29 marca 1958
Biedermann i podpalacze Maxa Frischa – prapremiera bez epilogu
Zurych, Schauspielhaus: prapremiera Biedermanna i podpalaczy (niem. Biedermann und die Brandstifter) Maxa Frischa. Reżyseria Oskar Wälterlin, w rolach głównych Gustav Knuth, Ernst Schröder, Boy Gobert. Tego samego wieczoru zgrano również jednoaktówkę Frischa Wściekłość Filipa Hotza.
Pomyślana pierwotnie jako słuchowisko radiowe sztuka o przerażonym poczciwym mieszczaninie (Biedermann to po niemiecku „poczciwiec”), który wyobraża sobie, że uniknie katastrofy swojego świata, jeśli obłaskawi zagrażające mu siły, została zainspirowana wydarzeniami lutego 1948 w Czechosłowacji, gdzie dyktatura komunistyczna została wprowadzona przy zachowaniu pozorów demokracji parlamentarnej. Prapremiera w Zurychu odniosła sukces, ale jednoznacznie antykomunistyczny odbiór zawiódł autora. Przed premierą we Frankfurcie nad Menem (28 września 1958) dopisał więc dziejący się w piekle epilog, aby tamtejsza publiczność rozpoznała w głównym bohaterze niemieckiego mieszczucha fraternizującego się z nazistami. Chociaż później Frisch, w trosce o uniwersalną wymowę dzieła, ten dodatek usunął, wszystkie polskie inscenizacje scenę w piekle zawierały.
Prapremierę polską zrealizował Erwina Axer w Teatrze Współczesnym w Warszawie (prem. 23 kwietnia 1959).
Sztuka przyniosła autorowi międzynarodową sławę, stale pojawia się w repertuarach. Na jej motywach w 2005–2007 Šimon Voseček, czeski kompozytor mieszkający w Austrii, stworzył operę pod tym samym tytułem, której premiera odbyła się w 2013 w Wiedniu (dyr. Walter Kobéra, reż. Béatrice Lachaussée).
Trailer inscenizacji opery Šimona Vosečka Biedermann i podpalacze
– dyr. Timothy Redmond, reż. Max Hoehn, Independent Opera, Londyn, prem. 14 listopada 2015.
Źródło: oficjalna strona Independent Opera
Janusz Legoń