Osoby

DOMIENIECKI Wacław (9 kwietnia 1910 Warszawa – 4 lipca 1988 Warszawa),

śpiewak. 

Był synem Andrzeja Domienieckiego i Aleksandry z domu Fajfus; mężem Ireny Marii Stockiej (ślub 18 listopada 1954 w Poznaniu). Ukończył Szkołę Samochodowo-Lotniczą w Warszawie oraz kurs rysunku technicznego i zaczął pracować w Państwowych Zakładach Lotniczych na Okęciu jako kontroler lotniczy. 

W 1935 rozpoczął naukę śpiewu w Wyższej Szkole Muzycznej im. Chopina u Stefana Beliny-Skupiewskiego; był tu też uczniem Czesława Zaremby. Po raz pierwszy wystąpił w 1938, gdy śpiewał na bankiecie, wydanym z okazji zdobycia przez polski bombowiec „Łoś” złotego medalu na światowej wystawie lotniczej w Paryżu. Po wybuchu wojny i zbombardowaniu lotniska, pracował w Warszawie jako ekspedient w sklepie sprzętów liturgicznych S. Chmielewskiej. Kontynuował kształcenie głosu na lekcjach u H. Moysseowiczowej. W 1941 był ranny podczas bombardowania. Po wybuchu powstania warszawskiego przedostał się do Pruszkowa, potem przebywał w Grodzisku Mazowieckim, a później w Osuchowie koło Milanówka, w majątku hrabiego Platera.

Od 1945 był solistą Filharmonii w Łodzi. Począwszy od koncertu 26 sierpnia 1945 w sali miejscowej Filharmonii z orkiestrą pod dyrekcją Zdzisława Górzyńskiego, występował w wielu miejscowościach, m.in.: w Końskich (sala teatru Ludowego; koncert dla Stowarzyszenia Dobroczynnego „Caritas”, 13 października 1945 i 10 stycznia 1946), w Gdyni (kinoteatr Domu Marynarza, 10 lutego 1946), w Łodzi (kino „Bałtyk”, 20 sierpnia 1946), w Płocku (kino „Przedwiośnie”, 6 października 1946). Dawał też solowe recitale operowych arii oraz pieśni, w tym Chopina, Moniuszki, Karłowicza, Niewiadomskiego (np. w Sopocie w Grand Hotelu, 12 marca 1946) i śpiewał z orkiestrą Filharmonii Bałtyckiej pod dyrekcją Zygmunta Latoszewskiego (1947). Od 1 maja 1947 do 1 września 1949 był solistą Opery Katowickiej, następnie Śląskiej w Bytomiu. Debiutował 27 czerwca 1947 jako Jontek w Halce, a potem śpiewał tytułową partię Janka, Radamesa (Aida), Don Josego (Carmen), a także w duecie wokalnym w balecie Pan Twardowski (1948). Jako Radames i Jontek wystąpił z zespołem Opery Katowickiej we Wrocławiu z okazji Wystawy Ziem Odzyskanych i Światowego Kongresu Intelektualistów (sierpień 1948), w roli Janka w Ostrawie w Czechosłowacji (8 marca 1949), a Jontka i Don Josego śpiewał w Łodzi (sierpień 1949). 

Później związany był z Operą w Poznaniu (1949–54), w Warszawie (1954–61) i ponownie w Poznaniu (1962–65). W Operze Poznańskiej śpiewał Dymitra w słynnym przedstawieniu Borysa Godunowa (premiera 9 maja 1950) pod dyrekcją Waleriana Bierdiajewa, prezentowanym także w Teatrze Bolszoj w Moskwie (26 i 29 grudnia 1952 oraz 2 stycznia 1953; w Moskwie śpiewał też wówczas Jontka), potem Don Josego, a także tytułowego Otella (premiera 22 marca 1953). Wystąpił w Berlinie (18–25 lipca 1953) w ramach Tygodnia Kultury Polskiej w przedstawieniu Halki w Staatsoper (jako Jontek) i na koncercie w ariach Donizettiego, Flotowa, Pucciniego, Verdiego oraz w pieśniach neapolitańskich. W Warszawie śpiewał Jontka w Halce, danej 9 lutego 1955 na jubileusz 75-lecia urodzin i 60-lecia pracy artystycznej Janiny Korolewicz-Waydowej. Obok wymienionych wyżej partii, występował też w warszawskiej Operze jako Herman (Dama pikowa), Cavaradossi (Tosca), tytułowy Lohengrin (1956), Radames (Aida, 1958), Herod (Salome, 1961) 

