Komedia muzyczna w 5 obrazach; libretto: Paul Knepler i Fritz Lohner-Beda.
Prapremiera: Wiedeń 20 I 1934.
Premiera polska: Warszawa 2 VI 1934.
Osoby: Manuele Biffi; Giuditta, jego żona; Oktawio, kapitan; Antonio, porucznik; Edward Barrymore; Książę von...; Adiutant księcia; Ibrahim, właściciel lokalu rozrywkowego ,.Alkazar"; Martini, profesor; Pierrino, sprzedawca owoców; Anita, rybaczka; Lolita, tancerka; oficerowie, żołnierze, mieszczanie, tancerki, muzycy, kelnerzy. Akcja toczy się na południu Europy i w Afryce Północnej ok. r. 1930.
O b r a z I. W jednym z portowych miast na południu Europy mieszka Giuditta, żona Manuela Biffi. Giuditta jest córką tancerki marokańskiej, po której odziedziczyła gorący, niespokojny temperament; życie u boku starzejącego się męża w nieciekawym środowisku niezamożnych ludzi nie jest dla takiego temperamentu wystarczającą pożywką. Pieśni, w której wyśpiewuje Giuditta swoje tęsknoty, przysłuchuje się młody kapitan, Oktawio, oczekujący w tym mieście na rozkaz wyjazdu do Afryki, na wojnę z powstającymi plemionami Berberów. Oczarowany pięknością Giuditty Oktawio wyznaje jej miłość i namawia, aby - gdy będzie już musiał opuścić miasto - ona wyjechała razem z nim.
Giuditta, której podoba się przystojny oficer, a znudzona jest życiem z Manuelem, przyjmuje tę propozycję; bez pożegnania opuszcza męża i odpływa z Oktawiem do Afryki.
Obraz II. Życie w północnoafrykańskim miasteczku jest dla obojga zakochanych pasmem wyłącznie szczęśliwych chwil. Szczęście to jednak nie trwa długo: po dwóch tygodniach Oktawio musi wyruszyć na front przeciw Berberom. Giuditta nie chce pogodzić się z jego odjazdem, nie chce uznać rozkazu za konieczność, namawia ukochanego, aby zdezerterował i pozostał przy niej. Jej namowy rozbijają się o rozsądek przyjaciela Oktawia, porucznika Antonia, który zatroskany postępowaniem tracącego głowę Oktawia, tłumaczy mu konsekwencje takiego czynu. Oktawio tym razem słucha jeszcze głosu rozwagi.
Obraz III. W żołnierskim obozie na pustyni Oktawio zżerany jest tęsknotą za Giuditta. Męcząca niepewność, czy ukochana pozostaje mu wierna, doprowadza go do nieodwracalnej, dramatycznej decyzji: Oktawio zrzuca mundur, rezygnuje z kariery wojskowej, aby tylko móc znaleźć się blisko Giuditty...
Obraz IV. Piękna Giuditta poczuła się po wyjeździe Oktawia opuszczona, oszukana, lecz żądza życia nie pozwoliła jej długo trwać w samotności. Została tancerką w "Alkazarze", lokalu rozrywkowym o nie najlepszej reputacji, nie szczędząc tam swych wdzięków zamożnym bywalcom lokalu. Zachowała jednak odruchy szlachetności i dobroci; parze ubogich zakochanych - Anicie i Pierrinowi, którzy wraz z nią wyjechali z ojczyzny i których nadzieje na polepszenie egzystencji w Afryce nie ziściły się, hojnym darem pieniężnym umożliwia powrót do kraju i rozpoczęcie nowego, lepszego życia.
Nie ma natomiast serca dla Oktawia, który odnalazł ją w "Alkazarze", ale odnalazł zupełnie już inną Giudittę... Widzi ją, gdy romansuje z lordem Barrymore, gdy sprzedaje mu się za sznur pereł, i - zdaje sobie sprawę, że między nimi wszystko już skończone.
Obraz V. Oktawio, usunięty z wojska, wrócił do Europy i wegetuje jako taper w luksusowym hotelu. I właśnie w tym hotelu ponownie spotyka go Giuditta, przychodząc na kolację do chambre separee ze swym aktualnym przyjacielem, księciem von... Oktawio umila im czas dyskretną grą na fortepianie.
W Giuditcie budzą się wspomnienia, ogarnia ją nowa fala namiętnego uczucia do człowieka, który poświęcił dla niej wszystko. Stara się odzyskać jego względy, lecz Oktawio pozostaje nieczuły na zaloty Giuditty. Jego serce - złamane, wypalone niszczącą namiętnością - nie jest już zdolne do miłości...
Podobno Lehar napisał kiedyś, że uważa "Giudittę" za swe najlepsze dzieło, za szczytowe osiągnięcie w swej twórczości. Jego opinia rozmija się jednak znacznie z opinią większości krytyków (nawet tych bardzo mu życzliwych), uważających "Giudittę" za niewypał, za pomyłkę, którą popełnił Lehar - po pierwsze godząc się na pisanie muzyki do tak banalnie melodramatycznego, kiczowatego libretta, po drugie - decydując się przeznaczyć to dzieło dla wiedeńskiej Staatsoper, co paraliżowało jego inwencję: starając się bowiem być innym, dostojniejszym, ciekawszym - stał się po prostu sztucznym i nudnym. "Szacunek, jaki żywił dla słynnej od lat orkiestry operowej, zmącił jego zazwyczaj krystalicznie czystą instrumentację, a chęć pozyskania sobie krytyków operowych sprawiła, iż naturalna jego harmonika stała się raptem sztuczna - pisze Bernard Grun w "Dziejach operetki". - Jedynie tam, gdzie pozwalał swobodnie płynąć swoim melodiom - w słynnym walcu E-dur "Moje wargi całują i drżą" ("Meine Lippen, sie kussen so heiss") czy w pieśni Taubera "Tyś słońcem mym" ("Du bist meine Sonne"), odżywał cały liryzm, śpiewał dawny Lehar, twórca "Luxemburga", "Paganiniego" i "Fryderyki."
Premiera "Giuditty" stała się wielkim wydarzeniem w życiu kulturalnym Wiednia. Uroczystą premierę - w obecności prezydenta Austrii i przy mikrofonach 120 towarzystw radiowych z całego świata - śpiewał oczywiście Ryszard Tauber, Giudittą była Jarmila Novotna. Ostatnia to już była wielka premiera, nie tylko w karierze Lehara, ale w ogóle w gatunku operetki - bo mimo operowego zadęcia, mimo określenia jej przez Lehara "komedią muzyczną" - pozostała jednak "Giuditta" po prostu operetką. Ostatnią zaliczaną do klasyki gatunku... Niemniej, za przykładem Wiednia, wystawiano ją w wielu krajach na scenach operowych, przewidywano ją nawet w repertuarze La Scali, później jednak skreślono z planu, ponieważ w faszystowskich Włoszech niepodobna było wystawić utworu, w którym żołnierz zrzuca mundur dla kobiety... W Polsce wystawił "Giudittę" warszawski Teatr Wielki, z Marylą Karwowską i Adamem Doboszem w głównych partiach. Libretto przetłumaczył na nowo Jerzy Kondracki; teksty piosenek: Mirosław Łebkowski i Stanisław Werner.
Źródło: Przewodnik Operetkowy Lucjan Kydryński, PWM 1994
Ukryj streszczenie