Józefa Tomaszewiczowa
TOMASZEWICZOWA Józefa Michalina, pseud. Kossowska (27 IV 1842 Kraków - 1911), aktorka. Była córką Józefy z Miselów Bendowej i prawdopodobnie Michała Opida, siostrą -> Heleny Modrzejewskiej, przyrodnią siostrą -> Feliksa, - Józefa i -> Szymona Bendów, żoną -> Walerego T. Uczyła się w szkole sióstr Prezentek. W pierwszych latach kariery scen. używała pseud. Kossowska. Ok. 1860 występowała w zespole pod kier. A. Ładnowskiego, w 1861-62 w zespole K. Łobojki, m.in. w Bochni, Nowym Sączu, Rzeszowie, Przemyślu, Samborze, Brzeżanach, Brodach. Wiosną 1862 w Brzeżanach wyszła za aktora Walerego Tomaszewicza i odtąd używała jego nazwiska. W 1862-64 występowała w zespole L. Ortyńskiego, m.in. w Przemyślu, a przede wszystkim w Czerniowcach, w początku 1865 przez pewien okres w t. lwow., m.in. w roli Barbary ("Gwałtu, co się dzieje"), w 1865 w zespole J. i F. Bendów w Galicji, w sez. 1865/66 w zespole J. Bendy w Stanisławowie. 26 IV 1866 wystąpiła w t. w Krakowie w roli Baronowej Vaubert ("Helena de la Seigliere"). W 1867-68 była aktorką w zespole M. Stengla w Stanisławowie, Brzeżanach, Tarnopolu, Przemyślu, Jarosławiu, Tarnowie i grała m.in. Hrabinę Respektową ("Fantazy"). Od 10 XII 1868 do 27 II 1870 i we wrześniu 1874 występowała w Krakowie. W 1875 została zaangażowana do t. lwów., ale nie wiadomo, jak długo tam pozostała; na pewno grała w sez. 1875/76 i 1879/80. Wkrótce potem porzuciła scenę.
Występowała najczęściej w komediach, niekiedy też w operetkach, w których wykonywała role chłopców. Role: Basia ("Krakowiacy i Górale"), Matylda ("Dwie mężatki"), Leonia ("Margrabia de Villemer"), Podstolina ("Zemsta"), Antoni ("Skrzypki czarodziejskie"), Janko ("Bursze"), Kwocka ("Epidemia"), Sulimirska ("Miód kasztelański"), La Frochard ("Dwie sieroty").
Bibl.: Almanach Modrzejewskiej; Estreicher: Teatra II s. 601, 683; Got: Teatr Koźmiana; Modrzejewska,Chłapowski: Korespondencja; Modrzejewska: Wspomnienia; Peplowski: Teatr we Lwowie I; Pam. teatr. 1957 z. 2 (A. Bilwin s. 290), 1959 z. 4 (J. Got s. 495, 509).
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MHKraków.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
