Supraśl. Premiera w Wierszalinie
Służąca Adela - mężczyzna w ciele kobiety. Ojciec - wizjoner, mający w sobie coś z Trockiego. Pracownia krawiecka, zamieniająca się mównicę dyktatora... To będzie Bruno Schulz inny niż zwykle. W supraskim Wierszalinie trwają właśnie próby do najnowszego spektaklu - "Traktatu manekinów".
W supraskim Wierszalinie trwają właśnie próby do najnowszego spektaklu - "Traktatu manekinów". Reżyser Piotr Tomaszuk na podstawie fragmentu ze "Sklepów cynamonowych" Brunona Schulza napisał własną autorską sztukę. Nie spodziewajmy się jednak ilustracji wydanej przed wojną książki, w której powraca świat magicznego miasteczka, dzieje pewnej rodziny zawieszonej na pograniczu świata nierealnego i rzeczywistego oraz postać Ojca, szalonego eksperymentatora, chcącego ożywić materię. Tomaszuk odchodzi od standardowego odbioru Schulza, czytanego przez potomnych głównie jako twórca świata mitycznego, zdeformowanego, wizyjnego. W zamian próbuje pokazać go w kontekście epoki, zanurzonego nie w fantasmagorii, a w historii.
- Schulz postrzegany jest jako poeta prozy, świata chasydzkiej legendy, mitologii, absolutnie wyabstrahowanej z rzeczywistości. Tymczasem ja widzę to zupełnie inaczej. Z perspektywy czasu widać, jak wiele w twórczości Schulza jest realności - mówi Piotr Tomaszuk.
W "Traktacie o manekinach" jest tęsknota człowieka za kreacją, za ożywieniem materii. Jest też marzenie o człowieku jako jednostce dającej się doskonale zorganizować. Tomaszuk wraz ze swoim zespołem chce pokazać - syntetyzując to, co się wydarzyło w kolejnych dziesięcioleciach - że ta idea, jak zresztą każda idea, ostatecznie okazuje się niedoskonała.
- Pokazujemy, jak idea zorganizowania człowieka, społeczeństwa jako maszyny wypacza się, a w konsekwencji obraca przeciwko człowiekowi - mówi reżyser. Jeśli spojrzymy na wizje Schulza z perspektywy historii nagle okazuje się, w całym swoim bogactwie wizji Demiurga twórca nawet nie był w stanie sobie wyobrazić, jak jego idea, tęsknoty mogą zostać wypaczone.
- Jak rzeczywistość może dogonić te wizje, a nawet je przegonić. Jeśli weźmiemy jeszcze pod uwagę okoliczności tragicznej śmierci Schulza... - mówi Tomaszuk. Wypaczenie idei jednostki doskonale dającej się zorganizować w masę, maszynerię, jak wiadomo, miało tragiczne konsekwencje - wystarczy wspomnieć chociaż wszelkie totalitaryzmy. Spektakl Wierszalina to też próba ukazania tego, jak historia obeszła się z samym Schulzem i ideami, które funkcjonowały w XX wieku.
W przedstawieniu ciekawie zilustrują to multimedialne wstawki, m.in. z wstrząsającymi scenami z "Pancernika Potiomkina". Użycie kinowych kadrów z pierwszych dziesięcioleci XX w. pokazuje jednocześnie inny ważny kontekst, w którym Tomaszuk osadza twórczość Schulza. - Czas, w którym tworzył Schulz, to początek kina amerykańskiego, niemieckiego ekspresjonizmu, on to wszystko musiał widzieć. To musiało mu być bliskie w rozważaniach na temat materii. Wszak kino to materia, która ożywa - pozostając materią - opowiada Tomaszuk.
W jego spektaklu schulzowski "Traktat..." jest punktem wyjścia do rozważań na temat meandrów historii, filozofii, mistycyzmu żydowskiego. Ojciec-Demiurg jest tu nie tylko nieszkodliwym szaleńcem, ale czasem kojarzy się z Trockim, Goebbelsem, Stalinem, Mussolinim, Hitlerem, snującym wizję, jaki powinien być nowy człowiek. Pracownia krawiecka zamienia się w salę kinową, mównicę na wiecu. Wątków jest mnóstwo - jak choćby zupełnie inny sposób odczytania postaci Adeli. Tomaszuk bowiem odchodzi od konwencji interpretacji służącej jako demona blokującego Ojca, a wyobraża sobie ją jako... mężczyznę w ciele kobiety.
W spektaklu grają: Rafał Gąsowski, Dariusz Matys i Miłosz Pietruski. Autorem scenografii jest Julia Skuratova.
Premierowe spektakle - w piątek, sobotę i niedzielę o godz. 18.
