Eugeniusz Majdrowicz
MAJDROWICZ Eugeniusz Edmund (21 XI 1856 Kraków - 20 V 1929 Warszawa), śpiewak, aktor, reżyser, dyr. teatru. Był synem Ludwika M. i Agnieszki z Rogozińskich, mężem -> Sylwestry M., ojcem aktorki Marii Majdrowicz-Zakrzeńskiej. Jego siostra - Amelia M. była pianistką i kompozytorką (występy gł. za granicą), druga siostra - Maria M. była śpiewaczką estradową. Uczył się w gimn. św. Anny w Krakowie. Śpiewu uczyli go m.in. J. Kohler we Lwowie, oraz W. Troschel i L. Matuszyński w Warszawie. Po odbyciu służby wojskowej, zaangażował się w 1879 do t. pozn. początkowo jako chórzysta i tancerz. Grywał tu również małe role w dramatach i operach, a jednocześnie na koszt dyrekcji kształcił się w śpiewie. W Poznaniu występował do końca sez. 1881/82. W 1882 występował w zespole operowym A. Łukowicza (Petersburg), w sez. 1882/83 w zespole J. Puchniewskiego (Kielce), w 1883 w zespole J. Otrembowej (warsz. t. ogr. Belle Vue i Łowicz). Od sez. 1883/84 do końca sez. 1889/90 należał do zespołu t. w Łodzi, gdzie był cenionym śpiewakiem, a także reżyserem opery i operetki. Latem wyjeżdżał na występy do warsz. t. ogródkowych, gł. do Belle Vue (1885, 1886, 1887, 1888). Prawdopodobnie w 1884 ożenił się z aktorką Sylwestrą Adler. W maju 1886 wystąpił we Lwowie w partii Hrabiego Rogera ("Pierścień rodzinny"). Od sez. 1890/91 powrócił do Poznania. W 1891 z zespołem pozn. występował w warsz. t. ogr. Wodewil. W Poznaniu zyskał popularność nie tylko jako aktor, ale również jako dobry organizator; przez cztery letnie sez. 1892-95 organizował i prowadził występy zespołu pozn. w przeszło sześćdziesięciu miejscowościach Wielkopolski i Pomorza Zachodniego. Na Pomorzu dawał przedstawienia przede wszystkim w Gdańsku (2 i 10 VIII 1893) i trzykrotnie w Sopocie w T. Victoria (5-25 VIII 1892, 27 VII-17 VIII 1893, 18-30 VIII 1894), a także m.in. w Grudziądzu, Czersku, Kowalewie, Lidzbarku, Lubawie, Nowem, Starogardzie, Wąbrzeźnie, Wejherowie (1892), Toruniu (1892), Tucholi, Świeciu, Tczewie, Sztumie, Pelplinie, Kartuzach (1893), Brodnicy, Chełmnie, Chełmży, Chojnicach (1894). Na terenie Wielkopolski występował z zespołem m.in. w Kępnie, Koronowie, Kościanie, Koźminie, Krobi, Krotoszynie, Kruszwicy (1892), Gnieźnie (1892, 1893, 1894), Gostyniu, Inowrocławiu (1895), Jarocinie, Jutrosinie, Miejskiej Górce, Obornikach, Odolanowie, Ostrowiu, Ostrzeszowie, Pleszewie, Rogoźnie, Strzelnie, Szamotułach, Szubinie (1894), Bydgoszczy, Pile, Borku, Gniewkowie (1895). Występy te miały dla pozbawionej t. pol. ludności Pomorza i Wielkopolski ogromne znaczenie i cieszyły się dużym powodzeniem. Również dzięki inicjatywie i energii M. w 1894 powstała w Poznaniu "Kasa wkładkowo-oszczędnościowa dla artystów sceny poznańskiej".