W Poznaniu ponawiał swe popisowe role w nowych inscenizacjach Otella (1962) i Aidy (1963). Występował często gościnnie: w przedstawieniach Opery Śląskiej (jako Jontek w Gliwicach 22 czerwca 1950; Janek w Krakowie 26 kwietnia 1951 oraz w Katowicach 7 kwietnia i 21 maja 1951; Janek i Don José w Łodzi w sierpniu 1951), w Operze Poznańskiej (wielokrotnie: Otello 1954; Dymitr 1954, 1955 i 1956; Don José 1950, 1955 i 1958; Radames 1961, 1967, 1969 i 1975; Jontek 1962), w Operze Krakowskiej (Jontek po 1958), w Operze Bałtyckiej (Radames 1960, 1961 i 1962), w Operze Wrocławskiej (Jontek 1963 i Radames 1964), w Operze Objazdowej (Jontek i Don José). Role te śpiewał również za granicą: w Budapeszcie (luty 1952), Dreźnie, Pradze, Bukareszcie (1953), Kijowie, Moskwie (1 października 1955, Teatr Bolszoj), Timişoarze (1958), Tbilisi (1959), Dessau i Lipsku; w Leningradzie 3 października 1955 wystąpił na koncercie kameralnym. 

W listopadzie 1961 został, wraz z innymi artystami zwolniony z Opery Warszawskiej przez Bohdana Wodiczkę. W sezonach 1962/63–1964/65 w Operze w Poznaniu śpiewał Otella (1962), Radamesa (1963), Dyrektora hotelu (Zagraj nam, Jonny 1964) i tytułowego Manru (1964). W sezonie 1965/66 powrócił na stołeczną scenę 17 marca 1966 w roli Jontka, powitany w Teatrze Wielkim przez publiczność długotrwałą owacją, do której przyłączyła się orkiestra. W zespole warszawskiej Opery pozostał do 1977, to jest do przejścia na emeryturę. Śpiewał Radamesa w premierze Aidy (31 sierpnia 1966), a jako ostatnią premierową partię: Dymitra w Borysie Godunowie (30 grudnia 1972). Dnia 10 czerwca 1972 obchodził w Teatrze Wielkim jubileusz 25-lecia pracy artystycznej w spektaklu Aidy, w partii Radamesa, którą wtedy wykonał po raz 262. (a w sumie śpiewał 269 razy); 30-lecie jego działalności uczczono 18 października 1977, a jubilat śpiewał Jontka w IV akcie Halki. 

W filmie Jana Rybkowskiego Warszawska premiera (1951), o wystawieniu Halki w roku 1858, zagrał epizodyczną rolę włoskiego tenora oraz nagrał partię wokalną Jontka. Dla Polskich Nagrań w 1953, z zespołem Opery Poznańskiej pod dyrekcją Waleriana Bierdiajewa, nagrał Halkę ze swą partią. Często występował na symfonicznych i kameralnych koncertach muzyki operowej, w wielu miastach Polski, m.in.: w Gliwicach (6 kwietnia 1949), Lublinie (12 i 13 września 1954, 7 listopada 1968), Radomiu (18 listopada 1957, 21 października 1968), Kielcach (19 września 1958, 9 czerwca 1967), Wrocławiu (13 grudnia 1959). W Operze Śląskiej w Bytomiu gościnnie śpiewał 20 lutego 1971 Otella; wziął też udział 20 czerwca 1975 w koncercie jubileuszowym 30-lecia Opery Śląskiej. Także w 1975 (26 kwietnia) wystąpił jeszcze gościnnie jako Radames w Operze w Poznaniu.  

