Józefa Borowska
BOROWSKA Józefa, 1° v. Bolesta-Wydżga, 2° v. Knorek (19 III 1888 Łosice na Mazowszu -17 X 1952 Kraków), śpiewaczka. Była córką Teofila i Leokadii B.
Od 1904 należała do chóru operetki WTR. W 1906 debiutowała w zespole J. Myszkowskiego w Lublinie w partii Mimozy ("Gejsza"), w 1907 występowała w operach i operetkach w zespołach F. Felińskiego w Ciechocinku, potem J. Myszkowskiego w Kijowie, w 1908 u J. Myszkowskiego w Lublinie, potem zapewne u J. Zakrzewskiego w Kaliszu i Dorożyńskiego w Kijowie. W 1908 wyjechała do Włoch na studia wokalne, była też w Berlinie i Paryżu. Po powrocie zaprezentowała się jako świetna pieśniarka kabaretowa, celująca w odtwarzaniu piosenek starej Warszawy; nazywana była polską Yvette Guilbert. W 1909 występowała w t. Oaza oraz w kabarecie Momus (brała też udział w objazdach tego zespołu w 1909 i 1910). W październiku 1910 występowała w Pradze w kabarecie Lucernę. Następnie śpiewała w T. Miejskim we Lwowie, w lecie
1911 z zespołem t. lwow. w Krakowie, w 1911-12 tamże w T. Nowości; w 1912 w lwow. t. Wesoła Jama, a w lecie tego roku odbyła z niewielkim zespołem tournee po uzdrowiskach galicyjskich odwiedzając także Karlsbad. Następnie występowała w Warszawie: w Szopce Warsz. iw t. Miniatury (1913), t. Bi-Ba-Bo (1913-14, 1916), w t. Mirage (1915-16), T. Nowoczesnym, t. Chochoł (1916), T. Artystycznym (1917). Wyjeżdżała też na występy do innych miast: m.in. do Kijowa (1915), Łodzi, Częstochowy i Piotrkowa (1916). W 1918 uczestniczyła w tournee obejmującym m.in.: Bielsko, Oświęcim, Katowice, Lwów, Jarosław, Rzeszów, Tarnów, Warszawę i Łódź. Od sierpnia tego roku przez kilka miesięcy prowadziła w Przemyślu T. Rozmaitości. W 1919 występowała w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie, a w sez. 1919/20 w T. Wodewilowym we Lwowie. Później śpiewała tylko sporadycznie na koncertach, m.in. w 1945 w Katowicach, oraz występowała w filmach. Wg A. Szyfmana była to "pieśniarka o prześlicznym głosie, pięknej frazie i słodko lirycznym wyglądzie", ale "aktorstwo jej było monotonne i ubogie". Jako wykonawczyni pieśni stylowych zdobyła dużą popularność. Śpiewała w operetkach partie sopranowe, jak np. Julia Vermont ("Hrabia Luksemburg"), Helena ("Piękna Helena"), Nelly ("Sztygar"), partia tyt. w "Lizystracie"; w początkowym okresie występowała też w partiach operowych, jak np.: Zofia ("Halka"), Siebel ("Faust"). Pierwszym jej mężem był sekretarz Momusa Stefan Bolesta-Wydżga, drugim Jan Knorek.
Bibl.: Czempiński: Teatry w Warszawie s. 260-261 (il.); Felczyński: Fredreum s. 128; Sempoliński: Wielcy artyści; Szyfman: Labirynt; Akt zgonu nr 3429/1952, USC Kraków-Stare Miasto; J. Galewski: Wspomnienia, maszynopis, IS PAN.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - MTWarszawa.
Film.: 1938 - Sygnały.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
