Józefina Bolska-Zdanowicz
BOLSKA Józefina, także Niuta B., właśc. Józefa Olesińska, l°v. Bakiel, 2°v. Zdanowicz, także Bakiel-Bolska, Bolska-Zdanowiczowa (6 III 1892 Częstochowa - 13 VII 1979 Otwock), śpiewaczka, aktorka. Była córką artysty malarza Stanisława Olesińskiego i Marianny z Grochulskich, żoną najpierw -> Hermana Bakiela (ślub ok. 1917), a nast. Wacława Zdanowicza (zob. t. 1). Ukończyła szkołę średnią w Częstochowie; nast. uczyła się śpiewu u E. Heintzego w Warszawie. Na scenie używała najczęściej pseud. Bolska; po II wojnie świat. występowała też jako Bolska-Zdanowiczowa. Debiutowała w 1917 w Częstochowie w T. Paryskim pod dyr. R. Betchera w rolach operetkowych, m.in. jako Maroszi ("Manewry jesienne"); w lipcu t.r. była z zespołem artystów warszawskich w Płocku. Od 1918 stale występowała w Warszawie w t. rewiowych, kabaretach oraz na scenach operetkowych. W pierwszej poł. 1918 występowała w t. Marywil, w czerwcu w t. Argus, a od sierpnia t.r. do lutego 1919 w t. Sfinks, gdzie zdobyła popularność jako pieśniarka; od 28 II do sierpnia 1919 w t. Miraż, od września t.r. i nast. w sez. 1919/20 i 1920/21 w t. Qui Pro Quo. W lutym 1922 została zaangażowana do T. Nowości, gdzie pierwszy raz wystąpiła 19 V t.r. w roli Księżnej ("Szał miłości"). W sez. 1922/23 znowu występowała w Qui Pro Quo, ale na scenę warsz. operetki wracała później jeszcze kilkakrotnie. W 1924 występowała m.in. w kabarecie Stańczyk (styczeń), 1927 w t. Nietoperz (luty -lipiec), 1929 w ogrodzie Bagatela (czerwiec), T. Nowości (wrzesień), t. Chochlik (październik-grudzień), 1930 w repertuarze operetkowym w kinie Znicz, 1931 w kinoteatrze Hollywood oraz w ogrodzie Bagatela. Z zespołami artystów rewiowych wyjeżdżała często z Warszawy na występy do innych miast, np. w 1924 występowała w Kaliszu, Łodzi, Kutnie, Toruniu, Włocławku, Płocku, Poznaniu, Sosnowcu, Kielcach, Radomiu, Lublinie, Białymstoku, Suwałkach i Grodnie, a w październiku 1928 m.in. w Rzeszowie. W sierpniu 1931, wraz z W. Zdanowiczem, wyjechała do USA na zaproszenie Polonii amer., zaangażowana przez dyr. teatru Market Place w Cleveland jako primadonna operetkowa. Od września 1931 do 1933 występowała w rolach operetkowych i dram. w Cleveland, Detroit, Chicago, Buffalo, Milwaukee, Nowym Jorku (w Domu Pol. i w High School), Filadelfii, Chester, Camden i Bostonie; towarzyszyły jej amat. i półzaw. zespoły polonijne; we własnym repertuarze występowała na wielu koncertach w kinoteatrach i pol. parafiach. Po powrocie do kraju występowała m.in. w czerwcu 1933 z artystami rewiowymi w Płocku, od października do końca grudnia t.r. w t. Mucha w Warszawie, wiosną 1934 znowu w Płocku; występowała też w t. warsz.; Ananas, Nowy Ananas, Mignon. W 1937-38 z zespołem gwiazd rewii i operetki występowała na tournee w wielu miastach. Przez kilka lat, aż do 1939, brała udział w programach estradowych "Czołówki kulturalno-oświatowej" Naczelnej Dyrekcji Lasów Państw. (zespół ten pod kier. Zdanowicza odwiedzał nadleśnictwa i tartaki w całej Polsce). Okres okupacji niem. spędziła w Warszawie; przez pewien czas występowała w jawnym t. Złoty Ul; po powstaniu warsz. została