Po opuszczeniu t. pozn. w drugiej poł. lutego 1896 M. dawał koncerty w Poznaniu, Berlinie, Wrocławiu, w Poznańskiem i na Pomorzu. W październiku 1896 zorganizował wraz z M. Skirmuntem "Teatr Objazdowy na Wielkie Księstwo Poznańskie i Prusy Zachodnie", który od 22 X 1896 do 15 VIII 1897 odwiedził ponad czterdzieści miejscowości, m.in. Toruń (od 22 X 1896), Chełmżę, Wąbrzeźno, Kowalewo, Chojnice (grudzień 1896), Gniezno (koniec 1896 i początek 1897), Bydgoszcz (7, 15-25 II 1897), Wejherowo, Sztum, Kościerzynę, Tczew, Czersk, Chojnice, Grudziądz, Starogard, Biskupiec, Brodnicę, Lubawę, Chełmno, Pelplin, Gniezno, Słupcę, Konin, Koło, Włocławek, Łęczycę, Łowicz, Gostyń (czerwiec 1897), Sieradz, Wieluń, Leszno, Kościan, Grodzisk, Ostrów, Kępno (lipiec 1897). Władze pruskie widząc w występach zespołu M. propagandę polskości ("Grosspolnische Agitation") zaczęły utrudniać mu działalność, stopniowo odmawiając pozwolenia na występy w wielu miejscowościach, a następnie wprowadzając zakaz grania na tych terenach. M. otrzymał pozwolenie grania jedynie do 19 V 1897 na Pomorzu, a do 15 VIII 1897 w Wielkopolsce. W drugiej poł. sierpnia 1897 M. rozwiązał spółkę z M. Skirmuntem i przeniósł się z zespołem do Królestwa Polskiego. Jeszcze w 1897 dawał przedstawienia we Włocławku, Kaliszu, Łowiczu (16-23 IX), Zgierzu i Ozorkowie, w sez. 1897/98 w Radomiu, Kielcach, Ostrowcu (od 21 III 1898), w sez. 1898/99 w Radomiu i Kielcach (do 20 II 1899), w 1899 ponadto w Ostrowcu, Sandomierzu (kwiecień), Zawierciu (maj), Kole, Koninie, Kaliszu, Częstochowie (lipiec), Płocku, w sez. 1899/1900 w Częstochowie, w 1900 we Włocławku, Kaliszu (24 V-16 IX), Koninie, Kole, w sez. 1900/01 w Radomiu (od października 1900) i Kielcach (do marca 1901), w 1901 w Lublinie w T. Letnim "Rusałka" (25 V -16 IX), Siedlcach, Włocławku (listopad), Miechowie (trzykrotnie w tym roku), w sez. 1901/02 (od listopada przez pięć miesięcy) we Włocławku, Kutnie, Łęczycy, Łodzi (sierpień), Zawierciu (październik), w sez. 1902/03 w Częstochowie (grano tu do późnej wiosny 1903). W 1903 i 1904 M. starał się (bez powodzenia) o uzyskanie pozwolenia na prowadzenie t. w Sosnowcu. W 1904 prowadził swój zespół w Będzinie (marzec), Łodzi, Płocku, Łomży (październik). Piotrkowie, w 1905 w Siedlcach, Ciechocinku (lato), Włocławku (wrzesień). Od września 1905 został dyr. t. w Sosnowcu i prowadził go następnie w sez. 1905/06, 1906/07, 1907/08, 1908/09. W 1908 starał się (bez powodzenia) o dyr. t. poznańskiego. Z Sosnowca wyjeżdżał z zespołem na występy do innych miast (przeważnie w sez. letnich), m.in. w 1906 do Siedlec, Ciechocinka, Ojcowa (początek sierpnia) i Kielc (od 15 IX), w 1908 do Buska, Solca (od czerwca) i Łomży; w sez. 1908/09 dojeżdżał z Sosnowca na występy do Częstochowy (m.in. w marcu 1909), latem 1909 odwiedził ze swym t. Busko. W sez. 1909/10 prowadził t. w Kaliszu, w 1910 w Łowiczu (maj), Busku, Ostrowcu (październik). Od sez. 1910/11 do lata 1913 znowu był dyr. t. w Sosnowcu, a w sez. letnich odwiedzał: w 1911, 1912 i 1913 - Busko, w 1911 także Kielce i Radom. Od 1914 zamieszkał w Sosnowcu, gdzie organizował i reżyserował przedstawienia robotniczych zespołów amatorskich; zarabiał też wynajmując bibliotekę teatralną. W 1916 został szefem inwentarza T. Miejskiego im. Słowackiego i T. Ludowego w Krakowie, później zaś sekretarzem T. im. Słowackiego. Współdziałał w organizowaniu, a następnie w sez. 1919/20 był aktorem i dyr. administracyjnym T. na Pohulance w Wilnie.
