Francesco Caselli
CASELLI Francesco (ur. 1745 Florencja; działał w teatrze polskim 1774-1786), tancerz, baletmistrz włoski. Był mężem tancerki Angioli C. W 1774-81 był baletmistrzem t. warszawskiego. Wysoko ceniony przez króla dostawał od niego liczne prezenty. Wystawił kilka własnych (lub we własnym układzie) baletów, m.in. "Sąd Parysa" (premiera 5 III 1775; tańczył partię tyt.), "Le ballet anglais" (1778), "Le berger deguise en Amour" (czerwiec 1778), "Don Juan" (1778, wraz z D. Curzem), "Katycynea i Moriazama" (styczeń 1780). W 1775 przez krótki czas był więziony w Prochowni (wraz z J. Baudouinem) za "ekscesa" zakłócające porządek publiczny (aresztowany 13 IV). Od 28 VI 1778 członek loży masońskiej w Warszawie. Pod koniec 1779 starał się (ale bezskutecznie) o stanowisko baletmistrza w grodzieńskiej szkole baletowej podskarbiego A. Tyzenhauza. W 1781-82 uczył tańca przebywającą w Warszawie grupę dzieci z tej szkoły. W 1782-84 był baletmistrzem w t. dworskim ks. Karola Radziwiłła w Nieświeżu; podczas wizyty Stanisława Augusta wystawił własny balet "Orfeusz w piekle" (17 IX 1784; po operze "Agatka, czyli Przyjazd pana"). Niebawem sprowadzony z powrotem do Warszawy występował w baletach "Zbieg, czyli Łaskawość króla" (premiera 24 X 1785) oraz "Sierota hiszpańska" (premiera 26 XI 1785). Wyjechawszy po zakończeniu sez. w 1786 z Warszawy (wraz z tancerką T. Simonetti) do Petersburga zatrzymał się po drodze w Wilnie i przyłączywszy się do działającej tam wówczas antrepryzy W. Bogusławskiego zorganizował naprędce zespół baletowy (z miejscowych nauczycieli tańca) i przez pewien czas (czerwiec-lipiec?) wystawiał małe balety.
Bibl.: Bernacki: Teatr; Bogusławski: Dzieje T. N.; Miller: Teatr i muzyka na Litwie; Prosnak: Kultura muz. Warszawy XVIII w.; Raszewski: Staroświecczyzna (błędnie podano nazwisko: Castelli, co sprostowano we Wstępie do: J. Baudouin: Komedie, Warszawa 1966 s. 22); Rulikowski: Teatr na Litwie s. 21; Teatr Narodowy 1765-94; Warsz. t. Sulkowskich; Wierzbicka: Sześć studiów; Pam. lit. 1929 nr 2 (L. Simon s. 243); Pam. teatr. 1953 z. 1 (K. Wierzbicka s. 118-119); AGAD, Arch. Kameralne sygn. III 851, 1600, Arch. J. Poniatowskiego sygn. A/218, Arch. Rodzinne Poniatowskich sygn. 413; Zb. Rulikow-skiego sygn. 62, IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
