Helena Michałowicz
MICHAŁOWICZ Helena (ur. 16 V 1882 Warszawa - działała do 1927), tancerka, aktorka. Była córką Władysława M. i Marii z Kłosowskich. Od 1895 występowała jako tancerka zespołowa, 1902-04 koryfejka, a nast. "druga mimistka" w balecie warsz. T. Wielkiego. Tańczyła m.in. Minerwę ("Przebudzenie się Flory"), Fryne ("Ewa"). Przygotowywała się też do zawodu aktorskiego, uczęszczając w 1905 do Klasy Dram. przy WTM. We wrześniu 1905 przybyła z Krynicy do Poznania i została zaangażowana do zespołu T. Polskiego (1905-07). Na scenie pozn. zagrała m.in. Gonerylę ("Król Lear"), tyt. rolę w "Candidzie". Być może też ona (brak imienia) w sez. letnim 1906 podczas występów t. kaliskiego w T. Letnim w Wilnie grała m.in. Matkę ("Powrót posła"), Olimpię ("Nad przepaścią"). Zadebiutowała 27 XI 1907 na scenie warsz. T. Wielkiego rolą Gwinony ("Lilia Weneda") i została zaangażowana do zespołu dramatu WTR. Przez nast. dwadzieścia lat grała na scenach warsz., gł. T. Rozmaitości, a także T. Wielkiego, Letniego (1919-24), Reduty (1919-21), a od 1924 T. Narodowego, skąd 1 IX 1927, wg informacji M. Dulęby, przeszła na emeryturę. Grała takie role, jak: Krasawica ("Bolesław Śmiały"), Dziewka ("Klątwa"), Magda ("Złota Czaszka"), Katarzyna ("Głupi Jakub"), Gospodyni ("Wesele"), Pallas ("Noc listopadowa"), Anna ("Rewizor z Petersburga"), Barbara ("Kościuszko pod Racławicami"), Herodiada ("Księżniczka żydowska"), Juno ("Burza"), Matka ("Farys"). Według recenzenta "Przeglądu Teatralnego i Filmowego" była "ceniona ogólnie w zakresie dramatyczno-charakterystycznym". W 1927 współpracowała z rozgłośnią PR w Warszawie.
Bibl.: Czempiński: Teatry w Warszawie s. 72; Domański: Repertuar 1907-10; Domański: Repertuar 1911-15; Matkowska: Wspomnienia; Okręt; Pudelek: Balet 1867-1915;B lat T. Pol. w Poznaniu s. 371, 373; Simon: Spis przedstawień Reduty; Sygietyński: Balet warsz.; Wilski: Szkolnictwo; Kur. Litew. 1906 nr 136, 158, 183, 184; Kur. Teatr. 1901 nr 27; Prz. Teatr, i Film. 1924 nr 4; Scena iS 1907 nr 2, 3, 1909 nr 11, 34, 36; Scena Pol. 1922 z. 11-12; Afisze i programy, IS PAN, MTWarszawa; Mika; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