Zasłużył się gł. jako wieloletni dyr. zespołów teatralnych. Cieszył się doskonałą opinią, a zespół jego był jednym z najlepszych prowincjonalnych, wędrownych na terenie Polski. Był doświadczonym, energicznym i pracowitym dyr. swego zespołu; prowadził go oszczędnie, lecz bardzo sumiennie, sam zajmował się jego kierownictwem artyst., reżyserią i administracją. Teatr jego nazywano "klasztorem i szkółką". Aktorzy przebywali w jego zespole przeważnie długo, otrzymywali niezbyt wysokie, ale zawsze regularne gaże. Dbano tu o rozwój i wykształcenie aktorów młodych (z zespołu M. wyszli m.in. W. Brydziński, B. Szczurkiewicz). Działał na szczególnie trudnych terenach (Pomorze, Wielkopolska, Zagłębie), walcząc z konkurencją t. niem. i zdobywając dla t. pol. na tych terenach publiczność, specjalną więc dbałość wykazywał o repertuar swego t.; starał się wystawiać utwory wartościowe i oryginalne, grał przede wszystkim sztuki pol. (A. Fredry, J. Blizińskiego, M. Bałuckiego). Najczęściej rezygnował z repertuaru muz. (szczególnie z popularnej operetki) na rzecz dramatu i komedii. Szczególnie zasłużył się występami na Pomorzu, gdzie bardzo rzadko występowały pol. zespoły. Przyczynił się też znacznie do stabilizacji t. w Sosnowcu.
Jako aktor odznaczał się dobrymi warunkami zewnętrznymi (przystojny, o regularnych rysach), przyjemnym, dźwięcznym głosem i wielką dbałością o dykcję. Przez wiele lat występował przede wszystkim w operach i operetkach, śpiewając z powodzeniem partie barytonowe takie jak: Janusz i Stolnik ("Halka"), Skołuba ("Straszny dwór"), Lindorf ("Opowieści Hoffmanna"), Homonay ("Baron cygański"), Agamemnon ("Piękna Helena"), Hrabia Roger ("Pierścień rodzinny"). Później grał w dramatach, na ogół role charakterystyczne, m.in. Króla ("Mazepa"), Jędrzeja ("Mąż z grzeczności"), Księdza Kordeckiego ("Obrona Częstochowy"), Burczyńskiego ("Grube ryby").
Bibl.: Estreicher: Drużyny s. 8; Kaszyński: Dzieje sceny kaliskiej; Koryzna I s. 148, II s. 16, 18, 19, 34-35, 47; Olszewski: Z kronik teatr, (il.); Pepłowski: Teatr we Lwowie II; Raszewski: Z tradycji teatr.; Dz. pozn. 1896 nr 282, 1897 nr 35-40, 42, 44, 45, 113, 118, 128, 158, 191; EMTA 1900 nr 40, 1902 nr 37; Kur. teatr. 1901 nr 4; Kur. warsz. 1896 nr 291, 1909 nr 60, 70; Scena i Sztuka 1908 nr 8 (il.), 18, 22 (il.), 31 (il.), 35 (il.), 44, 52 (il.), 1909 nr 1, 12, 23, 41, 1911 nr 34; Ziemia Kujawska 1968, odb. (S. Dąbrowski s. 64, 66, 67; tu il.); Afisze, Bibl. Jagiell., IS PAN; Akt zgonu z parafii kościoła Zbawiciela 1929/163, Warszawa; Autobiografia M., IS PAN; Kartoteka ludności miasta Poznania, WAPPoznań; List Marii Majdrowicz-Zakrzeńskiej, IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
