Teatry i zespoły

Po rozwiązaniu teatru Qui Pro Quo, jego zespół artystyczny rozpoczął nową imprezę. Wystartowała po zażegnaniu słynnego zatargu teatralnego, kiedy teatry, na znak protestu wobec monopolizacji władzy dyrektorów i walcząc o godne warunki pracy dla ludzi teatru, we wrześniu 1931 roku nie otworzyły sezonu. 

W niestabilnych czasach jednak trudno było się utrzymać, więc drugi sezon kabaret Banda rozpoczął pod auspicjami Teatrów Zjednoczonych. Eksperymentalny związek kabaretu z koncernem Arnolda Szyfmana, choć budził nadzieje, nie powiódł się.

Wykorzystywanie aktorów na różnych scenach, doprowadzające do ich nadmiernej eksploatacji, przyniosło marne efekty już wcześniej. Szyfman jednym zespołem, w sezonie 1923/1924 planował obsadzić Teatr Polski, Teatr Mały i Teatr Komedia. Podobnie teraz – Banda wymykała się autorytarnym rządom.

Połączenie różnych typów gry scenicznej też nie zawsze wychodziło na dobre. Co prawda, komedia muzyczna Jim i Jill Clifforda Grey'a i Greatrexa Newmana z Eugeniuszem Bodo i Maria Modzelewską odniosła sukces, ale już Zemsta Nietoperza Franza Lehara mogła się cieszyć popularnością głównie ze względu na wartość adaptacji wykonanej przez Juliana Tuwima. Podobnie pomyłką było wprowadzenie na scenę Teatru Małego Janiny Romanówny w programie Serce na oścież (prem. 22 grudnia 1932).

Choć na scenie Bandy pojawiły się teksty, które przeszły do historii kabaretu i rewii, jak choćby monolog Antoniego Słonimskiego Lekcja literatury w wykonaniu Adolfa Dymszy (w programie Jajko Kolumba, prem. 10 listopada 1931), czy tekst Juliana Tuwima Melodie Warszawy, wykonywany przez Hankę Ordonównę, był to kabaret „poczwarkowy”.

To właśnie tu, na scenie Małego Teatru wykuwał się nowy gatunek - komedia muzyczna - która w kolejnych latach zdominuje teatralny repertuar. Moja siostra i ja Georgesa Berra i Louisa Verneuil'a, w adaptacji Mariana Hemara (prem. 7 marca 1933), choć była gwoździem, pieczętującym koniec teatru, wskazała kierunek, którym podążać będą twórcy.

Operetka zyskała następcę godnego swych nowoczesnych czasów. Banda pożegnała się programem składankowym, do którego tęsknili artyści. Był to jednak tylko kurtuazyjny zwrot w stronę współpracowników. Miesiąc po premierze Pociąg Dansing-Żarty-Skecz (prem. 2 maja 1933), większość Bandytów spotkała się w nowym teatrze REX.

Ewa Hevelke (2017)

Siedziby:

• 1 października 1931 – 23 września 1932: ul. Mokotowska 73
• 24 września 1932 – 9 czerwca 1933: ul. Moniuszki, gmach Filharmonii, sala na 320 miejsc

Bibliografia:

• Edward Krasiński, Warszawskie sceny 1918-1939, PIW, Warszawa 1976
• Ludwik Sempoliński, Wielcy artyści małych scen, wyd. Czytelnik, Warszawa, 1977
• Jan Marek Groński, Jak w przedwojennym kabarecie, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1978
• Barbara Król-Kaczorowska, Teatry Warszawy, P.I.W., Warszawa 1986
• Stefania Grodzieńska, Urodził go „Niebieski Ptaki", wyd. Akapit Press, Warszawa 1999
• Anna Mieszkowska, Ja kabareciarz. Od Lwowa do Londynu, wyd. MUZA, Warszawa 2005
• Anna Mieszkowska, Jestem Járosy! Zawsze ten sam..., wyd. MUZA, Warszawa 2008
• Roman Dziewoński, DODEK Dymsza, wyd. LWT, Łomianki 2010
• Edward Krasiński, Arnold Szyfman. Portret dyrektora w labiryncie teatru, Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana, Warszawa 2013
• Izolda Kiec, Historia polskiego kabaretu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2014
• Anna Mieszkowska, Mistrzowie kabaretu. Marian Hemar i Fryderyk Járosy, wyd. Zawierciadło, Warszawa 2016

Sezon: 1931 / 1932