Józef Łukaszewicz
ŁUKASZEWICZ, Łukasiewicz, Józef (działał 1823-1861), aktor, dyr. teatru. Był mężem -> Emilii Ł., ojcem -> Karoliny Ł. Debiutował w 1823 w Wilnie. W 1825 występował w Żytomierzu i Równem, w 1832 w zespole J. Milewskiego i S. Malinowskiego na Ukrainie, w 1834 i w 1836 w Wilnie, w 1838 w Kamieńcu Podolskim, w 1843 prawdopodobnie w Wilnie, ponieważ kierował zespołem t. wil. w czasie występów w Dubnie; w 1844-45 zapewne stale grał w Żytomierzu pod dyr. P. Zielińskiej, w 1852-53 znowu u P. Zielińskiej, od 1856 do 1859 w zespole J. Piekarskiego w Kamieńcu Podolskim, w 1859 w zespole P. Zielińskiej w Humaniu, w 1860 przez krótki okres kierował wraz z P. Zielińską zespołem w Żytomierzu (wiadomość niepewna); następnie wyjechał do Starokonstantynowa, gdzie w 1860-61 (ok. roku) sam prowadził teatr. W 1861 (prawdopodobnie w sierpniu) był z P. Zielińską dyr. zespołu występującego w Kalinówce na Podolu. Wg A. Prusiewicza zmarł w nędzy w Kamieńcu Podolskim (błędnie autor ten podaje jako rok śmierci Ł. 1860). Jego role: Kiwajko ("Brytkin, czyli Zbójcy w górach ponarskich"), Chorąży ("Mylne pozory, czyli Roztargnienie z występku"). Być może należałoby go utożsamić z działającym ówcześnie - Józefem Łukaszewskim, choć opracowania rozdzielają obu aktorów.
Bibl.: Estreicher: Teatra; Rocz. t. we Lwowie 1845; Gaz. pol. 1861 nr 225; Kur. warsz. 1855 nr 40; Ruś 1911 z. 1 (A. Prusiewicz s. 91); Tyg. powsz. 1881 nr 42 (J. Prusinowski); Afisze, IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
