Stanisław Konopka
KONOPKA Stanisław, prawdopodobnie pseud. Wilczyński (1837 Stanisławów - 28 XII 1906 Lwów), aktor, recytator, dyr. teatru. Był mężem -> Kornelii K.
Debiutował w 1857 w t. lwow. w "Dziewicy Orleańskiej". W 1858-60 występował w Kijowie w zespole T. Borkowskiego (z którym wyjeżdżał też na występy do Kamieńca Podolskiego), w 1860-63 w Żytomierzu najpierw u A. Miłaszewskiego, potem znów u T. Borkowskiego. Brał udział w powstaniu styczniowym, potem powrócił na scenę i w sez. 1864/65 występował w zespole F. Sellina w Łodzi, następnie u K. Sulikowskiego w Krynicy, Tarnowie i Nowym Sączu. 26 XI 1865 debiutował w t. krak. w roli Uriela ("Uriel Akosta"), został zaangażowany i występował tu do marca 1866. Nie zdobył jednak uznania i wrócił do zespołu Sulikowskiego, do którego należał do 1868. W 1868 występował w zespole F. Stobińskiego w Rawie. 11 X 1869 debiutował w WTR w roli Erazma ("Konkurent i mąż"), nie został jednak zaangażowany. Potem występował w zespołach prowincjonalnych i ogródkowych: L. Knapczyńskiego w Kaliszu (1870), Kołakowskiego w Kielcach (listopad 1870 - wiosna 1871), F. Stobińskiego w Siedlcach, Nowym Dworze i warsz. t. ogr. Alhambra (1871), P. Ratajewicza w Piotrkowie (1872), K. Sulikowskiego w Brzezinach (1872) i Łodzi (1873). W kwietniu 1873 występował w t. krakowskim w roli Cecca ("Cola Rienzi"), w czerwcu w t. lwow., m.in. w roli Zbigniewa ("Mazepa"), w lecie tego roku w warsz. t. ogr. Alhambra. W 1874-75 należał do zespołu M. Krauzego w Kielcach, w 1875 prawdopodobnie on grał we Lwowie pod nazwiskiem Wilczyński. W 1876 występował w zespole H. Modzelewskiego w Łowiczu, w lecie 1877 w warsz. t. ogr. Alhambra, Alkazar i Arkadia, potem u W. Krzyżanowskiego w Zamościu, w 1878 w zespole Anny Dudtow w Zamościu i Hrubieszowie, we wrześniu tego roku prowadził własny zespół w Puławach. W 1879 występował u A. Trapszy w Lublinie, u Z. Bergmana w Zamościu i u W. Gostyńskiego w Radzyniu. W tym samym roku ponownie przez krótki czas prowadził własny zespół w Puławach i Modlinie, występował też u J. Puchniewskiego w warsz. t. ogr. Alhambra oraz w zespole J. Piaseckiej w Tarnowie. Od 1880 występował na scenie tylko sporadycznie, np. w 1882-83 u F. Ratajewicza w Łowiczu i Hrubieszowie, w 1883 w warsz. t. ogr. Alhambra. Grywał role amantów i bohaterów, jak np. Wacław ("Stara romantyczka"), Władysław Opolski ("Królowa Jadwiga"), Oskar ("Życie szulera").
Po 1880, gdy zaprzestał stałej pracy w t., rozpoczął ożywioną działalność jako recytator i występował w miastach i miasteczkach wszystkich trzech zaborów z koncertami, na których deklamował z dużym powodzeniem utwory z literatury pol., m.in. fragm. "Pana Tadeusza", "Dziadów", "Kordiana", "Mazepy", "Marii Stuart", wiersze Z. Krasińskiego, K. Ujejskiego, a także fragm. dramatów W. Szekspira i F. Schillera. Mówił wiersze najczęściej siedząc, niemal bez gestykulacji, operując tylko modulacją głosu. Często dawał koncerty w szkołach, nawet w małych miasteczkach; wyjeżdżał z nimi także za granicę, m.in. do Pragi, Berlina, Wiednia i Petersburga. Od 1893 prowadził też działalność pedag. jako nauczyciel deklamacji, najpierw w Krakowie, potem we Lwowie. Gdy w lutym 1902 we Lwowie obchodzono uroczyście jubileusz czterdziestopięciolecia jego działalności artyst., podkreślano w prasie jego wielkie zasługi na polu popularyzacji poezji polskiej. Pod koniec życia mieszkał stale we Lwowie.
Bibl.: Dąbrowski: Teatr w Lublinie; Estreicher: Teatra; Got: Teatr Koźmiana; PSB XIII (Z. Wilski); EMTA 1902 nr 10; Gaz. lub. 1878 nr 104; Gaz. lwow. 1906 nr 297; Scena i Sztuka 1908 nr 49; SI. pol. 1906 nr 591; Tyg. ilustr. 1902 nr 20 (il.); Afisze Bucholtzów, WAPLublin.
Ikon.: Fot. pryw. - IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
