Stefan Szczuka
SZCZUKA Stefan, także S. Żyliński, Szczuka-Żyliński (działał 1904-1938), śpiewak, aktor, dyrektor teatru. Był mężem Zofii Wojnowskiej (zob. t. 1), ojcem parodystki Wacławy Sz. (pseud. Wawa). Podobno był wnukiem S. Moniuszki i uczył się śpiewu u E. Reszke. Początkowo używał nazwiska Sz. i Żyliński, na przemian lub łącznie, od 1912 tylko Szczuka. Wiosną 1904 występował w Kaliszu w zespole J. Myszkowskiego, latem w warsz. t. Jardin d'Hiver, w sierpniu w Siedlcach w zespole H. Czarneckiego, a od października w Lublinie w zespole F. Felińskiego. W 1905 był z zespołem B. Mareckiego w Płocku (kwiecień-maj), a w 1906 w Wilnie (kwiecień). W marcu i kwietniu 1908 z warsz. zespołem operetkowym, kierowanym przez L. Morozowicza występował w Mitawie, Rydze, Lipawie i Dorpacie. W maju 1908 zaangażował się w Łodzi do zespołu operetkowego W. Maliszewskiego i pojechał z nim na występy do Kalisza; grał tam jeszcze jesienią w zespole J. Zakrzewskiego. W sez. 1908/09 wystąpił gościnnie w T. Polskim w Poznaniu. Od pocz. sez. 1909/10 należał do grona wykonawców kabaretu Chochlik w Warszawie (występy gościnne w Częstochowie w październiku). W warsz. T. Wielkim 14 X 1910 zaśpiewał partię Nerona w operze "Quo vadis" (nagłe zastępstwo). W lipcu 1911 grał w warsz. t. Renesans, w sierpniu w T. Letnim w Wilnie, od kwietnia do października 1912 znów w wil. T. Letnim. Od października 1912 do lutego 1913 występował w Kaliszu z zespołem J. Myszkowskiego, a w grudniu 1912 w t. Miniatury w Warszawie. W maju 1913 występował w t. Nowe Miniatury Warszawskie, we wrześniu we Włocławku i Płocku, a w grudniu w Mińsku Litewskim. Podczas I wojny świat. grał w Warszawie na wielu małych scenach, np. T. Zjednoczonych i Elizeum (wrzesień 1914), Bagatela (lato 1915), Mignon (wrzesień), Polskie Miniatury (październik), T. Współczesny (październik-grudzień 1915), Nowoczesny, Powszechny i Variete (marzec-maj 1916), Bi-Ba-Bo (1916). W sez. 1917/18 kierował operetką objazdową, z którą był m.in. w Kielcach, Łodzi, Radomiu, Sosnowcu, Będzinie, Dąbrowie Górniczej. W pierwszej poł. 1919 występował w warsz. t. Mozaika i Argus, w 1921 w Kaliszu z zespołem J. Grodnickiego (maj-lipiec), a nast. w Grudziądzu, w 1922 w Krakowie w kabarecie przy ul. Rajskiej. W październiku 1923 z grupą warsz. aktorów operetkowych był w Płocku. Potem prawdopodobnie zakończył działalność sceniczną. W 1927 został skreślony z listy ZASP-u. Zapewne on w 1933-38 grał role epizodyczne w filmach. Był śpiewakiem użytecznym o szerokich możliwościach; wykonywał partie operowe (np. Janusz w "Halce"), operetkowe (np. Pingwin w "Linoskokach", Beniaminek w "Lalce norymberskiej"), wygłaszał monologi kabaretowe. Miał ładny barytonowy głos i talent komiczny, był lubiany przez publiczność.
Bibl.: Hist. filmu t. 2; Kaszyński: Teatralia; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Sempoliński: Wielcy artyści; 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 383; Dz. Kuj. 1913 nr 205; Kur. Litew. 1912 nr 87, 215, 1913 nr 271; Kur. Warsz. 1911 nr 196, 1915 nr 174, 1916 nr 150; Lutnista 1905 nr 4/5; Prz. Teatr, i Kinematogr. 1922 nr 30/31; Prz. Wil. 1912 nr 37; Rocz. Maz. 1969 t. 2; Scena i Szt. 1908 nr 13, 15, 21, 25, 1909 nr 36, 41, 1911 nr 35; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16; Wywiad z Zofią Wojnowską, IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
