Artykuły

Nie można podejmować decyzji o publicznej prezentacji spektaklu na próbie generalnej. Kto poniesie koszty przygotowań (proszę pomyśleć: honoraria, scenografia, kostiumy, rekwizyty, nagrania, promocja i wiele innych rzeczy), jeśli do premiery nie dojdzie? - pisze Wiesław Hołdys w Dzienniku Polskim.

Działam w organizacji pozarządowej i wiem, że gdyby taka organizacja odwołała zaplanowaną premierę (bądź zmieniła jej charakter), to musiałaby zwracać całą dotację i jeszcze pozbawiona byłaby prawa do dotacji przez najbliższych kilka lat. Wniosek o dotację dla organizacji pozarządowej musi zawierać dokładne informacje o tytule projektu, o jego celu, o tym, dla kogo jest przeznaczony i jakie będą jego efekty, musi też być bardzo dokładnie opisany z harmonogramem i kosztorysem włącznie. Co jest słuszne, dlatego że chodzi o publiczne pieniądze.

W przypadku omawianej przez Jana Klatę realizacji nie potrafiłbym sobie odpowiedzieć na tak zadane pytania. Nie wiem nawet, czy to ma być "Nie-Boska komedia" Zygmunta Krasińskiego, czy też jakaś wariacja na jej temat. Cytat z wywiadu z wicedyrektorem Sebastianem Majewskim: "Może nie będzie to

Poza tym spektakl spełnia się dopiero na premierze - bywa tak, że ostatnie próby generalne są fatalne, a premiera wychodzi świetnie. Proces powstawania spektaklu zaczyna się dużo wcześniej - z chwilą wyboru tekstu i tematu oraz ustalenia obsady, a także ekipy realizatorów. I trwa on przez cały czas - próby generalne są tylko jednym z jego elementów, wcale nie decydującym. To absolutny elementarz teatralny i wie o tym każdy, kto miał z profesjonalnym teatrem cokolwiek do czynienia.

Nie zgadzam się też z poglądem, że jeżeli w trakcie prób z grania w spektaklu rezygnuje ośmiu aktorów, to jest to sytuacja normalna, która zdarza się w każdym innym teatrze i przy każdej innej produkcji. Odwrotnie: jest to sytuacja absolutnie nienormalna, która raczej powszechnie się nie zdarza, gdyż nie powinna mieć miejsca - ponieważ teatr jest pracą zespołową.

Ponadto - jeśli już ktoś posługuje się tytułem i nazwiskiem autora, to tekst musi być integralny, to znaczy taki, jaki autor napisał. Można go skrócić (choć istnieje ironiczne powiedzenie: "Jak nie rozumiem - to skreślam"), przestawiać - ale nie można nic własnego dopisywać, bo jest to wprowadzanie widza w błąd. Jest to kwestia elementarnej uczciwości wobec widza, który wybiera się na np. "Nie-Boską komedię" Zygmunta Krasińskiego, a nie na coś innego i autorstwa kogoś innego.

A jeśli ma to być coś innego - to trzeba to wyraźnie napisać. Owszem, w ostatnim czasie modne są przepisywania, remiksy i reinterpretacje, które pasują na ogół do oryginalnego tekstu jak pięść do nosa. Może, zamiast pasożytować na cudzych tekstach, czas wymyślić coś własnego?

Obecna dyrekcja Narodowego Starego Teatru bardzo często powołuje się na Konrada Swinarskiego. Otóż chciałbym przypomnieć, że w każdej realizacji tego reżysera tekst, który padał ze sceny, był dokładnie takim samym tekstem, jaki napisał Mickiewicz, Wyspiański, Szekspir czy też inny autor, którego dramat Konrad Swinarski inscenizował. Dokładnie taki sam - co do przecinka, pauzy i kropki.

Pisząc powyższe, opierałem się jedynie na wypowiedzi dyrektora Narodowego Starego Teatru w Krakowie, Jana Klaty, udzielonej Polskiej Agencji Prasowej 22 listopada 2013, oraz na wywiadzie Sebastiana Majewskiego, zastępcy dyrektora ds. artystycznych, udzielonym "Dziennikowi Polskiemu".

***

Stary ma problem

* kontrowersyjny spektakl. Z obsady "Nie-Boskiej komedii" Oliviera Frlijcia, którą mamy zobaczyć w grudniu na deskach Starego Teatru, zrezygnowało siedmiu aktorów, m.in. Anna Dymna, Mieczysław Grąbka, Tadeusz Huk i Krzysztof Zawadzki. To niemal 40 proc. obsady sztuki. Aktorzy ci uważają, że spektakl uderza w legendę Konrada Swinarskiego, oskarżając go o antysemityzm.

* Wiesław Hołdys jest reżyserem, prezesem zarządu Stowarzyszenia Teatr Mumerus, absolwentem Wydziału Reżyserii Dramatu PWST (1988) w Krakowie i teatrologii na Uniwersytecie Jagiellońskim (1984)