Opis naszych obyczajów
O teatrze Mikołaja Grabowskiego pisaliśmy niedawno, bo też ten krakowski artysta ze swoją trupą aktorską, powoływaną za każdym razem na nowo przez impresariat Teatru "STU", ma na Śląsku bardzo życzliwą publiczność, i to na tyle liczną, że z trudem mieszczącą się w salach teatralnych. Tym razem mogłem wątpić we frekwencyjne powodzenie "Opisu obyczajów, czyli jak zwyczajnie wszędzie się miesza złe do dobrego" księdza Jędrzeja Kitowicza, gdyż przecież sztuka ta została ,,na żywo" sfilmowana i dwukrotnie (i to nie dawno) pokazana w telewizji. Wcześniej zaś zespół był już z nią w Chorzowie. No, i pomyliłem się. "Wygłodzona" katowicka publiczność czterokrotnie wypełniła salę "Wyspiańskiego", gotując aktorom wielką i zasłużoną owację.
Mikołaj Grabowski znakomicie zaadaptował barokowy tekst, ironicznie pokpiwając z polskiej pobożności. "Rewia mody" księży i zakonników nie kala jednak niczyich uczuć, Grabowski bezlitośnie odsłania pseudokatolicki fałsz i pozoranctwo, drąży przyczyny i źródła tego narodowego "kalectwa", będąc wiarygodnym, bo przecież posiłkując się tekstami z epoki. Daleko posunięta umowność spektaklu daje wielkie pole do popisu aktorom. Karykaturalne rysy naszych praszczurów świetnie korespondują z powszechną w naszym życiu publicznym frazeologią bogoojczyźnianą.
Najcudowniejsze są jednak sceny pijaństwa i obżarstwa szlachty. Śmiejemy się do rozpuku, choć przecież musimy wiedzieć. że coś z tego wszystkiego zostało w naszym narodzie. Niech więc to banalnie zabrzmi, ale doprawdy trudno o precyzyjniejsze nazwanie przesłania sztuki: "Opis obyczajów". W krzywym zwierciadle ujawnia przywary i wady narodowe, szydząc z nich niemiłosiernie, więc doprawdy nie wiadomo, czy wypada śmiać się aż tak głośno.
Krakowski spektakl, obsypany różnymi nagrodami na festiwalach, jest z całą pewnością jednym z największych wydarzeń teatralnych kilku ostatnich sezonów. Jest nowym gatunkowo typem komedii, nie tyle wywiedzionym z literatury, co z samego żywiołu gry i zabawy teatralnej. Patent jest własnością Grabowskiego. Czekamy na nowe pomysły.
