Osoby

BOLKO Bolesław, właściwie Bolesław Kudlicki (30 kwietnia 1892 – listopad 1969 w USA),

aktor, śpiewak. 

W sezonie 1916/17 występował w Moskwie w zespole działającym pod kierownictwem Tadeusza Lechowskiego i Józefa Cornobisa w Domu Polskim i grał na przykład Kapitana Tęgosza (Opieka wojskowa). W sezonach 1920/21–1926/27 należał do zespołu Teatru Narodowego (potem Teatru Miejskiego) w Toruniu. W pierwszym sezonie zagrał m.in. Wojewodę (Konfederaci barscy), Guślarza (Dziady), a potem na przykład: Pastora Mandersa (Upiory, 1922; rolę objął po Władysławie Helleńskim), Juliana (Żabusia, 1923), Bolimowskiego (Ciepła wdówka, 1924). Od sezonu 1922/23 coraz częściej występował nie tylko w dramatach, ale też w repertuarze muzycznym, w wodewilach i operetkach, i zaczął odnosić w nich sukcesy. Podobał się bardzo jako Wojciech (Polacy w Ameryce, 1922), Gustaw (Ach, ta wiosna), Eisenstein (Zemsta nietoperza, 1924), Książę Populescu (Hrabina Marica), Agamemnon (Piękna Helena, 1925). Chwalono jego ładny, dobrze wyszkolony głos barytonowy, muzykalność, dowcipną, żywą grę „doskonałą w tonie i geście”, którą „wywoływał wybuchy śmiechu” („Przegląd Teatralny i Filmowy”). 

Reżyserował też na scenie toruńskiej w 1923 Nitouche, a w 1924, wraz z Helleńskim, wodewil Warszawa w nocy (grał Baptystę). W sezonie 1925/26, gdy powstały Zjednoczone Teatry Pomorskie Toruń-Bydgoszcz-Grudziądz, znalazł się jako solista w zespole toruńskiej opery i operetki, która jako Opera Pomorska dawała przedstawienia w trzech miastach. W tym sezonie oraz 1926/27 występował już wyłącznie w repertuarze muzycznym, a ostatnią rolą dramatyczną, jaką zagrał, była zapewne tytułowa w obrazie historycznym Kiliński (premiera 11 listopada 1926). Śpiewał w większości przedstawień, nie tylko w operetkach, ale także w operach: w 1925 Dziembę (Halka); w 1926 Tonia (Pajace), Bartola (Cyrulik sewilski), Skołubę (Straszny dwór) i Kardynała Brogni (Żydówka); w 1927 Króla (Lohengrin). Reżyserował wodewil Polacy w Ameryce (1927). Z zespołem toruńskim wielokrotnie odwiedzał inne miasta Pomorza i występował na przykład w Gdańsku (maj 1922), a także w Łodzi (lipiec 1926) i w Ciechocinku. 

Po raz pierwszy na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie wystąpił 25 maja 1927 jako Bartolo w Cyruliku sewilskim. Zaangażowany do zespołu Opery Warszawskiej, pozostawał w nim odtąd stale, aż do wybuchu II wojny światowej (miał też już angaż na sezon 1939/40) i stał się cenionym wykonawcą partii basowych i barytonowych w wielu operach, a w latach 30. także w operetkach. Najlepszy był w rolach charakterystycznych i komicznych, w których umiał zaprezentować dobre aktorstwo (opanowanie rzemiosła dała mu praca na scenie dramatycznej w pierwszych latach kariery). 

Popisową rolą Bolki przez wiele lat był przede wszystkim Bartolo w Cyruliku sewilskim, i w niej wystąpił też 23 lutego 1933 w jubileuszowym przedstawieniu na cześć Teatru Wielkiego. Inne wyróżniane role to: Podczaszyc (Hrabina, 1927), Skołuba (Straszny dwór), Bartolo (Wesele Figara, 1929), Kasztelan (Boruta, 1930), Jakub (Flis, 1932), Miechodmuch (Popieliny, 1934), Lord Tristan (Marta, 1935); śpiewał też Starca w kantacie Widma (1929), był chwalony w Dybuku (1935). Od 1929 stale był w Teatrze Wielkim Dziembą w Halce, także 8 października 1935, z okazji jubileuszu „tysięcznej Halki” w dziejach tej sceny. W operetkach, wystawianych na scenie warszawskiej Opery, występował z powodzeniem jako: Jowisz (Orfeusz w piekle, 1930), Delacqua (Noc w Wenecji), Napoleon (Napoleon i Teresina, 1932), Radca Tschöll (Symfonia miłości, 1936), o którym pisano, że „był postacią przeniesioną żywcem ze starych grawiur wiedeńskich”, a także: Matalongo (Słońce Meksyku, 1937), Generał Lahonay (Manewry jesienne), Miklosz (Cygańska miłość, 1938). 

