A Chorus Line
Autor: Marvin Hamlisch
Musical w 1 akcie; libretto: James Kirkwood i Nicholas Dante, teksty piosenek: Edward Kleban. Prapremiera: Nowy Jork 15 IV 1975.
Osoby: Zach - producent showu na Broadwayu; Cassie, Judy, Frank, Mark, Mike, Tom, Lois, Maggie, Audre, Kristine, Larry, Val, Richie, Diana, Al, Butch, Tom, Jarad, Paul, Greg, Roy, Bebe, Tricia, Don, Bobby, Vicki, Connie, Sheila - tancerki i tancerze. Akcja dzieje się na Broadwayu, współcześnie.
Na Broadwayu przygotowywany jest nowy show. Na pustej scenie odbywa się przegląd tancerek i tancerzy starających się o pracę. W eliminacjach startują 24 osoby; producent Zach ma wybrać spośród nich ósemkę najlepszych. Gdy rozpoczyna się spektakl, Zach przeprowadza pierwszą, wstępną selekcję, potem pozostaje tylko szesnaścioro walczących już bezpośrednio o premiowanych otrzymaniem pracy osiem miejsc... Praca w musicalu to wspólne przebywanie z sobą dzień w dzień, wieczór w wieczór przez wiele miesięcy, może nawet przez parę lat. Zach o tym pamięta i chce, aby jego tancerze byli dobrani w sposób nie tylko gwarantujący równe podnoszenie nóg, ale również dobre współżycie w zespole. Toteż teraz tancerze przestają już być dla niego "numerami". Chce poznać ich nazwiska, ich życiorysy, motywy, jakie sprowadziły ich na tę scenę.
Rozpoczynają się przejmująco szczere, ekshibicjonistyczne monologi. Drobna, ładna Maggie opowiada, jak matka wmawiała jej zawsze, że jest inna od wszystkich, jak stworzyła z tego swój fikcyjny, własny światek, jak wyobrażała sobie, że wielki wódz indiański poprosi któregoś dnia właśnie ją do tańca; jak dziś nie umie już sobie znaleźć miejsca w zwykłym, szarym świecie, wśród zwykłych, szarych ludzi... Sheila, 30-letnia piękność, dla której jest to już kto wie czy nie ostatnia szansa ("Kim chciałabyś być, gdy się zestarzejesz? - pytają ją. - Młodą..." odpowiada szczerze), mówi, że balet był dla niej od dziecięcych lat synonimem piękna, schronieniem przed brudami i nieprawościami świata, nadzieją na lepsze, wspaniałe jutro. Diana opowiada o szykanach, jakie znosiła w szkole baletowej, gdzie uważano ją za niezdarę, jak to przeżywała, jak cierpiała, póki nie... pomodliła się, i wtedy Bóg natchnął ją wiarą, że to nie ona, lecz szkoła jest do niczego. Wreszcie Paul; opowieść o bezgranicznym smutku jego rodziców w chwili, gdy zorientowali się, że ich syn jest homoseksualistą.
I Cassie... Dawna kochanka Zacha, której nie wyszła kariera solistki, stara się powrócić do pracy w zespole. Zach nie chce jej przyjąć. Cassie tańczy wprawdzie najlepiej ze wszystkich, ale - jest zbyt indywidualna jak na taniec zespołowy, łamie linię... Cassie rozpaczliwie potrzebuje tej szansy, błaga o nią dawnego kochanka.
Zach obserwuje przegląd siedząc przy pulpicie umieszczonym w ostatnich rzędach widowni. Przez mikrofon rzuca tancerzom uwagi, czasem wchodzi na scenę, by coś poprawić, by się komuś przyjrzeć dokładniej. Wreszcie - podejmuje decyzję i musi przekazać ją tancerzom, powiedzieć, kto otrzymał u niego pracę. A potem - krótki, lecz wiele mówiący finał: w srebrnych frakach i cylindrach, z przylepionymi do ust "zawodowymi" uśmiechami, tańczą już ci szczęśliwcy, którzy zostali zaangażowani do nowego musicalu. Ich twarze, teraz już nie wyrażają niczego, ale widzowie, którzy tyle razy napatrzyli się na te profesjonalne maski, dzisiaj - kto wie, czy nie po raz pierwszy - wiedzą, co się za nimi kryje. Jakie wyrzeczenia, upokorzenia, kompleksy, nadzieje, radości, złudzenia, jaka gorycz, a przede wszystkim - jaka bezwzględna dyscyplina i ogromna praca.
Tancerki, tancerze, chórzystki, chórzyści... ci wszyscy, których tylu występuje co wieczór na scenach Broadwayu, nie są - wydawałoby się tematem na tyle efektownym, by ich przeżycia stanowiły treść musicalu lub sztuki. W długiej historii Broadwayu bodaj raz tylko tancerki z zespołu były bohaterkami: w komedii Hopwooda "The Gold Digger" - "Poszukiwaczka złota", wystawionej jeszcze w 1919. Komedia oparta była na autentycznej (podobno) opowiastce młodej tancereczki o tym, jak to ona i jej koleżanki... naciągają bogatych przyjaciół na kosztowne prezenty. Te dziewczyny same siebie nazywały właśnie "poszukiwaczkami złota" (w cudzych portfelach), a po komedii Hopwooda określenie to przylgnęło do tancereczek w całych Stanach na długie, długie lata. Nazywano je "Gold Diggers" bodaj aż do... "A Chorus Line", gdzie po raz pierwszy dopiero pokazano drugą, mniej zabawną stronę ich egzystencji.
Pomysł tego musicalu zrodził się w nowojorskim Public Theatre u Josepha Pappa (czyli tam, gdzie urodziły się "Hair"). 32-letni reżyser i choreograf Michael Bennett, który jeszcze 10 lat wcześniej sam tańczył w "chorus line", zebrał 24 młodych koleżanek i kolegów, tancerzy z broadwayowskich zespołów, na długą, szczerą rozmowę przy magnetofonie. Rozmowę o tym, kim właściwie są i co skłoniło ich do obrania takiej "kariery". Taśmę przekazał z kolei innemu byłemu tancerzowi, Portorykańczykowi Nicholasowi Dante, który wraz z broadwayowskim dramaturgiem, Jamesem Kirkwoodem, wykroił z tych autentycznych zwierzeń sztukę. Wystawiono ją w Public Theatre jako warsztat dramatyczny; Papp - szef teatru - szybko jednak doszedł do wniosku, że temat jest tak dobry, iż należy wypuścić go na szersze wody; zdecydował się przekształcić "A Chorus Line" w pełnospektaklowy musical. Dobrał autora tekstów piosenek i kompozytora.
Pierwszy, Edward Kleban, był debiutantem w tej specjalności, znanym natomiast z... komponowania piosenek wykonywanych w sławnym przybytku nowojorskiej awangardy, "Cafe La Mama", i w podobnych teatrach. Drugi był kompozytorem znanym dotychczas z muzyki dla filmu i telewizji. Oni dwaj nadali dopiero ostateczny kształt przedstawieniu, które Papp wystawiał jeszcze przez dwa miesiące na powiązanej z Public Theatre większej scenie Newman Theatre, by później - już w glorii wielkiego sukcesu - przenieść "A Chorus Line" na Broadway (25 VII 1975). Inicjator całego przedsięwzięcia, Michael Bennett, był reżyserem i choreografem prapremiery.
Źródło: Przewodnik Operetkowy Lucjan Kydryński, PWM 1994
