Izabela Górska
GÓRSKA Izabela (1793 lub 1796 Wilno - 26 V 1841 Suwałki), aktorka, tancerka, dyr. teatru. Była córką Stanisława i Anny G. W 1803 należała do wil. baletu dziecięcego pod kier. Monarettiego i Deybla. Kształciła się na pensji w Wilnie. Po jej ukończeniu za radą A. Malinowskiego debiutowała 16 IX 1815 w sztuce "Benon Burczymucha". Przyjęta przychylnie przez publiczność została od razu zaangażowana i występowała w t. wil. przez dwadzieścia cztery lata. W okresie początkowym grała niewielkie role. Duży wpływ na jej rozwój artyst. wywarła J. Ledóchowska występująca w 1818 w Wilnie; G. obserwowała jej grę i słuchała pilnie wskazówek. Wkrótce odniosła wielki sukces w roli Afanasji ("Hrabia Beniowski"). Stała się odtąd pierwszą aktorką t. wil.; grała gł. w dramatach. Na początku 1839, wskutek nieporozumień z W. Schmidkoffem, postanowiła opuścić scenę wil.; na prośby publiczności grała jeszcze kilka razy, a 12 V 1839 wystąpiła ostatni raz w roli Joanny ("Dziewica Orleańska"). W listopadzie 1839 objęła dyr. t. w Grodnie. Na sez. letni 1840 wyjechała z zespołem do Suwałk. Wróciła potem do Grodna, lecz wkrótce przeniosła się na stałe do Suwałk. A.H. Kirkor pisał, że wyróżniała się "piękną twarzą, mocną i kształtną budową ciała, mając przy tym wrodzoną i największą zdolność do ról tragicznych"; ,,w grze jej nie było nic przypadkowego, ale wszystko skutkiem rozwagi"; "umiała ona mocą swej duszy przyciągać do siebie publiczność i utrzymywać ją kilka godzin przykutą i podziwiającą jej talent". Grała m.in. takie role jak: Klara ("Wariatka"), Cintia ("Robert Diabeł"), Aspazja ("Axur"), Fenella ("Niema z Portici"), Amalia ("Zbójcy"), Amelia ("Trzydzieści lat, czyli Życie szulera"), Helena ("Pan Jowialski"), role tyt. w "Marii Tudor" i "Inez de Castro". Wyróżniała się również w tańcu i brała nawet udział w przedstawieniach baletowych organizowanych przez F. Bernardellego (1818).
Bibl.: Estreicher: Teatra; Miller: Teatr i muzyka na Litwie; PSB VIII (S. Dąbrowski); Rulikowski: Teatr na Litwie s. 29, 44, 50-53, 59-66, 72; Witkowski: Świat teatr.; A.H. Kirkor: I. Górska, Pamiętniki umysłowe, 1845 t. II s. 1-30; Pam. Sceny warsz. 1840 s. 174, 179, 181; Akt zgonu, parafia w Suwałkach (wg informacji S. Dąbrowskiego); Jasiński.
Ikon.: NN: G. jako Elżbieta (Gonitwy w Tenczynie), lit., Teatr Wileński, Wilno 1838, I (1).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