Wziął udział 20 lutego 1938 w Teatrze Narodowym, w przedstawieniu Warsztatu Teatralnego Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej, w którym wystąpił w rolach Jana w Nędzy uszczęśliwionej i Anzelma w Szkoda wąsów. Występował też gościnnie w swoich najlepszych rolach poza Warszawą; we Lwowie: 9 i 11 czerwca 1928 w Cyruliku sewilskim, w Poznaniu: 10 września 1930 w Hrabinie; w Krakowie: 25 i 27 września 1931 oraz 13 lutego 1939 w Cyruliku sewilskim; w Katowicach: z zespołem Opery Warszawskiej od 18 września do 24 października 1933 w Cyruliku sewilskim, Halce, Żydówce, Trubadurze, Aidzie oraz 1 grudnia 1936 w Żydówce. W inaugurującej sezon 1939/40 w warszawskim Teatrze Wielkim Hrabinie w inscenizacji Leona Schillera, miał wystąpić w roli Podczaszyca.

W latach 30. brał udział w słuchowiskach warszawskiej rozgłośni Polskiego Radia, na przykład w wodewilu Podróż po Warszawie w radiofonizacji Schillera (1938). W 1937 grał też niewielką rolę Szlachcica w filmie Halka. 

Według Janiny Korolewicz-Waydowej, w czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej, pracował najpierw w Zarządzie Miejskim w Warszawie, a potem prowadził wraz z żoną (Niemką) drogerię przy ulicy Chłodnej. Wiadomo też, że w Krakowie, w oficjalnym Krakowskim Teatrze Powszechnym, wystąpił w swojej najbardziej znanej roli Bartola (Cyrulik sewilski, premiera 15 marca 1944). Pod koniec wojny wyjechał z Polski do Wiednia. Później przeniósł się do USA; mieszkał w Nowym Jorku, a potem w Buffalo, gdzie zapewne zmarł.

Bibliografia

Boy: Pisma t. 28; Ciesielski: teatr pol. w Gdańsku; Hist. filmu t. 2; Kaczyński: Dzieje „Haiki”; Komorowska: Za kurtyną lat; Korolewicz-Waydowa; Kraków muz. 1918–39; Krasiński: Warsz. sceny (il.) Kwaskowski s. 31, 39, 61, 68, 81, 86, 198, 204, 206; S. Lachowicz: Muzyka w okupowanym Krakowie 1939–1945, Kraków 1988 s. 88 (tu pomylony z Bolesławem Fotygo-Folańskim); Schiller Droga przez teatr; Sempoliński: Wielcy artyści; Szczublewski: T. Wielki; Świtała: Tetar Wielki w Warszawie 1833–1933, Warszawa 1933 (il.); Trzechlecie T.N. w Toruniu (il. po s. 36); Kur. Warsz. 1925 nr 289, 1927 nr 142, 281, 1929 nr 1, 22, 31, 132, 244, 312, 1930 nr 73, 75, 345, 1932 nr 37, 72, 167, 278, 1934 nr 120, 1935 nr 53, 138, 313, 1936 nr 120, 1937 nr 7, 241, 1938 nr 47, 110, 302,1939 nr 233; Muzyka 1927 nr 10 s. 482, 1928 nr 11 s. 524, 1932 nr 3–4 s. 93, nr 5–6 s. 145, 1935 nr 8–9 s. 116; Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 204, 1971 z. 3–4 s. 396, 1973 z. 3–4 s. 432, 488, 1997 z. 1–4 s. 435 (tu wiadomość o B., błędnie przypisana Bolesławowi Fotygo-Folańskiemu); Prz. Teatr, i Film. 1924 nr 16, 17, 23 s. 14–15, nr 25, 1925 nr 5 s. 10 (cyt.); Sztuka i Praca 1928 nr 6/7 (il.); Tyg. Ilustr. 1927 nr 37 (il.), 1928 nr 12 (il.); Afisze, IS PAN; Album wycinków prasowych E. Bortnowskiej, ITWarszawa; Programy, MTWarszawa; Spis ZASP 1939; Szwed; www.ancestry.com (Social Security Death Index; tu jako Bolesław Bolszio). 

Ikonografia

Fot. IS PAN, MTWarszawa, NAC.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.