Artykuły

Stanowisko ZASP wobec projektu nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przekazane przez Prezesa Zarządu Stowarzyszenia Olgierda Łukaszewicza na posiedzeniu Podkomisji stałej do spraw monitorowania systemu podatkowego w dniu 28 sierpnia 2012.

Szegóły procesu legislacyjnego na stronach www.sejm.gov.pl oraz Rządowego Centrum Legislacji

Szanowne Panie Posłanki i Panowie Posłowie,

Już po raz kolejny na przestrzeni ostatnich lat, jako polski artysta, pełniący ponownie funkcję Prezesa Zarządu Związku Artystów Scen Polskich i reprezentant koalicji polskich środowisk twórczych, jestem zmuszony występować wobec polskich parlamentarzystów z wnioskiem o zdecydowane odrzucenie społecznie i ekonomicznie szkodliwej, wysoce nieprzemyślanej i uzasadnianej nieprawdziwie - bo oczywiście niezgodnie ze stanem faktycznym i jej przewidywalnymi negatywnymi skutkami, proponowanej nowelizacyjnej zmiany w polskim prawie podatkowym. Ta zmiana dotyczy instytucji prawa podatkowego statuującej odpis 50% od podstawy opodatkowania na koszty uzysku od przychodów z indywidualnie wykonywanej pracy twórczej.

Jestem znowu zmuszony wnioskować o odrzucenie propozycji zmiany dotyczącej instytucji prawa podatkowego, utrwalonej i sprawdzonej w praktyce od ponad 80.lat, jako przemyślane, niezmiennie nadal racjonalne, sprawiedliwe podatkowo i społecznie, mikro- i makroekonomicznie uzasadnione skutkowo, rozwiązanie fiskalne. W naszej opinii w tej sprawie zacytowaliśmy stosunkowo niedawną wypowiedź Pana Premiera Donalda Tuska, jako lidera partii opozycyjnej, iż nawet komuniści nie odebrali twórcom prawa do tego rozwiązania i że jest on zdecydowany go bronić przed zakusami likwidacji pod pretekstem różnych populistycznych, pseudo-egalitarystycznych propozycji rzekomej równości podatkowej, których prawdziwym celem był wtedy i jest wyłącznie płytki, źle pojmowany fiskalizm. Panie Posłanki i Panowie Posłowie, zgodnie z deklaracjami Pana Premiera Tuska nie bądźcie gorsi od głosicieli komunistycznej "urawniłowki", nie uchwalajcie tej niesłusznej zmiany.

Chodzi o ponowioną znowu przez resort finansów próbę zakwestionowania, tym razem nie w postaci likwidacji, ale zepsucia, przez naruszenie istoty i pozytywnych gospodarczo celów i skutków instytucji zryczałtowanego odpisu na niemożliwe do odliczenia w inny sposób koszty uzyskania 50% (lub więcej %) podstawy opodatkowania przychodów z tytułu indywidualnie wykonywanej pracy twórczej. Co byłoby oczywiście sprzeczne z ratio legis i modus operandi - czyli, mówiąc bardziej po ludzku, z celami i sposobem funkcjonowania oraz zakładanymi i osiąganymi niewątpliwie dotąd, zamierzonymi skutkami stosowania - tego, jednego z oryginalnych, mądrych polskich rozwiązań podatkowych dotyczących odrębnych zasad opodatkowania w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodów z osobiście wykonywanej pracy twórczej - wynalazców, autorów i artystów wykonawców, ludzi nauki oraz ekspertów różnych zawodów i specjalności. Czyli osób o szczególnych predyspozycjach, talentach, kwalifikacjach i umiejętnościach, których rezultaty pracy służą w różny sposób ogólnemu pożytkowi publicznemu, a uprawnienie dotyczy rezultatów działalności twórczej wykonywanej poza obowiązkami wynikającymi ze stosunku okresowej lub stałej pracy etatowej, lub wykraczającej ze względu na swój charakter poza podstawowe, powtarzalne i odtwórcze obowiązki pracownicze. A najczęściej wykonywanej bez etatowego zatrudnienia lub całkowicie poza nim. Wobec malejącej liczby etatowo zatrudnionych twórców, stale rośnie liczba osób wykonujących różne formy pracy twórczej bez okresowego lub stałego zatrudnienia wyłącznie na własne ryzyko i na własny rachunek. Co zwalnia pracodawców prywatnych i państwowych od pokrywania pośrednich kosztów pracy twórców i przerzuca je na wykonawców osobiście wykonywanej działalności twórczej. Państwowi i prywatni pracodawcy - kontrahenci twórców - wykonawców dzieł o różnym charakterze - w tym także budżet państwa odnoszą z tego tytułu znaczne korzyści, zaś twórcy ponoszą dodatkowe ciężary w postaci opłat z tytułu obowiązkowych danin na rzecz przysługujących pracownikom świadczeń zabezpieczenia społecznego. Twórcy często nie są w stanie tych świadczeń sami opłacać wobec nieregularnych przychodów i zbyt małych dochodów (nawet jeśli w niektórych latach są relatywnie wysokie).