Miał jeden z najwspanialszych głosów drugiej połowy XX wieku w Polsce: autentyczny bohaterski tenor, predysponowany zwłaszcza do odtwarzania wielkich, dramatycznych partii w dziełach Verdiego i Wagnera – znakomicie wyszkolony i świetnie upozowany, o brzmieniu niepospolitej mocy i ciemnym, niemal barytonowym zabarwieniu, przy równoczesnym blasku wysokich tonów oraz umiejętności pięknego operowania piano i mezzavoce. Jego aktorstwo wynikało z ekspresji wokalnej (Józef Kański). Krępej budowy, o dużej głowie, określany bywał mianem „nowego” lub „polskiego Carusa” (tak pisała o nim np. prasa w Niemczech). Partie Radamesa, Jontka, Janka, Dymitra, Lohengrina śpiewał w sposób niedościgniony. W rolach Otella i Heroda przyznawano mu także walory aktorstwa wokalno-scenicznego. Był wrażliwym interpretatorem pieśni Chopina, Moniuszki, Niewiadomskiego i Karłowicza. Tabl. 10.

Bibliografia

Dachtera: Opera Wrocł. 1945–95 s. 339; 10 lat Opery warsz. (il.); Dziadek: Opera Pozn. 1919–2005 (il.); EM; Hist. filmu t. 3; Kaczyński: Dzieje „Halki”; Kański: Mistrzowie; Komorowska: Kronika t. muz. 1944–89; Lachowicz: Dwadzieścia lat; Nowowiejski: Pod zielonym Pegazem; Opera w Poznaniu. 75 lat (il.); Opera Bałtycka w Gdańsku (25-lecie istnienia); 15 lat Opery w Warszawie; Pół wieku Opery Śląskiej 1945–2000 (il.); Szczublewski: T. Wielki; Świtała (il.); Świtała: Opera Pozn. 1969–79; Der Morgen 1953 (23 VII, 1 VIII); Dz. Łódz. 1948 (4 XII); Express Wiecz. 1966 nr 208; Gaz. Wyb. (Stołeczna) 1988 nr 79 (il.); Junge Welt 1953 (21 VII); Kur. Pol. 1956 (5 IX), 1963 (2 I); National Zeitung 1953 (31 VII); Ruch Muz. 1977 nr 26, 1988 nr 17 (J. Kański; il.); Teatr 1956 nr 9, 1961 nr 16 (J. Macierakowski); Trybuna Ludu 1961 (26 X), 1988 nr 175 (J. Kański); Życie Warsz. 1965 (25 III), 1966 (27 III), 1988 nr 157–159, 162; Akt zgonu nr IV/1907/1988, Arch. USC Warszawa; Druk jubileuszowy: 25 lat pracy artystycznej Wacława Domienieckiego. 262 występ Jubilata w roli Radamesa w operze „Aida”, Warszawa dnia 10 czerwca 1972 roku (J. Grubowski; il.); Druk okolicznościowy, poświęcony D. z okazji 30-lecia pracy artyst., dołączony do programu „Halki”, T. Wielki 18 X 1977; A. Bator: Wacław Domieniecki – bohaterski tenor polski, mps pracy dyplomowej, 1987, Akademia Muz. F. Chopina Warszawa (tu m.in. repr. afiszów i fot.); Almanach 1944–59; Inf. rodziny. 

Ikonografia

Fot. – Arch. T. Wielkiego Warszawa, Bibl. Nar., IS PAN, ITWarszawa, MTWarszawa, NAC.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.