Teofila Baczyńska
BACZYŃSKA Teofila, z Lutomskich (1837 Wilno - 17 I 1906 Sambor), aktorka. Była córką -> Józefa Lutomskiego, żoną -> Emiliana B. Do 1861 występowała pod nazwiskiem panieńskim. Podobno uczyła się w warsz. szkole baletowej, potem tańczyła w balecie w Lublinie, ale wiadomości te nie są pewne. W 1853-54 występowała w zespole P. Zielińskiej w Żytomierzu, Humaniu i Berdyczowie. Potem prawdopodobnie grała w Wilnie, w 1858 w Kijowie. W 1859 występowała w zespole P. Zielińskiej w Humaniu, 1859-60 w zespole J. Piekarskiego w Kamieńcu Podolskim, 1860-61 tamże w zespole W. Piotrowskiego. W tym czasie wyszła za mąż za aktora Emiliana B. i odtąd stale używała jego nazwiska. W 1861 występowała w Witebsku i Odessie (prawdopodobnie w zespole ros.), w 1862-63 w Żytomierzu, 1864-67 w ukr. zespole męża, w 1868 - w ros.-ukr. zespole męża w Kamieńcu Podolskim, w 1869 w pol. zespole K. Sulikowskiego, m.in. w Siedlcach, w 1870-89 w zespole męża. Występowała równocześnie w przedstawieniach w języku pol. i ukraińskim. 29 III 1889 w Przemyślu podczas przedstawienia ukr. sztuki "Marusia" obchodziła wraz z mężem jubileusz dwudziestopięciolecia pracy scen. w Galicji. Wg K. Estreichera ,,w rolach kochanek nic do życzenia nie zostawiała", wg S. Czarneckiego "niezrównanie odtwarzała role wiejskich dziewcząt". Grała też role salonowe, dramatyczne i charakterystyczne; śpiewała w operach, m.in. Marię ("Córka pułku"), i w operetkach, m.in. Eurydykę ("Orfeusz w piekle"). Grała m.in. takie role jak: Judyta ("Uriel Akosta"), Aniela ("Damy i huzary"), Maria Joanna ("Maria Joanna, czyli Kobieta z gminu"), a po ukr. role tyt. w sztukach "Marusia i Natałka Połtawka". Uważana była za jedną z najwybitniejszych aktorek sceny ukr. w Galicji.
Bibl.: S. Czarnećkyj: Wybrane, Lwiw 1959 s. 169-170; Estreicher: Teatra; Ukr. teatr t. I (il.); Wspomnienia aktorów (E. Szeliga); Diło 1906 nr 4; Afisze, IS PAN; Materiały R. Pyłypczuka, Kijów.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
