Teatr Małych Form Miniatury
Teatr jawny działający w okresie okupacji niemieckiej w Warszawie w latach 1942–1944 przy ul. Mazowieckiej 12, na piętrze kawiarni „Ziemiańska”. Było to miejsce, w którym przed wybuchem wojny działał kabaret Małe Qui Pro Quo. Sala liczyła 204 miejsca. Pierwszym koncesjonariuszem i właścicielem Miniatur był Józef Arthur Horwath, po rozstrzelaniu go przez Niemców teatrem zarządzał Józef Grodnicki. Działalność rozpoczął 10 października 1942.
Teatr wystawiał przeważnie komedie i farsy, do grona reżyserów Miniatur zaliczała się Stanisława Perzanowska. W przedstawieniach Miniatur brali udział tacy aktorzy, jak: Ina Benita, Ewa Bonacka, Helena Grossówna, Stefania Górska, Lidia Wysocka, Jerzy Pichelski, Zbigniew Sawan, Józef Węgrzyn czy Andrzej Szalawski oraz wybitni komicy: Adolf Dymsza i Józef Orwid. Reżyserowali m.in.: Stanisława Perzanowska i Zygmunt Chmielewski. Na scenie Miniatur występowali także wybitni tancerze, wśród nich Krystyna Marynowska i Feliks Parnell. Scenografie tworzyli na scenie Miniatur Maria Fiszówna oraz znakomity grafik i ilustrator Jan Marcin Szancer.
W ciągu niecałych trzech lat swego istnienia Miniatury dały 14 premier. W roku 1942 było ich 2, w roku 1943 – 9, a w kończącym działalność teatru roku 1944 – 4. W ostatnim roku działalności Miniatury wystawiły Męża i żonę Aleksandra Fredry z Andrzejem Szalawskim i Lidią Wysocką (prem. 22 stycznia 1944; zgodnie z panującą wówczas w warszawskich teatrach jawnych modą spektakl opatrzony piosenkami), zaś 5 kwietnia 1944 Kaprysy Marianny Alfreda de Musseta. Dzieje sceny zakończyło wznowienie Piosnki wujaszka Jana Aleksandra Fredry na kilka dni przed wybuchem Powstania Warszawskiego (22 lipca 1944).
Sala Miniatur wraz cała kamienicą przy Mazowieckiej 12 uległa całkowitej zagładzie w czasie Powstania Warszawskiego.
Tomasz Mościcki (2022)
Bibliografia
- Dąbrowa-Sierzputowski Józef, Warszawski sezon teatralny 1940–1944, Archiwum Państwowe w Warszawie, Zbiór Rękopisów, sygn. 39;
- Kaniewska Maria, Utrwalone na czułej kliszy, Tarnów 2004;
- Kowalska Jolanta, Kazimierz Junosza-Stępowski, Warszawa 2000;
- Krasiński Edward, Teatr Polski w Warszawie 1939-2002, Warszawa 2002,
- Król-Kaczorowska Barbara, Teatry Warszawy, Warszawa 1986
- Listy Juliusza Osterwy, Warszawa 1969;
- Marczak-Oborski Stanisław, Teatr czasu wojny 1939–1945, Warszawa 1967, [wersja cyfrowa];
- Mościcki Tomasz, Teatry Warszawy 1944–1945. Kronika, Warszawa 2012, [wersja cyfrowa];
- Mościcki Tomasz, Warszawskie sezony teatralne 1944–1945,Warszawa 2016;
- Szejnert Małgorzata, Sława i infamia. Z Bohdanem Korzeniewskim rozmawia Małgorzata Szejnert, Kraków 1992, [wersja cyfrowa]
- Szymchel Tomasz, Recenzenci teatralni warszawskiej prasy niemieckiej wydawanej w języku polskim podczas okupacji hitlerowskiej 1940–1944, mps., praca magisterska. Biblioteka Akademii Teatralnej w Warszawie, sygn. 1243;
- Teler Marek, Zagadka Iny Benity. AK-torzy kontra kolaboranci, Warszawa 2021;
- Teler Marek, Upadły Amant. Historia Igo Syma, Warszawa 2021;
- „Pamiętnik Teatralny” 1963, z. 1–4;
- „Pamiętnik Teatralny” 1997, z 1–4;
- „7 Dni” [wersje cyfrowe];
- „Nowy Kurier Warszawski” [wersje cyfrowe];
- „Warschauer Zeitung” [wersje cyfrowe].
Mapa teatrów jawnych w Generalnym Gubernatorstwie (1940–1945)
Sezon: 1942 / 1943
