Teatr Niebieski Motyl
Jawny teatr działający w Warszawie w czasie okupacji niemieckiej w latach 1940–1943.
W swojej historii miał dwie siedziby. Otwarto go przy ul. Hożej 29, w zlikwidowanej kino-rewii Hollywood. Mieścił wówczas 486 widzów. Właścicielem i koncesjonariuszem był tancerz i antreprener Stanisław Heinrich. Kierownictwo artystyczne sprawował Tymoteusz Ortym-Prokulski. Teatrzyk zainaugurowano 1 maja 1940 roku. Wystawił ogółem 21 rewii. W pierwszym roku działalności było ich 12, w kończącym jego działalność roku 1941 w sali przy Hożej 29 – 9. To w tym teatrze odbyły się premiery rewii o tytule uznawanym za jeden z symboli degeneracji polskiego życia teatralnego w czasie wojny: Ząb, zupa, dąb oraz Jak należy całować. Ostatnia premiera w Niebieskim Motylu w siedzibie przy Hożej 29 odbyła się 8 lipca 1941 roku. Teatr zainaugurowano ponownie 15 sierpnia 1941 roku także przy ul. Hożej, ale pod nr 38, w lokalu po zlikwidowanym teatrzyku Stara Mewa. Sala teatralna liczyła 198 miejsc. W swojej nowej odsłonie Niebieski Motyl zmienił dyrektora. Został nim Janusz Wolian, kierownictwo artystyczne spoczywało wciąż w rękach Tymoteusza Ortyma-Prokulskiego. W siedzibie przy Hożej 38 teatr dał w sumie 17 premier (4 w roku 1942, a w następnym, kończącym jego działalność tylko 3).
Na scenie teatrzyku występowali wybitni komicy: Antoni Fertner, Władysław Walter i Józef Orwid. Jeden z najbardziej charakterystycznych tytułów wystawianych tam programów to Ich czterech, ona jedna. Teatr zlikwidowano w sierpniu 1942. Następcą Niebieskiego Motyla była działająca w tym miejscu aż do wybuchu Powstania Warszawskiego Bohema.
Sala mieszcząca się w podwórzu kamienicy przy Hożej uległa wraz z nią zagładzie w czasie Powstania Warszawskiego.
Bibliografia
- Dąbrowa-Sierzputowski Józef, Warszawski sezon teatralny 1940-1944, Archiwum Państwowe w Warszawie, Zbiór Rękopisów, sygn. 39;
- Marczak-Oborski Stanisław, Teatr czasu wojny 1939–1945, Warszawa 1967, [wersja cyfrowa];
- Mościcki Tomasz, Teatry Warszawy 1944–1945. Kronika, Warszawa 2012, [wersja cyfrowa];
- Mościcki Tomasz, Warszawskie sezony teatralne 1944–1945,Warszawa 2016;
- Szejnert Małgorzata, Sława i infamia. Z Bohdanem Korzeniewskim rozmawia Małgorzata Szejnert, Kraków 1992, [wersja cyfrowa]
- Szymchel Tomasz, Recenzenci teatralni warszawskiej prasy niemieckiej wydawanej w języku polskim podczas okupacji hitlerowskiej 1940-1944, mps., praca magisterska. Biblioteka Akademii Teatralnej w Warszawie, sygn. 1243;
- Teler Marek, Zagadka Iny Benity. AK-torzy kontra kolaboranci, Warszawa 2021;
- Teler Marek, Upadły Amant. Historia Igo Syma, Warszawa 2021;
- „Pamiętnik Teatralny” 1963, z. 1-4;
- „Pamiętnik Teatralny” 1997, z 1-4;
- „7 Dni” [wersje cyfrowe];
- „Nowy Kurier Warszawski” [wersje cyfrowe];
- „Warschauer Zeitung” [wersje cyfrowe].
Tomasz Mościcki (2022)
Mapa teatrów jawnych
Sezon: 1940 / 1941
