Andrzej Lelewicz
LELEWICZ, Lelowicz, Andrzej, pseud. A. Zagrodzki (21 XI 1863 Kraków - 21 XI 1922 Stanisławów), aktor, śpiewak, reżyser, dyr. teatru. Formę nazwiska Lelowicz podaje tylko akt urodzenia. Był synem Wojciecha L. i Zofii z domu Kaza. W 1881-88 używał na scenie pseud. Zagrodzki. Debiutował 23 VIII 1881 w Krakowie w roli służącego Jana ("Ćwiartka papieru") i został zaangażowany. Na scenie krak. występował do 1882; grał role epizodyczne. Później występował w objazdowych zespołach prowincjonalnych: w 1883 P. Woźniakowskiego, w 1884 E. Baczyńskiego, m.in. w Łańcucie i Rzeszowie, w 1885-87 H. Lasockiego, m.in. w Sanoku, Stanisławowie oraz w Krakowie na Podgórzu, w 1888 w zespołach K. Małkowskiego w Sokołowie Małopolskim i E. Baczyńskiego na Podgórzu w Krakowie. W początku 1889 zorganizował t. operetkowy, który prowadził m.in. w Rzeszowie i Stryju (czerwiec-lipiec), ale bez powodzenia. W 1890 i 1893 występował w objazdowym zespole J. Piaseckiego, w 1894 krótko w Łodzi. Od 1894 do 1908 należał stale do zespołu t. lwów. jako aktor i śpiewak, a od kwietnia 1902 także jako reżyser operetki. Zyskał tam dużą popularność, a z zespołem lwow. wyjeżdżał co roku w sez. letnich 1897-1908 na występy do Krakowa. W tym okresie występował także w wielu miastach Królestwa Pol. i Galicji dając wieczory humoru, monologów, piosenek jako tzw. monologista, m.in. w 1892 odwiedził Zakopane, w 1895 Brody, Złoczów, Gorlice, Jasło, Sanok, Przemyśl, w 1897 Warszawę i Łódź, w 1898 Warszawę, 1904 i 1905 Przemyśl. Od 1908 do 1912 (przez cztery sezony) był dyr. T. Polskiego w Poznaniu oraz reżyserem opery i operetki. W czasie swej dyr. szczególnie dbał o repertuar muz.; wprowadził w Poznaniu stałą operę i operetkę, powiększył chór i orkiestrę; odbiło się to jednak niekorzystnie na repertuarze dramatycznym. W okresach letnich wyjeżdżał z zespołem pozn. na występy do innych miast: w 1909 odwiedził Ciechocinek, w 1910 Tarnów, Jarosław, Przemyśl i in. miasta Małopolski, w 1911 Tarnów, Rzeszów, Jarosław, Złoczów, Tarnopol, Brody, Brzeżany a także Lwów. W Poznaniu obchodził 22 II 1911 jubileusz trzydziestolecia pracy artyst. w rolach Beneta ("Pan Benet") i Markiza de Lussac ("Paziowie królowej Marysieńki"). W sez. 1913/14 (od 14 IX do 30 I) był dyr. t. w Lublinie; w lutym 1914 występował z zespołem operetki w Sosnowcu, w lecie w Galicji, m.in. w Tarnopolu. Zimą 1914/15 prowadził we Lwowie t. w Kasynie Miejskim (wystawiał komedie i operetki). W sez. 1915/16 występował i reżyserował w T. Miejskim we Lwowie. 6 V 1917 dał wieczór humoru w sali Domu Narodowego w Cieszynie, w lipcu tego roku miał recital w Warszawie. W 1917 zaangażował się do T. Ludowego (następnie Powszechnego) w Krakowie, gdzie do 1921 zajmował stanowisko reżysera operetki. W lipcu 1918 występował gościnnie w krak. T. im. Słowackiego. 21 III 1920 w sali "Sokoła" w Krakowie obchodził czterdziestolecie pracy scenicznej. W 1922 krótko przed śmiercią objął kierownictwo t. amatorskiego w Stanisławowie. Był aktorem lubianym przez publiczność. Miał szerokie usta, twarz raczej brzydką, za to ruchliwą, wyraziste oczy. Był szczupły, zgrabny, elegancki, dyskretny w grze, ale zawsze pełen humoru. Doskonały w rolach charakterystycznych i komicznych, w komediach i operetkach; szczególnie dobrze odtwarzał postaci zblazowanych arystokratów. Najlepsze jego role operetkowe: Styks ("Orfeusz w piekle"), Menelaus i Ajaks II ("Piękna Helena"), Frosch ("Zemsta nietoperza"), Carnero ("Baron cygański"), Koko ("Mikado"), Loremois ("Lalka" E. Audrana), Serafin ("Weronika"), Hrabia Lotar ("Wieszczka karnawału"). Hrabia Liebenburg ("Słodka dziewczyna"), Książę von Kleben ("Panna praczka"); role komediowe: Wacek ("Wicek i Wacek"), Czesław ("Nikt mnie nie zna"); partie operowe: Springer ("Sprzedana narzeczona"), Pan Fortunat Trąba ("Rzeczpospolita Babińska"). Ceniony był także jako reżyser operetkowy. Bibl.: Bar: Dzieje t. krak. s. 173, 174, 176; Got: Teatr Koźmiana; PSB XVII (Z. Wilski); Pajączkowski: Teatr lwow.; 75lat T. Pol. w Poznaniu s. 379-393; Krak. Prz. teatr. 1920 nr 12 (il.), 1922 nr 46 (il.); Kur. krak. 1889 nr 259; Scena pol. 1922 z. 11/12; Scena i Sztuka 1908 nr 11 (il.), 22, 35 (il.), 38, 1911 nr 9 (il.), 1912 nr 21; Ziemia lub. 1913 nr250, 253, 1914 nr 16; Afisze, Bibl. Jagiell.; Akt urodzenia, parafia św. Floriana Kraków; Mika; Program jubileuszowy L., IS PAN. Ikon.: S. Sonnewendt: Portret, karyk.,rys., 1909 (repr.) oraz L. jako Pfefferkorn (Druciarz), karyk., rys., 1909 (repr.) - MT Warszawa; Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa, MHKraków. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
