Artykuły

"Ciotka Karola 3.0" w reż. Andrzeja Nejmana w Teatrze Kwadrat w Warszawie. Pisze Wiesław Kowalski w serwisie Teatr dla Was.

Choć "Ciotka Karola" Brandona Thomasa należy do klasyki farsy, dzisiaj stanowiąc znakomity materiał do zabawy z misterną konstrukcją tekstu, na afiszach teatralnych pojawia się rzadko. W pamięci pozostaje jedynie inscenizacja zrealizowana w Teatrze Telewizji w reżyserii Gustawa Holoubka z 1997 roku, z Anną Seniuk w roli autentycznej ciotki.

Andrzej Nejman, decydując się na realizację tego dziewiętnastowiecznego modelu gatunku w Teatrze Kwadrat, postanowił dzieło nieco odkurzyć i przedstawić w nowej odsłonie, w swoim opracowaniu scenicznym. Zaczyna się wszystko dość obiecująco, bo stanowiący uwerturę song w wykonaniu Czesława Mozila zwraca uwagę bardzo inteligentnym tekstem Michała Zabłockiego. Kiedy jednak na scenę wkraczają pierwsi aktorzy robi się dość niemrawo i raczej mało zabawnie. Być może premierowa trema sparaliżowała nieco młodych artystów, bo ani Jack Chesney, w interpretacji Michała Rolnickiego, ani Karol Wykeham Kamila Kuli nijak nie mogą odnaleźć się w scenicznej przestrzeni, nie wychodząc poza poziom konwencjonalnej ramoty i grają jedynie tekst nie budując przy tym postaci, co skrzętnie wykorzystuje Wincenty Grabarczyk w roli lokaja Brasseta, kradnąc im w drobnych etiudkach całą pierwszą scenę. Grabarczyk w roli flegmatycznego, choć nie pozbawionego dystynkcji Brytyjczyka, znakomicie pointuje każdą sytuację, zachowując przy tym nawet w tych najbardziej dramatycznych zimną krew i stoicki spokój. Na szczęście drętwy dialog dwóch studentów Oksfordu zostaje przerwany wejściem ich szkolnego kolegi, lorda Babbsa, który zdecydowanie zmienia i podbija komediowy, zmierzający w stronę beztroskiej zabawy, nastrój spektaklu. Michał Lewandowski, wcielając się w postać faceta, któremu kazano przedzierzgnąć się w tytułową ciotkę Karola, gra od samego początku z dużym polotem i prawdziwą klasą. A nie jest to zadanie proste, gdyż łatwo aktorowi w takim położeniu popaść w przerysowanie i z człowieka dowcipnego uczynić błazna. Lewandowski jest wzruszająco śmieszny krygując się przed zalotami swych nie zawsze szczerych adoratorów, ochładzając zakłopotanie wachlarzem nigdy nie przekracza delikatnej granicy pomiędzy wygłupem a poczuciem humoru, w jego wykonaniu zdecydowanie bardziej błyskotliwym niż u kolegów ze studenckiej ławy. Na uwagę zasługuje fakt, że aktor od początku zyskuje sympatię widzów, a nie tylko wtedy gdy przywdziewa kobiece fatałaszki. Lewandowskiego do zwycięstwa w walce o humor farsy prowadzą zarówno sceny, w których stara się o to, by wyjść poza wizerunek godnej zaufania starej matrony, a tak go widzą zaproszone na obiad pannice na wydaniu, jak i odsłony, w których dla starych uwodzicieli nie chce być partią do zamążpójścia z posażnym rachunkiem bankowym. Kolejnych rumieńców spektakl nabiera wraz z wejściem Lucyny Malec, która jako owdowiała multimilionerka, Donna Lucia, patrzy na całą mistyfikację z dużą dozą dystansu i przymrużeniem oka. Na uwagę zasługuje też udany debiut w roli Betty, jej cierpiącej z miłości wychowanicy, studentki III roku Akademii Teatralnej, Anny Karczmarczyk.

Atutem dla takiej opowiastki jak ta w "Ciotce Karola" zawsze musi być narracyjna, stylowa lekkość, dobry rytm i tempo, ucieczka od aktorskiej szarży. Bo to, że farsa wytrzyma wszystko jak widać nie do końca się sprawdza. Niestety, wszystkich niebezpiecznych raf gatunku nie udało się Nejmanowi pokonać, szczególnie w części pierwszej, kiedy zastosowana metoda zabawiania momentami nie działa tak, jak powinna. Być może przydałoby się pierwszy akt nieco skrócić. Tym bardziej, że druga część przedstawienia, zawierająca również ciekawe elementy pastiszu, bawi i śmieszy tym wszystkim czym powinna: prostym przebiegiem zdarzeń, banalnością spięć i jaskrawym efektem, wielością uczuciowych komplikacji i jak zawsze nieodzownym, szczęśliwym zakończeniem.