We współczesnych realiach poprzemysłowych gospodarek i społeczeństw, których rozwój jest oparty na wiedzy i kreatywności, ranga i znaczenie pracy twórczej określanej kiedyś pogardliwie jako "praca nieprodukcyjna" stale rośnie. Onegdaj wraz z innymi państwami Unii Europejskiej obchodziliśmy rok kreatywności. Niezrozumiałe i sprzeczne z bezspornym uzależnieniem rozwoju Polski od intensyfikacji i rozwoju pracy twórczej oraz wartości i użyteczności społecznej i gospodarczej rezultatów tej pracy, jest zatem proponowanie rozwiązań ograniczających osobiste dochody z pracy twórczej poprzez wprowadzanie progów dochodowych w tej instytucji podatkowej nie będącej w żadnym razie rzekomym "przywilejem podatkowym".

To oryginalnie polskie rozwiązanie podatkowe polegające na statuowanym w ustawie o podatku od osób fizycznych uprawnieniu do zryczałtowanego odliczania niemożliwych do zarachowania w koszty osobiście wykonywanej pracy twórczej jest wysoce pożyteczne społecznie, gdyż w trudnych warunkach trwającej transformacji i kryzysu światowego, oraz znacznie niższych nadal w porównaniu do innych rozwiniętych gospodarczo krajów UE i świata, przychodów twórców, pozwala chronić ich pracę przy często dumpingowych jej cenach i ograniczonym rynku pracy w stosunku do stale rosnącej liczby twórców różnych zawodów i specjalności. Bez zawodów twórczych i ich rosnącej roli w społeczeństwie i gospodarce nie będzie wzrostu dochodu narodowego i rozwoju gospodarczego. Nie tylko wiedza, innowacje i wynalazczość ale i twórczość kulturalna musi mieć rosnące znaczenie w gospodarce. W USA w wyniku wieloletniej polityki państwowego protekcjonizmu i rozwoju przemysłów kultury przychody z ich działalności i sprzedaży praw do twórczych rezultatów tej działalności stanowią już drugą po przychodach przemysłu zbrojeniowego pozycję w dochodzie narodowym brutto.

Próby ustalania w tej sytuacji w Polsce dochodowej gilotyny podatkowej uzależnionej od wysokości przychodów i ustanawianie progów dochodowych o charakterze kominowym nie mają absolutnie żadnego faktycznego, racjonalnego uzasadnienia. Wprost przeciwnie, należy tworzyć warunki do wspierania wzrostu gospodarczego i rozwoju społecznego poprzez zwiększanie skali przychodów i dochodów z wszelkich form osobiście wykonywanej pracy twórczej - nie zaś je ograniczać wyłącznie po to żeby osiągać rzekome krótkoterminowo liczone korzyści budżetowe w postaci rzekomego zwiększenia w ten sposób wpływów podatkowych do budżetu państwa.

Przykro mi stwierdzić ale zupełnie niewiarygodnie brzmi twierdzenie, że objęcie proponowanymi progami podatkowymi tylko ok. 3% podatników korzystających z tej instytucji podatkowej faktycznie przyniesie zakładane dodatkowe wpływy do budżetu przy podanych liczbach podatników i ich odliczeniach podatkowych - nie mamy żadnej możliwości zweryfikowania podanych w odpowiedzi na nasze negatywne opinie liczb ani prawidłowości rachunków i estymacyjnych szacunków wzrostu przychodów podatkowych dla budżetu. Już wiele razy w przeszłości podobne wyliczenia resortu finansów nie sprawdzały się a podnoszenie podatków przynosiło minimalne lub odwrotne od zamierzonych skutki. Nikt nie pokusił się o analizę skutków ciągnionych proponowanej zmiany podatkowej w postaci nieuchronnego wzrostu wysokości wynagrodzeń z tytułu umów o dzieło osób o najwyższych kwalifikacjach, które będą się domagać wyrównania strat z tytułu zmniejszenia ich dochodów w razie uchwalenia proponowanej przez resort finansów przedmiotowej zmiany. Mogą one okazać się w efekcie większe niż zakładany szacunkowy wzrost wpływów podatkowych do budżetu. Należy przypomnieć oczywistą prawdę, że nie żyjemy w izolacji od pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej a honoraria i przychody z pracy twórczej o największej wartości, podobnie jak większość wynagrodzeń z tytułu pracy, są w Polsce nadal znacznie niższe niż w bardziej rozwiniętych krajach Europy i Świata, a nawet w krajach o niższym poziomie rozwoju, które stawiają na wiedzę, postęp i kulturę jako na główne czynniki rozwoju w epoce postindustrialnej. Autorzy projektu tej zmiany prawa podatkowego abstrahują od tego bezspornego faktu o istotnym znaczeniu dla proponowanej zmiany, podważającej jej sens.

