Józef Niwiński
NIWIŃSKI Józef (19 III 1800 - 13 III 1832 Warszawa), aktor. Do Warszawy przybył z t. żytomierskiego (prawdopodobnie w styczniu 1824). 15 IV 1824 debiutował w T. Narodowym w roli Stanisława ("Michał i Krysia") i Soufleta ("Sekretarz i kucharz"), a następnie w roli Des Masuresa ("Zmyślone niewiniątko") przejętej po A. Żółkowskim ojcu. Nie został zaangażowany do t. warsz., wyjechał więc na prowincję: w 1827 występował w Płocku, potem w zespole A. Łękawskiego w Kijowie, grał tam m.in. Don Basilia ("Cyrulik sewilski"). We wrześniu 1829 wrócił do Warszawy, został przyjęty do zespołu T. Rozmaitości i występował tam już do końca życia. Występy rozpoczął rolą Despignaca ("Mali protektorowie") szybko zyskując popularność i opinię dobrego aktora. J.T.S. Jasiński pisał, że "w każdej roli, a odgrywał ich wiele, widoczna była głębsza myśl, bogactwo nieprzebrane pomysłów nowych, prawdziwych, wartość spostrzeżeń, prawda dotykalna". Do najlepszych jego ról zaliczano: Pana Dobrowolskiego ("Kucharki"), Pankracego ("Półświatek"), Poczciwosza ("Kościuszko nad Sekwaną"), Krętacza ("Lokaj bez służby"). Największe powodzenie osiągnął jako Fortunat ("Chłop milionowy"); rolę tę grał na ostatnim swoim występie 1 III 1832.
Bibl.: Estreicher: Teatra; Wójcicki: Powązki; Kur. warsz. 1830 nr 193; Chomiński; Jasiński.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
