Michał Prawdzic-Layman
PRAWDZIC-LAYMAN Michał, także Leyrean, Lajman (22 IV 1881 Jelizawietgrad - 29 IV 1959 Szczecin), śpiewak. Był synem Zygmunta Prawdzica-Laymana i Stefanii z Stępkowskich. Studiował na uniw. w Kijowie. Śpiewu uczył się u W. Grąbczewskiego w Warszawie, A. Souvestre'a we Lwowie, a następnie w Paryżu u Jana Reszke. Początkowo występował pod nazwiskiem Layman, później pod nazwiskiem podwójnym Prawdzic-Layman. 11 X 1905 wystąpił w T. Miejskim we Lwowie w partii Parpignola ("Cyganeria"). W lipcu 1907 śpiewał partię Sambora ("Stara baśń") z zespołem opery lwow. w Krakowie, a następnie na sez. 1907/08 i 1908/09 zaangażował się do zespołu t. lwow., wyjeżdżając również latem 1908 na występy do Krakowa. We Lwowie śpiewał zarówno w operach jak i w operetkach, m.in. Księcia Leopolda ("Żydówka"), Janka ("Druciarz"), Kamila ("Wesoła wdówka"). W sez. 1909/10 występował gościnnie w t. pozn., m.in. jako Canio ("Pajace") i Turiddu ("Rycerskość wieśniacza"). W styczniu 1910 występował w kabarecie "Momus" w Warszawie, a latem tego roku w Dolinie Szwajcarskiej z zespołem t. Maska. Następnie wyjechał na studia wokalne do Mediolanu. 9 I 1912 debiutował w T. Wielkim w Warszawie w partii Turiddu ("Rycerskość wieśniacza") i po kilku występach wyjechał znowu do Włoch. Od jesieni 1912 został zaangażowany do zespołu opery WTR, w którym śpiewał w sez. 1912/13 i 1913/14 m.in. Sinodala ("Demon"), Janka ("Sprzedana narzeczona"), Stefana ("Straszny dwór"), Księcia ("Rigoletto"). W 1912 występował też w warsz. T. Nowości w operetce "Czerwona dama". W 1914-17 oficer kawalerii ros., w 1917 dostał się do niewoli niemieckiej. 1 XII 1918 partią Jontka ("Halka") wznowił występy na scenie opery warsz. i pozostał tu do końca sez. 1918/19. W kwietniu 1919 występował w T. Lutnia w Wilnie, w sez. 1919/20 w operze pozn., latem 1920 gościnnie w Krakowie z Krak. Tow. Operowym, w 1920-23 w T. Wielkim we Lwowie, w sez. 1923/24 znowu w T. Wielkim w Warszawie, w marcu 1924 gościnnie w T. Wielkim w Wilnie, w sez. 1924/25 w T. Wielkim w Poznaniu, w grudniu 1925 gościnnie w Volksoper w Wiedniu: później jeszcze krótko we Lwowie i Warszawie. W sez. 1926/27 śpiewał w operze w Poznaniu, gdzie także rozpoczął pracę pedag. w konserwatorium. W 1927 wyjechał za granicę; występował m.in. w Paryżu, Nicei, Monte Carlo, Genui, Rzymie, Mediolanie, Wenecji, Florencji, Neapolu, Palermo, Wiedniu i Pradze. W 1929-39 był prof. śpiewu w Instytucie Muzycznym w Nicei. Krótko przed wybuchem II wojny świat. wrócił do kraju. W czasie okupacji niem. podczas II wojny świat. pracował w cukrowni. W 1945 podjął pracę pedag. w Instytucie Muzycznym w Toruniu. W 1946 wyjechał do Szczecina, gdzie do 1955 uczył w Szkole Muzycznej im. Chopina. 24 I 1949 obchodził w Szczecinie spóźniony jubileusz czterdziestolecia pracy artystycznej. Żonaty był z Zofią Prawdzic-Layman. Wyróżniał się ładnym, dobrze wyszkolonym głosem tenorowym. Z jego bogatego repertuaru wymienić należy jeszcze takie partie jak: Radames ("Aida"), Lohengrin ("Lohengrin"), Faust ("Faust"), Eleazar ("Żydówka"), Rudolf ("Cyganeria"), Ryszard ("Bal maskowy"), Hoffmann ("Opowieści Hoffmanna"), Jontek ("Pomsta Jontkowa"), Pinkerton ("Madame Butterfly").
Bibl.: Pajączkowski: Teatr lwow.; Sempoliński: Wielcy artyści; 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 384, 386; SMP; Afisze, IS PAN, MTWarszawa; Akt zgonu 1959/405, USC Szczecin-Pogodno.
Ikon.: S. Sonnewendt: Portret, karyk., rys., 1909, repr. - MT Warszawa; Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