Nieprawdziwe są twierdzenia o rzekomej dezaktualizacji celów i skutków tego rozwiązania w prawie podatkowym i o rzekomej poprawie sytuacji materialnej twórców różnych zawodów. Jest zupełnie odwrotnie - sytuacja materialna zdecydowanej większości twórców jest bardzo trudna, niestabilna i niepewna wobec rosnącego braku stałych miejsc pracy i tymczasowości okresowych umów o dzieło lub umów zlecenia. Nawet najwyższe przychody w zawodach artystycznych są często jednorazowe lub rzadkie a społeczne pożytki z nich są wielokrotnie bardzo długotrwałe lecz ich lwia cześć przypada producentom, nadawcom i wydawcom lub innym podmiotom należącym do przemysłów kultury lub innych podmiotów wprowadzających do obrotu i rozpowszechniających w różny sposób rezultaty pracy twórczej w celach zarobkowych lub niezarobkowych. Polskie rynki pracy twórczej są nadal zbyt mało rozwinięte a ceny pracy twórczej i jej rezultatów nierzadko dumpingowe na granicy kosztów lub nierzadko poniżej wartości odtworzeniowej. Przychody z pracy twórczej są nieregularne, niepewne, często wypłacane z dużym opóźnieniem w stosunku do czasu wykonania zamówionych dzieł. Nieraz także niewypłacane wcale z powodu niewypłacalności zamawiających lub z innych przyczyn. Często przychody te maleją lub nikną całkowicie po krótkich okresach osiągania najwyższych przychodów. Niemal nigdy nie są regularne ani pewne w dłuższej perspektywie czasowej zaś przywoływane w argumentacji resortowej przychody tantiemiczne są często bardzo niewielkie. Nieproporcjonalne do czerpanych z nich nierzadko bardzo długo pożytków gospodarczych i społecznych. Zgodnie z istotą i celami twórczości w jej różnorodnych dziedzinach, formach i przejawach. Proszę zważyć że każdy akt twórczy jest w jakimś stopniu oryginalny i niepowtarzalny ze względu na swój kreatywny charakter.

Państwo polskie powinno aktywnie wspierać wszelkie formy pracy twórczej i jej kreatywne rezultaty jeśli chcemy rozwijać naszą gospodarkę i zaspokajać potrzeby społeczne przy pomocy tworzenia dóbr niematerialnych, nie zaś wprowadzać antymotywacyjne ograniczenia w postaci progów fiskalnych w zakresie szczególnych rozwiązań podatkowych w dziedzinie przychodów z działalności twórczej. To nakaz czasu szczególnie istotny w warunkach kryzysu, z którym obecnie mamy do czynienia. Postęp i rozwój oraz ich dynamika zależą od rozwoju, wiedzy i pracy twórczej, także twórczości kulturalnej - to istotne czynniki obrony przed skutkami kryzysu i wychodzenia z niego w stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych. Współdecydujące o przyszłości naszego kraju i społeczeństwa na tle innych krajów.

Z całą mocą powtarzam na koniec, iż w świetle wiedzy z zakresu prawa podatkowego oraz wiedzy o różnych dziedzinach twórczości i ich szczególnym dziś znaczeniu prorozwojowym - gospodarczym, społecznym i politycznym (wewnętrznym i międzynarodowym) ustawowy zryczałtowany odpis od podstawy opodatkowania przychodów z pracy twórczej na koszty uzyskania nie jest żadnym "przywilejem podatkowym" ani też rzekomym naruszeniem zasad równości i sprawiedliwości podatkowej. Wprost przeciwnie, ta instytucja prawna jest instrumentem prawa podatkowego pozwalającym ową równość i sprawiedliwość podatkową zapewnić wobec mających niepewne i nieregularne przychody ze swojej pracy twórcom, których praca i jej rezultaty są dziś bardziej niż kiedykolwiek społecznie i ekonomicznie potrzebne Polsce do postępu i rozwoju społecznego i gospodarczego, zapobiegania skutkom ogarniającego kryzysu gospodarczego i wychodzenia zeń.

Olgierd Łukaszewicz - Prezes Zarządu ZASP