Artykuły

Nigdy dotąd, w takim rozmiarze, i tak plastycznego i sugestywnego teatru cieni u siebie nie mieliśmy - zachwala Marek Waszkiel, szef Białostockiego Teatru Lalek. W sobotę (5 listopada) u lalkarzy premiera realizowana przez Włochów. Maski cieniowe grają jednocześnie en face i z profilu.

To wydarzenie o tyle szczególne, że, po pierwsze - reżyserem spektaklu "Widmo Antygony" jest jeden z najwybitniejszych twórców teatru cieni: Fabrizio Montecchi, twórca Teatro Gioco Vita w Piacenza, który dokonał rewolucji w tym gatunku. Po drugie - Montecchi z białostockimi aktorami zrealizował jedną z najsłynniejszych tragedii w historii, z 442 roku p.n.e., tu w autorskim ujęciu włoskiego dramaturga, Nicoli Lusuardi, który stworzył nowy dramat oparty na tekście Sofoklesa. Po trzecie wreszcie - w spektaklu zostały wykorzystane niezwykłe maski i lalki cieniowe autorstwa Nicoletty Garioni, które zapierają zupełnie dech w piersiach. Ich konstrukcja, w zestawieniu z ciałem aktora, na scenie daje niesamowite efekty. Oto na pierwszym planie widzimy twarz aktora odzianą w maskę, en face. Maska jednak jest rozbudowana - jej bok to jednocześnie jakby profil innej maski, innej twarzy. Na pierwszym planie tej dwoistości nie widać, ale już za plecami aktorów, z każdym ruchem i poruszeniem głowy, rozgrywa się inny świat, komponowany przez cienie. Jakby z innej historii, innych kształtów. To od aktorów wymaga dodatkowej precyzji, muszą pamiętać, że grają również w scenach dziejących się za ich plecami.

I wreszcie czwarta, bardzo ważna postać - słynna scenografka Zofia de Ines, która do najnowszej premiery przygotowała kostiumy. Jest zachwycona ogromem wyobraźni Nicoletty i przełożeniem wizji reżysera na plan teatralny.

- Fascynujące jest przeniesienie Antygony we współczesne czasy, a jednocześnie zachowanie świata Sofoklesa w antycznym wymiarze - mówiła Zofia de Ines w BTL podczas konferencji prasowej. - Maski Nicoletty zainspirowały mnie do stworzenia, a właściwie "wyrzeźbienia" odpowiednich kostiumów. Są abstrakcyjne, oparte o model grecki, ale też uproszczone, uwspółcześnione. Bo to jest niesamowite w całym tym spektaklu: że mamy tu realizm i świat odrealniony, że jest tu i czas Sofoklesa, i czas współczesny. Mnogość obrazów z różnych światów, które się tu jakoś nieprawdopodobnie konsekwentnie łączą. Oto mamy trzy kobiety, które przychodzą do szpitala i które muszą podjąć decyzję, czy chory, który właściwie już się rozkłada, ma być podtrzymywany sztucznie przy życiu, czy też poddany eutanazji. Przeciw sobie mają władzę i obowiązujące prawo. Ale to one muszą podjąć decyzję w swoim sumieniu. Co robić z człowiekiem, którego umysł już nie pracuje? To jest niezwykłe w białostockiej "Antygonie" - rzut we współczesność, by potem za chwilę znów płynnie przejść w świat greckiej tragedii, w której Antygona walczy z obowiązującą władzą o godne pochowanie brata.

Twórca autorskiej adaptacji, Nicola Lusuardi: - Istotna jest tu dwoistość tekstu: konflikt między sumieniem a polityką i władzą. Stawiamy pytanie, w którym momencie kończy się władza, a zaczyna prawo każdego człowieka do tego, by przeciwstawić się regułom, tworzącym system prawny.

Marek Waszkiel, szef BTL: - Zinterpretowanie współczesnej "Antygony" w tym spektaklu naprawdę wielu zaskoczy. Uruchomi w nas refleksje na temat trudnych, życiowych decyzji. A jednocześnie pokaże siłę teatru cieni, który otwiera tu szalone perspektywy. Wyobraźnia reżysera jest jak potężny kocioł, w którym buzuje stary mit.. Do tego w tle muzyka Pendereckiego i Góreckiego.

Czwarta już w tym sezonie (choć zaczął się ledwie dwa miesiące temu) premiera odbędzie się w sobotę i niedzielę o godz. 18. W spektaklu zobaczymy aktorów BTL: Sylwię Janowicz-Dobrowolską, Iwoną Szczęsną, Izabelę Wilczewską, Krzysztofa Bitdorfa, Jacka Dojlidkę, Ryszarda Dolińskiego i Artura Dwulita. Tekst przełożyła Anna Wasilewska, autorem opracowania tekstu jest Wiesław Czołpiński.

Na zdjęciu: projekty cieni.