Osoby

HALICKI Henryk Tadeusz, właśc. H.T. Hagenmayster, Hagenmajster (7 XII 1861 Krzyżanówek pow. Kutno - 12 IV 1921 Lublin), aktor, reżyser, dyr. teatru. Był synem Edwarda Hagenmaystera, właściciela ziemskie­go, i Józefiny z Filipeckich. Po ukończeniu w Warsza­wie szkoły realnej uczył się w szkole dram. E. Derynga. Debiutował (pod pseud. Halicki, którego używał do końca życia) w 1881 podczas występów zespołu szkoły Derynga na prowincji. Następnie występował w zespołach: J. Puchniewskiego, m.in. w Kielcach (sez. 1882/83), Łodzi (sez. 1883/84) i L. Dobrzańskiego w Piotrkowie (1884). We wrześniu 1885 kierował (wraz z T. Smotryckim) zespołem w Łowiczu. Następnie wy­stępował (i reżyserował) w zespołach: w 1886 T. Smotryckiego, m.in. w Piotrkowie, Częstochowie i Łodzi (możliwe, że brał także udział w kierowaniu zespołem), w lecie tegoż roku W. Antoniewskiego, m.in. w Sosnow­cu (zespół składał się z aktorów krak.), w 1886-87 J. Grabińskiego w Łomży, Suwałkach, Łodzi i Lublinie, w 1888 H. Swaryczewskiego i K. Sarnowskiego w Lu­blinie i Siedlcach, w 1889 K. i S. Sarnowskich, m.in. w warsz. t. ogr. Eldorado (lato), w sez. 1890/91 A. Ła­skiego w Płocku. Potem grał w t. w Łodzi. Następnie występował w zespołach: w lecie 1891 A. Łaskiego w warsz. t. ogr. Eldorado, w 1891-93 L. Czystogórskiego, m.in. w Lublinie, Radomiu, Kielcach i warsz. t. ogr. Wodewil (lato 1892). W lecie 1893 grał w warsz. t. ogr. Eldorado, w sez. 1893/94 w zespole B. Marec­kiego w Lublinie, Siedlcach, Radomiu i warsz. t. ogr. Belle Vue (lato 1894), a w sez. 1894/95 w t. łódz. pod dyr. Cz. Janowskiego. Od 1895 aż do 1903 stale występował z zespołem F. Felińskiego, najpierw w Lublinie (1895-98), potem w Sosnowcu (od 1898); uczestniczył też w wyjazdach zespołu do innych miast, m.in. do Ciechocinka. W tym okresie występo­wał także gościnnie i reżyserował w innych zespołach prowincjonalnych i warsz. t. ogródkowych, m.in. w lecie 1899 w Wodewilu, w kwietniu 1900 w Łodzi w zespole B. Mareckiego. 29 VI 1900 debiutował w WTR jako Chmara ("Mazepa"). Po opuszczeniu zespołu Felińskiego występował we wrześniu 1903 gościnnie w warsz. T. Ludowym, m.in. w roli Lepiuka ("Chata za wsią" Z. Mellerowej i J.K. Galasiewicza), a potem w zespole J. Myszkowskiego w Lublinie. W 1904 (od kwietnia do 11 IX) sam był dyr. w Lublinie (najpierw w t. zimowym, a później w letnim T. "Rusał­ka"). W lecie 1904 (od 29 V) kierował także przedsta­wieniami popularnymi w lub. T. Ludowym. Następnie występował (i reżyserował) w zespołach: w 1905 J. Puchniewskiego w Sosnowcu, od lata 1905 do 1908 ponownie F. Felińskiego w Lublinie (T. "Rusałka"), Częstochowie, Ciechocinku, Płocku i Łowiczu, w 1909 M. Przybyłko-Potockiej w Częstochowie, w 1909-11 H. Czarneckiego w Płocku i Włocławku (od 1910) i Lublinie (sez. 1910/11; 19 I 1911 obchodził tu dwudziestopięciolecie pracy artyst.). W 1911 kierował zespołem p.n. Spółka Artystów Dramatyczno-Operowych, m.in. w Ciechocinku, a od października 1911 do kwietnia 1912 w Lublinie zespołem działającym na zasadzie przedsiębiorstwa udziałowego p.n. "Stowa­rzyszenie Artystów Dramatycznych". W sez. 1912/13 pracował jako reżyser w zespole Cz. Janowskiego w Lublinie. Latem 1913 krótko sam prowadził przed­stawienia w t. lubelskim. W 1914 kierował t. w Sosnow­cu, a od maja tego roku był z W. Dąbrowskim kierow­nikiem artyst. i reżyserem T. Popularnego ("Rusałka") w Lublinie. W sez. 1914/15 był reżyserem w t. lub., a w 1915-20 był dyr. T. Wielkiego w Lublinie; jeszcze w czasie trwania I wojny świat. wprowadził na tę scenę zakazany dotąd repertuar patriotyczny (m.in. "Dziadów cz. III", "Sybir", "Tamten", "Kościuszko pod Racła­wicami"). W lutym 1920 przekazał dyrekcję T. Wielkiego ZASPowi, a sam pozostał do końca życia na stano­wisku aktora i reżysera. Jego żoną była Aleksandra z domu Pade.
Mimo niezbyt korzystnych warunków (krępy, o gru­bych rysach i niewyszkolonej dykcji) uważany był za sumiennego i poprawnego aktora charaktery­stycznego (choć często, jak to określano, grał "jaskra­wie"). Grał takie role jak: Twardosz ("Dożywocie"), Rejent ("Zemsta"), Nowowiejski ("Przed ślubem"), Gospo­darz ("Wesele"), Drwal ("Zaczarowane koło"), Sędzia ("W małym domku"), Wurm ("Intryga i miłość"), Franciszek Moor ("Zbójcy"), Jago ("Otello"), Jan Renard ("Głośna sprawa"). Był cenionym reżyserem. Udzielał także lekcji dykcji i deklamacji.
Przez wiele lat działał jako reżyser i kier. zespołów amatorskich, m.in. w Sosnowcu (1898-1903), Włocław­ku (sez. 1907/08); w sez. 1908/09 kierował t. Tow. Miłośników Sceny w "Ogniwie" w Kijowie; tu także reżyserował m.in. "Sędziów", a 9 I 1909 wystawił frag­menty "Dziadów", w których sam grał Widmo dzie­dzica i Księdza Piotra.
Bibl.: Estreicher: Drużyny s. 8; Filler: Melpomena; Olszewski: Z kronik teatr, (il.); PSB IX (K. Olszewski; tu bibl.); T.M. Sta­niszewski: Siedmiolecie teatru polskiego w Kijowie, Warszawa 1912 s. 9; Stokowa: Wyspiański; EMTA 1899 nr 19 1900 nr 29; Ilustr. Prz. teatr. 1921 nr 16, 17; Kur. warsz. 1919 nr 225, 1921 nr 104; Scena i Sztuka 1908 nr 11 (il.), 37, 1909 nr 28, 30, 33 (il.), 1910 nr 22 (il.), 1911 nr 4, 10 (il.); Teatr 1948 nr 6-8 (S. Dąbrowski); Tyg. ilustr. 1911 nr 2 (il.), 1916 nr 31 (il.); Afisze, IS PAN; Akt urodzenia, USC Kutno; Akt zgonu, USC Lublin.
Ikon.: Fot. pryw. - IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973