźwięku i obrazu, najwięcej środków wydały gospodarstwa domowe pracowników na stanowiskach nierobotniczych (67,32 zł) i gospodarstwa emerytów i rencistów (56,28 zł), natomiast najmniej gospodarstwa rolników (31,68 zł). Najwięcej wydatków na zakup gazet i czasopism poniosły gospodarstwa emerytów i rencistów (61,68 zł), natomiast najmniej gospodarstwa rolników (16,32 zł) i gospodarstwa pracowników na stanowiskach robotniczych (15,24 zł). Na opłaty za wstęp do teatrów, instytucji muzycznych i kina najwięcej wydały gospodarstwa pracowników na stanowiskach nierobotniczych (54,84 zł) i gospodarstwa pracujących na własny rachunek (41,52 zł), najmniej wydały gospodarstwa rolników (10,44 zł), gospodarstwa pracujących na stanowiskach robotniczych (10,20 zł) oraz gospodarstwa rencistów (6,36 zł).

W 2013 r. wśród mieszkańców miast i wsi występowało duże zróżnicowanie w wydatkach na kulturę.

PRZECIĘTNE WYDATKI NA KULTURĘ NA 1 OSOBĘ ROCZNIE W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH W MIASTACH WYNIOSŁY 420,84 ZŁ, NA WSI 263,16 ZŁ.

Najwięcej mieszkańcy miast wydali na opłaty za abonament radiowy i telewizyjny i telewizję kablową - 132,12 zł (mieszkańcy wsi - 108,36 zł), najmniej na zakup nośników dźwięku i obrazu - 11,64 zł (mieszkańcy wsi - 3,00 zł). Mieszkańcy miast na zakup książek i innych wydawnictw (bez podręczników szkolnych oraz innych książek i czasopism do nauki) przeznaczyli przeciętnie na 1 osobę rocznie 29,40 zł, na opłaty za wstęp do teatrów, instytucji muzycznych i kina 34,92 zł, natomiast mieszkańcy wsi za te same artykuły użytku kulturalnego wydali odpowiednio: 8,88 zł i 10,32 zł.

2013 R. ODBIORNIK TELEWIZYJNY POSIADAŁO 97,1% GOSPODARSTW

DOMOWYCH, URZĄDZENIE DO ODBIORU TV CYFROWEJ 80,9% GOSPODARSTW DOMOWYCH, NATOMIAST URZĄDZENIE DO ODBIORU TELEWIZJI SATELITARNEJ LUB KABLOWEJ 66,3% GOSPODARSTW DOMOWYCH.

Komputery osobiste posiadało 71,5% (w tym laptop 48,9%) gospodarstw domowych, w tym z dostępem do Internetu 68,8%. Radio, radiomagnetofon, radio z odtwarzaczem płyt kompaktowych lub radiomagnetofon z odtwarzaczem płyt kompaktowych posiadało 62,0% gospodarstw domowych.