wywieziona do obozu pracy w Niemczech. Po wojnie, w pierwszej poł. 1945 występowała w T. Wielkim w Częstochowie i z częścią zespołu częstochowskiego w objazdach, nast. w T. Żołnierskim I Korpusu Pancernego w Gliwicach pod kier. Zdanowicza. W sez. 1945/46 występowała w T. Miejskim w Opolu. Od 1946 była stale we Wrocławiu; od sez. 1946/47 do końca 1948/49 występowała w T. Dolnośląskim, od sez. 1949/50 do końca 1956 w T. Młodego Widza, a od 1 I 1957 do 1 IX 1964 w T. Rozmaitości. Na scenie Rozmaitości obchodziła 3 V 1958 jubileusz czterdziestolecia pracy artyst. w roli Panny Małgorzaty ("Ciotunia"); w roli tej występowała nast. w objeździe po miastach Dolnego Śląska. W 1965 zamieszkała w Schronisku Artystów Weteranów Scen Pol. w Skolimowie. Była znaną primadonna teatrzyków warsz. w okresie międzywojennym. Dzięki dobremu głosowi, urodzie, wdziękowi i talentowi aktorskiemu, sukcesy odnosiła zarówno śpiewając piosenki w kabaretach i rewiach, jak i występując w wodewilach i operetkach. L. Sempoliński wspominając jej występy w 1918 w teatrzyku Sfinks pisał, że na tle zespołu "błyszczała młodziutka gwiazdeczka pierwszej wielkości, obdarzona pięknymi warunkami, o sarnich oczach i pięknym, aksamitnym głosie - Niuta Boiska". Wkrótce stała się muzą Sfinksa; dla niej A. Włast "pisał co tydzień sentymentalne piosenki, które stawały się w jej wykonaniu szlagierami śpiewanymi przez całą Warszawę", jak m.in. słynny "Puchowy śniegu tren". Do najlepszych ról operetkowych B. należały: Jutta ("Dziewczę z Holandii"), Irena ("Gorąca krew"), Żona ("Łóżeczko"), Angela ("Hrabia Luksemburg"), Fedora ("Księżna cyrkówka"), Alice ("Księżniczka dolarów"), oraz tytułowe w "Pięknej Dianie", "Pięknej Helenie", "Cnotliwej Zuzannie". Po II wojnie świat. grała w repertuarze dramatycznym. Ceniona była przede wszystkim jako aktorka charakterystyczna w komediach; miała także dobre role w repertuarze poważniejszym, np. Millerową ("Intryga i miłość"). Najważniejsze role powojenne, to: Orgonowa ("Damy i huzary"), Żegocina ("Pan Damazy"), Baronowa Wurtz ("Azais"), Pani Mącka ("Żołnierz królowej Madagaskaru"), Kasztelanowa ("Mazepa"), Łechcińska ("Rozbitki"), Ciocia Madzia ("Wodewil warszawski"), Puchalska ("Imieniny pana dyrektora").
Bibl.: Almanach 1978/79; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Krasiński: Warsz. sceny; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich . (il.); Mykita-Glensk (il.); Sempoliński: Wielcy artyści (il.): T. Polski Wrocław 1945-65 (il.); Wittlin: Ordonówna; Kur. Warsz. 1919 nr 14, 59, 269, 1920 nr 239, 1922 nr 49, 136, 245, 1924 nr 136, 1929 nr 153, 278, 1931 nr 154, 174, 1933 nr 274, 1934 nr 128; Pam. Teatr. 1963 z. 1-4 s. 192; Sł. Pol. 1958 nr 52 (il.), 105 (il.); Teatr 1958 nr 17; Życie Warsz. 1979 nr 167; Afisze, programy, IS PAN; Czterdziestolecie pracy scenicznej Józefiny Bolskiej-Zdano wiczowej i czterdziestopięciolecie pracy scenicznej Wacława Zdanowicza, program T. Rozmaitości we Wrocławiu, Wrocław 1958 (il., wykaz ról B., wspomnienia A. Fertnera, L. Sempolińskiego, T. Zelenaya).
Ikon.: Fot. - IS PAN, ZASP.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
