Marian Palewicz-Golejewski
PALEWICZ-GOLEJEWSKI Marian, pseud. Mariano Palevici (1 I 1881 Lwów - 26 IX 1939 Warszawa), śpiewak, reżyser. Uczył się śpiewu w szkole muz. im. S. Moniuszki w Stanisławowie pod kier. A. Dąbrowskiej. Występować zaczął w Stanisławowie, następnie w Kołomyi, Przemyślu, Czerniowcach. Później wyjechał do Włoch, gdzie w 1912 pod pseud. Mariano Palevici śpiewał w Brescii, m.in. w operach: "Aida", "Krzysztof Kolumb", "Romeo i Julia". W końcu marca 1912 wystąpił z dużym powodzeniem na koncercie w Filharmonii Warszawskiej. A. Poliński pisał wtedy, że ma dużą przyszłość; "Jego baryton posiada skalę... tenora bohaterskiego, a siłę puzonu. Rodzaj głosu przypomina Titta Ruffo, a nadaje się głównie do ról silnie dramatycznych. Warunki dodatnie tego artysty uzupełniają: temperament, uczucie, dobra wymowa i wyjątkowo wyborne warunki zewnętrzne". 2 IV 1912 wystąpił w WTR w partii Amonatra ("Aida") i został zaangażowany. W operze warsz. śpiewał następnie m.in. Demona ("Demon"), Marcina ("Verbum nobile"), Hrabiego de Nevers ("Hugonoci"), Wotana ("Walkiria"), Jagiełłę ("Jadwiga"), Germonta ("Traviata"). 19 III 1915 debiutował jako reżyser wystawiając na scenie warsz. T. Wielkiego "Jadwigę" K. Kurpińskiego. W 1915 jako poddany austr. został wywieziony do Rosji, gdzie występował w 1915-18 na scenach operowych Moskwy, Petersburga, Charkowa i wielu innych miast, szczególną popularność zyskując w partii tyt. w "Demonie". W 1918 występował we Lwowie, a w listopadzie powrócił na stałe na scenę T. Wielkiego w Warszawie i pozostał tu do końca sez. 1930/31. Był wykonawcą czołowych partii barytonowych, takich jak: Jago ("Otello"), Telramund ("Lohengrin"), Baron Ochs ("Kawaler srebrnej róży"), Wotan ("Zygfryd"), Hans Sachs ("Śpiewacy norymberscy"), Klingsor ("Parsifal"), Nelusco ("Afrykanka"), Miecznik ("Maria" R. Statkowskiego), Janusz ("Halka"), Miecznik ("Straszny dwór"), Escamillo ("Carmen"). Od 1924 także stale reżyserował. W 1920 występował gościnnie w zespołach plebiscytowych na Śląsku; śpiewał także w Krakowie: latem 1919 i 1922 z Krak. Tow. Operowym, a latem 1925 z zespołem śpiewaków warszawskich. W 1931 przeszedł na emeryturę. W ciągu dwóch ostatnich lat pobytu na scenie zaczął tracić głos i występował rzadko. Występował w filmach pol.: "Chłopi" (1922), "Halka" (1930). Umarł z ran odniesionych podczas oblężenia Warszawy.
Bibl.: Jewsiewicki: Materiały; Łoza: Czy wiesz I; Orlicz (il.); Kur. warsz. 1912 nr 65. 85 (A. Poliński), 94, 125; Pam. teatr. 1963 z. 1-4 (Straty osobowe t. pol.); Afisze, IS PAN; J. Galewski: Pamiętnik, IS PAN.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Film.: 1928 - Pan Tadeusz.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
