Adelina Paschalis (Souvestre)
PASCHALIS Adelina, właśc. A. Jakubowicz, zamężna Souvestre (1845 lub 1847, lub 1849 Warszawa - 23 III 1925 Drezno), śpiewaczka. Była żoną Augusta Souvestre'a, śpiewaka włos. i znanego pedagoga. Ukończyła warsz. Instytut Muz., w którym była uczennicą J. Dobrskiego. W 1864 brała udział w popisie uczniów Instytutu. W 1867 wyjechała na dalsze studia wokalne do Włoch. Uczyła się w Mediolanie u G. Corsiego i F. Lampertiego. Ok. 15 I 1869 debiutowała w Cuneo we Włoszech w partii tyt. w "Normie"; w tym samym roku wystąpiła w "Normie" w Odessie i została tam zaangażowana do zespołu opery włoskiej. W następnych latach występowała gł. na scenach włos., m.in. w Rzymie, Palermo (1870), Turynie, Genui, Wenecji, Trieście, a także w Nicei (1874), Barcelonie (1875). W 1875 przyjechała z zespołem opery włos. do Warszawy i 28 XII 1875 wystąpiła po raz pierwszy w T. Wielkim w partii Amneris ("Aida"); w zespole włos. występowała w Warszawie do końca sez. 1875/76 śpiewając m.in.: Azucenę ("Trubadur"), Małgorzatę ("Faust"), Fides ("Prorok"). W kwietniu i maju 1876 występowała w imprezach amatorskich w t. lwow., a w maju tego roku na koncercie w Krakowie. W 1876 znowu wyjechała na występy za granicę i śpiewała m.in. w Lizbonie, a następnie w Meksyku, Hawanie, Nowym Jorku, Frankfurcie, Pradze, Kijowie. W sez. 1882/83 występowała w Teatro alla Scala w Mediolanie. W 1885 przyjechała z mężem na występy gościnne do Lwowa. W sez. 1885/86 śpiewała w zespole t. lwowskiego. Później wycofała się ze sceny i rozpoczęła działalność pedag. zakładając wraz z mężem we Lwowie szkołę śpiewu, którą prowadzili tu do 1893; potem przenieśli ją do Drezna. Przez pewien okres szkoła ich mieściła się też w Lugano. "Obdarzona głosem nadzwyczaj rozległym i silnym, mogła z jednakową łatwością i równym powodzeniem śpiewać wysokie partie sopranowe, mezzosopranowe, a nawet altowe" - pisał krytyk "Echa Muzycznego, Teatralnego i Artystycznego". Repertuar miała b. duży i różnorodny. Do najlepszych jej partii należały prócz wymienionych: Leonora ("Trubadur"), Amelia i Ulryka ("Bal maskowy"), Lukrecja i Orsino ("Lukrecja Borgia"), Walentyna i Paź ("Hugonoci"), Norma i Adalgiza ("Norma"), Rachela ("Żydówka"), Selika ("Afrykanka"), Leonora ("Faworyta"). "Wykonanie partii tych wyszczególniało się zawsze wielkim życiem i temperamentem, przy tym sumiennością i umiejętnym traktowaniem strony wokalnej, nawet przy całej dramatycznej brawurze, do której talent artystki zawsze wybitnie się skłaniał" (tamże). Przy pięknym głosie była złą aktorką. Zasłużyła się natomiast jako znakomity pedagog; szczególnie dobrze ustawiała młodym śpiewakom głos. Zarzucano jedynie jej uczennicom nienaturalność gry, bo P. "afektowane maniery włoskich śpiewaczek przyswajała swym uczennicom" (S. Pepłowski). Wykształciła w swej szkole cały szereg doskonałych śpiewaczek i śpiewaków pol. (m.in. J. Camillową, M. Heller, M. Pawlików, M. Frenklównę, M. Gembarzewską, M. Polińską-Lewicką, J. Mechównę, A. Ludwiga, A. Okońskiego, W. Floriańskiego), a także wielu cudzoziemców.
Bibl.: Pepłowski: Teatr we Lwowie I s. 375, II s. 77, 124; SMP; EMTA 1896 nr 11 (il.); Kur. codz. 1869 nr 32; Muzyka 1925 nr 3 (il.); Tyg. ilustr. 1876 nr 2; Afisze, Bibl. Jagiell.; Chomiński.
Ikon.: W. Walkiewicz: Portret, lit., Mucha 1876 nr 2.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
