Osoby

KOŚCIELECKI Łucjan, właśc. Alfons K., pseud. Łucjan (22 IV 1850 Jaryczów w Galicji - 4 XII 1907 Otwock), aktor, dyr. teatru, reżyser. Był synem Andrze­ja K. właściciela ziemskiego i Karoliny z Pokorskich, mężem -> Julii K. Uczył się w gimn. w Przemyślu, a następnie na kursach handlowych we Lwowie. Po­dobno debiutował w 1869 na prowincji pod pseud. Łucjan i używał go do 1881 (np. w grudniu 1869 w zespole G. Zimajera w Kołomyi). W 1871-72 wystę­pował w zespole P. Woźniakowskiego m.in. w Czerniowcach. 17 V 1872 debiutował w t. krak. w roli Valreasa ("Frou-Frou"), ale nie został zaangażowany. Jeszcze w tym samym roku grał w zespole P. Woźniakowskiego w Tarnowie. W 1873-75 występował we Lwowie, w le­cie 1875 w warsz. t. ogr. Eldorado, w 1875-77 w t. pozn. (w sez. letnich brał udział w występach zespołu w warsz. t. ogr.: 1876 - Tivoli, 1877 - Belle Vue), w listopadzie 1876 podobno grał także w zespole J. Grabińskiego w Płocku. W styczniu 1877 zorganizo­wał z F. Idziakowskim i W. Wernerem zespół, który w lutym i marcu występował w Kaliszu, potem prawdo­podobnie w Płocku i Lublinie. Jesienią (od 13 X) prze­niósł się na jeden sez. do t. krak., gdzie grał już poważne role, m.in. Seweryna ("Pan Damazy"), Rzecznickiego ("Fantazy"), Kostryna ("Balladyna"), Jagona ("Otel­lo"), Leona ("Wielki człowiek do małych interesów"). Po sez. letnim 1878 spędzonym w zespole K. Filleborna w warsz. t. ogr. Arkadia (gdzie także reżyserował) wrócił do t. pozn. (wyjeżdżając co roku z zespołem tego t. do warsz. t. ogr. Eldorado). Po ustąpieniu K. Doroszyńskiego objął (już pod właśc. nazwiskiem) w grud­niu 1881 dyr. t. pozn. i prowadził ją do końca kwietnia 1882. W maju grał z zespołem pozn. we Włocławku i Płocku, a od czerwca do września w warsz. t. ogr. Alhambra. Niepowodzenia finansowe nie pozwoliły mu jednak utrzymać na dłużej dyrekcji. Od jesieni 1882 do 1884 występował w zespołach: A. Łukowicza (1882), J. Teksla w Petersburgu (1882), J. Kasprowicza w Łom­ży (1883), J. Grabińskiego w Łęczycy (1883), J. Puchniewskiego w Łodzi (1883/84); grał m.in. Nowowiej­skiego ("Przed ślubem"), Pana Beneta ("Pan Benet"), Re­jenta ("Zemsta"). Potem usunął się ze sceny z powodu postępującej głuchoty i pracował jako felietonista i se­kretarz redakcji w "Dzienniku Łódzkim". W artyku­łach swych postulował założenie stałego t. w Łodzi. 6 X 1888 objął sam dyr. t. łódzkiego. Zgromadził dość dobry zespół aktorski i utrzymał się z nim przez dwa lata, dając w ten sposób początek stabilizacji t. łódzkiego.
W sez. letnich 1889, 1890 wyjeżdżał wraz z zespołem do warsz. t. ogr. Belle Vue. W grudniu 1889 występo­wał ze swym zespołem w Częstochowie, Sosnowcu, Piotrkowie i Zawierciu, w kwietniu 1890 we Włocławku a potem w Płocku, jesienią w Radomiu i Lublinie (od 18X-4XII wspólnie z J. Grabińskim). 9 XII 1890-15 III 1891 i 8 XII 1891-28 II 1892 prowadził zespół w Petersburgu. Wiosną 1892 występował z nim w Ry­dze, Mitawie i Moskwie, w lecie w Busku, Kazimierzy Wielkiej i Ojcowie, a następnie w Suwałkach i Mariampolu. W 1893 zorganizował jeszcze objazd po Kauka­zie. Zniechęcony niepowodzeniami finansowymi usunął się od czynnej działalności teatr. (ostatni raz próbował zorganizować zespół w Petersburgu w 1898). Powró­ciwszy do Warszawy poświęcił się pracy dziennikar­skiej, którą rozpoczął jeszcze w młodości pisując recenzje do prasy lwowskiej. Pracował stale w "Ku­rierze Codziennym" pisując także do "Kuriera Teatral­nego" i do innych pism. Od 1905 był recenzentem "Gońca Porannego i Wieczornego". Był też autorem kilku utworów dramatycznych, jak np. "Mikita" i "W su­terenach warszawskich". Jako aktor, a także jako reżyser i dyr., wyróżniał się inteligencją i kulturą. Zmarł w sanatorium w Otwocku.
Bibl.: Filler: Melpomena (il.); Gliński: Teatr w Petersburgu U s. 56-69, 70-103, 129-138; Got: Teatr Koźmiana; Koryzna I s. 135, 139, 141, 148-150; Olszewski: Z kronik teatr, (il.); Okręt; Pepłowski: Teatr we Lwowie I; PSB XIV (Z. Wilski); Scena pol. w Łodzi s. 15; EMTA 1899 nr 293; Gon. wiecz. 1907 nr 559; Kur. warsz. 1907 nr 340; Nasza Scena 1962 nr 30-32 (K. Leszczyński; tu il.); Scena i Sztuka 1907 nr 2 (il.).
Ikon.: NN: Portret lit. Mucha 1876 nr 30; F. Oborski: Portret, rys., repr. Tyg. ilustr. 1888 nr 302.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973