Artykuły

Na tegorocznym festiwalu Malta w Poznaniu światowe gwiazdy teatru - Jan Fabre, Compagnia Pippo Delbono, Gisele Vienne, Kornél Mundruczó - pokażą, jak wygląda świat bez gniewu, pożądania i brudnych myśli - zapowiada Joanna Derkaczew w Gazecie Wyborczej.

Dawniej broniliśmy świata przed odmieńcami, teraz bronimy go przed nami samymi. Na festiwalu Malta zobaczyć będzie można zupełnie inne myślenie o tym, co dziś piętnowane i zakazane w kulturze. Zaproszeni artyści pokażą, z jakimi demonami zmagają się nowoczesne społeczeństwa ludzi, którzy postanowili wyeliminować ze swojego życia przemoc i uprzedzenia. Spytają, dlaczego nasze oświecone postanowienie "będziemy dobrzy, będziemy tolerancyjni" nie przyniosło nam ani szczęścia, ani większej stabilności psychicznej, ani nawet poczucia bezpieczeństwa.

Letni festiwal już po raz drugi skomponowano jako spójny projekt kuratorski, spięty konkretnym tematem idiomem. W zeszłym roku motywem przewodnim byli "Flamandowie". Do Poznania zjechali więc najciekawsi artyści młodego, zaskakującego teatru z Antwerpii, Brukseli, Brugii, Gandawy. Tegoroczne hasło brzmi bardziej abstrakcyjnie: "Wykluczenie". Wykluczonymi w sztuce byli przez lata szaleńcy, kobiety, homoseksualiści, mieszkańcy Trzeciego Świata, ludzie z nizin społecznych. Kto wykluczony jest dzisiaj?

Jan Fabre w "Prometheus Landscape II" [na zdjęciu], nowym projekcie zrealizowanym z kompanią TROUBLEYN, doprowadza do absurdu współczesną nieufność wobec fizycznego pożądania. Tworzy karykaturalny model świata, który wyrzekł się namiętności. Grupa aktorów spróbuje więc zdusić wszelkie przejawy pasji za pomocą niezliczonych wiader z piaskiem i gaśnic pyłowych. Prometeusz, który sprowadził na ludzi ten "ogień", nie będzie już bohaterem, ale winnym. Ostatecznie okaże się jednak, że życie bez "płomienia" jest jeszcze bardziej niebezpieczne. Pod adresem psychologów wzywających do pacyfikowania groźnych "popędów" padną niecenzuralne wyrazy.

Francusko-austriacka artystka Gisele Vienne w spektaklach "Jerk" i "I Apologize" zbada, na ile jesteśmy w stanie zaakceptować własne złe emocje i brutalne fantazje. Czy przyłapując się na dziwnych myślach, mamy obowiązek przyznać na wszelki wypadek "jestem pedofilem", "jestem potencjalnym gwałcicielem, proszę ochronić przede mną potencjalne ofiary"? Gisele Vienne portretuje kulturę ogarniętą obsesją prewencji i zabezpieczania, kulturę kastrującą wszystko, co wymyka się absolutnej kontroli.

Węgierski reżyser teatralny i filmowy Kornél Mundruczó w "It Is Hard to Be a God" pyta, jak poradzić sobie z obezwładniającym poczuciem winy i odpowiedzialności, jaki wywołał rozwój mediów. Kiedyś mogliśmy tłumaczyć się, że nie wiemy nic o handlu ludźmi, sytuacji uchodźców czy zbrodniach wojennych. Przy obecnym dostępie do informacji nie mamy już tej wymówki. Czy powinniśmy więc spędzić resztę życia na kajaniu się za to, że nie jesteśmy dość aktywni, ofiarni i gotowi do niesienia pomocy całemu światu?

Tradycyjnie goszcząca na Malcie Compagnia Pippo Delbono projektem "After the Battle" zakwestionuje z kolei wygodne przekonanie, że żyjemy w czasac "po bitwie", w czasach rozwiązanych konfliktów i nowych, łagodnych, przyjaznych sobie obywateli.

Artyści przedstawią wykluczenie nie jako problem "szczególnych przywilejów dla pewnych grup społecznych", ale jako autookaleczenie, jakiego dokonujemy na sobie. Eliminując z życia prawo do gniewu, żądzy, zaniedbania, błędu, szykujemy na siebie nową pułapkę. Budujemy nowy system totalitarny oparty nie na opresji, ale na przymusie troski, łagodności, jałowości. Podobne wizje pojawiały się dotąd głównie w futurystycznych powieściach i filmach, jak "Raport mniejszości" czy "Equilibrium". Twórcy teatru będą przekonywać, że to już żadne science fiction, ale nasza codzienność.

maltafestival poznań 2011, 4-9 lipca, więcej na www.malta-festival.pl