Tymoteusz Ortym
ORTYM Tymoteusz, właśc. Tymoteusz Prokulski (29 września 1898 Skierniewice – 15 maja 1963 w Stanach Zjednoczonych),
aktor, reżyser, dyrektor teatru.
Był synem Stanisława Prokulskiego i Janiny z Adamowskich. Uczył się w gimnazjum we Lwowie i Petersburgu, potem rozpoczął studia na uniwersytecie w Kijowie. Prawdopodobnie w 1916 debiutował w tamtejszym zespole polskim farsy i operetki w sali Ogniwa pod kierunkiem Feliksa Kosińskiego. W sezonie 1917/18 występował w Teatrze Polskim w Kijowie, m.in. w roli Maciusia (Zaczarowane koło).
Do Polski wrócił w lipcu 1921. Początkowo zajmował się organizowaniem przedstawień dla dzieci i występował w zespołach objazdowych. Od 1929 działał też jako organizator, kierownik, autor tekstów i konferansjer zespołów kabaretowych: w 1929–31 z krótkimi przerwami kierował teatrem Hollywood, w 1932 organizował programy rewiowe w kinie Splendid, potem kierował teatrem Rakieta, a w 1933 kabaretem Casanova i teatrem Mucha. Przez cały ten czas organizował przedstawienia dla dzieci w Warszawie oraz w objazdach m.in. w Gdańsku (1934). 26 marca 1939 obchodził w warszawskim Teatrze Wielkim jubileusz dwudziestopięciolecia pracy.
Po wybuchu II wojny świat. był najpierw sekretarzem imprezy koncertowej w kawiarni Lardellego, od 1 V 1940 kierował jawnym teatrem Niebieski Motyl, potem także teatrem Kometa i teatrem Nowości, wystawiając programy budzące najżywszy sprzeciw Podziemia, nieraz o charakterze pornograficznym.
Po zakończeniu wojny organizował nadal rozmaite imprezy rewiowe i estradowe ukrywając w początkowym okresie swoją przeszłość okupacyjną. Przez pewien czas występował jako recytator na prowincji, w 1956–57 znów organizował imprezy estradowe w Warszawie i występował jako konferansjer. Wkrótce wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie dawał przedstawienia dla tamtejszej Polonii, a w 1960-62 ogłosił w „Dzienniku Chicagoskim” i „Kurierze Polskim” (Milwaukee) cykl wspomnień, w których starał się usprawiedliwić swą działalność podczas okupacji. Zarówno organizowane przez niego przedstawienia dla dzieci, jak i imprezy rewiowo-kabaretowe były ze względu na niski poziom ostro krytykowane przez prasę, a w 1956–57 dały okazję do całej kampanii prasowej skierowanej przeciwko szmirze.
Bibliografia
Łoza: Czy wiesz I; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Sempoliński: Wielcy artyści; Pam. teatr. 1963 s. 170-176, 188, 189, 193 (A. Wysiński).
Ikonografia
Fot. pryw. - IS PAN.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973.
Zachowano konwencję bibliograficzną źródłowej publikacji.
